Σκάνδαλο με εταιρία που ισχυρίζεται πως βρήκε το «χρυσό» χάπι κατά του Αλτσχάιμερ – Επιστήμονες και Νομπελίστες αμφισβητούν τα αποτελέσματα

Μια μικρή εταιρεία βιοτεχνολογίας που διατυμπάνιζε μια συναρπαστική νέα θεραπεία για τη νόσο Αλτσχάιμερ δέχεται τώρα πυρά για παρατυπίες στα ερευνητικά της αποτελέσματα, αφού αρκετές μελέτες που σχετίζονται με το έργο της αποσύρθηκαν ή αμφισβητήθηκαν από επιστημονικά περιοδικά.

Όπως αποκαλύπτουν οι New York Times, η εταιρεία Cassava Sciences, με έδρα το Όστιν του Τέξας, ανακοίνωσε το περασμένο καλοκαίρι ότι το φάρμακό της, η σιμουφιλάμη, βελτίωσε τη γνωστική ικανότητα σε ασθενείς με Αλτσχάιμερ σε μια μικρή κλινική δοκιμή, περιγράφοντάς την ως την πρώτη τέτοια πρόοδο στη θεραπεία της νόσου. Η Cassava ξεκίνησε αργότερα μια μεγαλύτερη δοκιμή.

Οι μελέτες ξεκίνησαν την περίοδο που το Αλτσχάιμερ αποτελεί μια «καυτή περιοχή» τον τελευταίο καιρό για τις ερευνητικές εταιρίες αλλά και τις εταιρίες παραγωγής φαρμάκων, με μερικά φάρμακα να λαμβάνουν έγκριση από τον FDA.

Εν προκειμένω όμως η αναφορά των πολιτών, που κατατέθηκε από δικηγορικό γραφείο σχετικά με την εταιρία, ζητούσε από το FDA να αναγκάσει την Cassava να σταματήσει τις κλινικές μελέτες εν μέσω ισχυρισμών ότι ο μοναδικός ακαδημαϊκός συνεργάτης του βιοτεχνικού εργαστηρίου παρήγαγε δεδομένα που δεν συνάδουν με τα αποτελέσματα από άλλο εργαστήριο.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Με την δημοσιοποιήση των πρώτων «καλών» ευρημάτων όλη η προσοχή στράφηκε στη συγκεκριμένη εταιρία.

Προσοχή, εκτόξευση μετοχών και πολλά δισεκατομμύρια

Οι δυνατότητες του φαρμάκου συγκέντρωσαν τεράστια προσοχή από τους επενδυτές, καθώς η νόσος Αλτσχάιμερ προσβάλλει περίπου έξι εκατομμύρια Αμερικανούς, αριθμός που αναμένεται να διπλασιαστεί έως το 2050. Έτσι όλοι ψάχνουν μια αποτελεσματική θεραπεία, η οποία εκτός από δόξα θα έφερνε και πολλά εκατομμύρια στον δημιουργό. Η μετοχή της Cassava εκτοξεύτηκε, κατά περισσότερο από 1.500% σε ένα σημείο. Η εταιρεία άξιζε σχεδόν 5 δισεκατομμύρια δολάρια το περασμένο καλοκαίρι.

Ωστόσο πολλοί επιστήμονες ήταν βαθιά επιφυλακτικοί απέναντι στους ισχυρισμούς της εταιρείας, υποστηρίζοντας ότι οι μελέτες της Cassava ήταν ελαττωματικές, οι μέθοδοι αδιαφανείς και τα αποτελέσματά της απίθανα.

Δοκιμές χωρίς ξεχωριστή ομάδα με placebo

Οι οικογένειες ορισμένων συμμετεχόντων δήλωσαν κατά τη διάρκεια της δοκιμής ότι βλέπουν βελτιώσεις.

Όμως οι επικριτές σημείωσαν ότι η δοκιμή που ανέφερε καλύτερη μνήμη λόγω της σιμουφιλάμης δεν είχε ομάδα placebo και υποστήριξαν ότι η παρακολούθηση των ασθενών δεν διήρκησε αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα ώστε να επιβεβαιωθούν οι όποιες βελτιώσεις.

Ορισμένοι εμπειρογνώμονες προχώρησαν περαιτέρω, κατηγορώντας την εταιρεία για χειραγώγηση των επιστημονικών αποτελεσμάτων της.

Λάθη, λάθη, λάθη…

Σε απάντηση των ισχυρισμών, τον Δεκέμβριο το The Journal of Neuroscience δημοσίευσε ένα paper που εξέφραζε την ανησυχία του σχετικά με δύο μελέτες εγκεφάλου που συντάχθηκαν από τον κύριο συνεργάτη της εταιρείας, τον Hoau-Yan Wang, καθηγητή στο City University of New York. Εκτός αυτού οι συντάκτες του περιοδικού σημείωσαν επίσης λάθη στις εικόνες που συνόδευαν την τελευταία του μελέτη.

Τον Μάρτιο, το περιοδικό Neurobiology of Aging επισύναψε ακόμη ένα paper με ανησυχίες σε μια άλλη δημοσίευση σχετικά με τη νόσο Αλτσχάιμερ, συγγραφείς της οποίας ήταν επιστήμονες που είχαν συνεργαστεί με την εταιρία στα αρχικά στάδια.

Οι συντάκτες «δεν βρήκαν αδιάσειστα στοιχεία χειραγώγησης των δεδομένων με σκοπό την παραποίηση των αποτελεσμάτων», αλλά συνέχισαν να απαριθμούν μια σειρά από μεθοδολογικά σφάλματα. Και τα δύο περιοδικά δήλωσαν ότι θα περιμένουν να προβούν σε περαιτέρω ενέργειες.

Από την πλευρά του ο Δρ Γουάνγκ δεν απάντησε σε αιτήματα για σχολιασμό. Το πανεπιστήμιο αρνήθηκε να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει ότι διεξάγεται έρευνα.

Στις 30 Μαρτίου, ένα άλλο επιστημονικό περιοδικό, το PLoS One, απέσυρε πέντε εργασίες του Δρ Γουάνγκ μετά από πεντάμηνη έρευνα λέγοντας πως έχει«σοβαρές ανησυχίες σχετικά με την ακεραιότητα και την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων», σύμφωνα με εκπρόσωπο του περιοδικού.

Δύο από τις εργασίες, τις οποίες συνέγραψε ο Δρ Μπερνς, αφορούσαν μια πρωτεΐνη του εγκεφάλου που στοχεύει το φάρμακο της Cassava.

Από την πλευρά τους οι New York Times επικοινώνησαν με εννέα διακεκριμένους εμπειρογνώμονες για να σχολιάσουν το επιστημονικό υπόβαθρο των δοκιμών της Cassava.

Όλοι δήλωσαν ότι δεν εμπιστεύονται τις μεθόδους της εταιρείας, τα αποτελέσματα ή ακόμη και την υπόθεση που διέπει την υποτιθέμενη αποτελεσματικότητα του φαρμάκου.

20 εκατομμύρια δολάρια από… φορολογούμενους πολίτες

Ο δρ Ρότζερ Νίκολ, νευροεπιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Φρανσίσκο, δήλωσε ότι τον εξόργισε ιδιαίτερα το γεγονός ότι το έργο της Cassava χρηματοδοτείται κατά τον ίδιο από τους φορολογούμενους. Συνολικά, η εταιρεία έχει λάβει περισσότερα από 20 εκατομμύρια δολάρια από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας.

«Αυτό το φάρμακο δεν θα έπρεπε να χορηγείται σε ασθενείς. Δεν θα έπρεπε ποτέ να γίνει. Ποτέ», τόνισε προσθέτοντας πως «όσο περισσότερο διαρκεί αυτό, τόσο περισσότερο εξοργίζομαι».

Τι απάντησε η εταιρία μετά από δεκάδες παράπονα

Ο Remi Barbier, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, δήλωσε ότι πολλοί από τους επικριτές της Cassava ήταν αντίπαλοί της και πως από πίσω βρίσκονταν οικονομικά συμφέροντα. Είπε ότι οι ισχυρισμοί για χειραγώγηση δεδομένων ήταν ψευδείς και σημείωσε πως short sellers προσπαθούσαν να ρίξουν την τιμή της μετοχής της εταιρείας.

«Έφτασαν, και συνεχίζουν να φτάνουν σε εξωπραγματικά ακραία σημεία για να σταματήσουν την πρόοδό μας»,  έγραψε ο κ. Barbier.

«Η προσπάθεια σπίλωσης της Cassava Sciences φαίνεται να είναι ατελείωτη».

Τι κάνει αυτό το φάρμακο- Οι επικρίσεις γνωστού Νομπελίστα

Σύμφωνα με την Cassava, η σιμουφιλάμη αποκαθιστά το φυσιολογικό σχήμα και τη λειτουργία μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται φιλαμίνη Α, η οποία παραμορφώνεται στον εγκέφαλο των ατόμων με νόσο Αλτσχάιμερ, και έτσι επιβραδύνει την άνοια και βελτιώνει τη νόηση.

Όμως οι ειδικοί σε θέματα Αλτσχάιμερ δήλωσαν ότι δεν γνωρίζουν καμία ανεξάρτητη μελέτη που να υποστηρίζει αυτή την υπόθεση ή να εξηγεί τα αποτελέσματα.

«Τα συνολικά συμπεράσματα όσον αφορά τη νόσο Αλτσχάιμερ δεν μου βγάζουν κανένα νόημα», δήλωσε ο δρ Τόμας Σούντχοφ, νομπελίστας και νευροεπιστήμονας στο Στάνφορντ.

Οι θεωρίες της Cassava «δεν ανήκουν στην επικρατούσα τάση του κλάδου και μου φαίνονται απίθανες και επινοημένες», είπε.

Στα έγγραφά της, η Cassava ανέφερε ότι η θεωρία υποστηρίζεται από ισχυρά στοιχεία, αλλά στην πραγματικότητα, όλα τα στοιχεία φαίνεται να προέρχονται από το ίδιο εργαστήριο, δήλωσε ο Dr. Lawrence Honig, ειδικός στη νόσο Αλτσχάιμερ στο Κολούμπια.

Από την άνοδο, στην πτώση

Οι επικρίσεις και οι ανακλήσεις έχουν πλήξει τη φήμη της Cassava. Αυτόν τον μήνα η εταιρεία ανακοίνωσε στους επενδυτές ότι είχε εγγράψει μόνο 60 από τους 1.750 συμμετέχοντες που χρειαζόταν για τη νέα  δοκιμή της για τη νόσο Αλτσχάιμερ. Τη Δευτέρα, η μετοχή της εταιρείας διαπραγματευόταν στα 25 δολάρια ανά μετοχή, από το υψηλό των 135 δολαρίων το περασμένο καλοκαίρι.

Ωστόσο οι καταγγελίες δεν σταματούν εκεί.

Τον Αύγουστο, δύο επιστήμονες κατέθεσαν αναφορά στο F.D.A., μέσω δικηγόρου αναφέροντας «σοβαρές ανησυχίες σχετικά με την ποιότητα και την ακεραιότητα» της έρευνας της Cassava.

Η μετοχή της έπεσε κατά περίπου 30% μετά από αυτό.

Πάντως και οι δύο επιστήμονες ήταν μικρομέτοχοι της Cassava και επωφελήθηκαν από την πτώση της, γεγονός που υποβάθμισε την αξιοπιστία της αναφοράς τους (σ.σ. αναφορά των πολιτών). Και οι δύο έχουν έκτοτε αποχωρήσει από τις εν λόγω οικονομικές θέσεις.

Οι ανησυχίες από το F.D.A.

Με τη σειρά του το F.D.A. απέρριψε την αίτηση «αποκλειστικά και μόνο με την αιτιολογία ότι τα αιτήματά σας δεν αποτελούν το κατάλληλο αντικείμενο μιας τέτοιας αίτησης», σύμφωνα με την ανακοίνωσή του.

Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ερευνά ισχυρισμούς ότι η εταιρεία χειραγώγησε τα ερευνητικά αποτελέσματα, ανέφερε η Wall Street Journal.

Το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας διεξάγει επίσης έρευνα, παραδέχθηκε ο κ. Barbier.

Τέλος ο  Δρ.Vaux και άλλοι ερευνητές εξέφρασαν τη λύπη τους για τους περιορισμούς της αξιολόγησης από ομοτίμους στον εντοπισμό λαθών ή χειραγώγησης και δήλωσαν ότι πολλά επιστημονικά περιοδικά διστάζουν να ανακαλέσουν εργασίες λόγω του φόβου τους να μην υποστούν μήνυση ή να βλάψουν τη δική τους φήμη.

«Ήρθε η ώρα να παρέμβουν οι ρυθμιστικοί φορείς, καθώς φαίνεται ότι η διαδικασία της αξιολόγησης από ομοτίμους έχει φτάσει στο μέτρο του δυνατού», δήλωσε ο Δρ Hu.

«Εάν η παλίρροια έχει μετατοπιστεί σε τέτοιο βαθμό που η επιστήμη φαίνεται να μην υπάρχει, δεν βλέπω πώς μπορούν να προχωρήσουν οι κλινικές δοκιμές».