Επισιτιστική κρίση: Μπορεί η Ινδία να ταΐσει τον πλανήτη;

Tην περασμένη εβδομάδα, ο ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι είπε στον Τζο Μπάιντεν ότι η χώρα είναι έτοιμη να στείλει τρόφιμα στον υπόλοιπο κόσμο εν μέσω της κρίσης που έχει προκαλέσει ο πόλεμος στην Ουκρανία.

Ο Μόντι δήλωσε πως η Ινδία διαθέτει«αρκετά τρόφιμα» για τους 1,4 δισ. κατοίκους της και ότι είναι «έτοιμη να προμηθεύσει αποθέματα τροφίμων στον κόσμο από αύριο» εάν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ) το επιτρέψει.

Οι τιμές των εμπορευμάτων άγγιζαν ήδη υψηλά δεκαετίας πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, όμως μετά τη ρωσική εισβολή εκτινάχθηκαν στο υψηλότερο επίπεδο από το 1990, σύμφωνα με τον δείκτη τιμών του Επισιτιστικού Προγράμματος του ΟΗΕ (FAO).

Η Ρωσία και η Ουκρανία είναι δύο από τις μεγαλύτερες χώρες – εξαγωγείς σιταριού στον κόσμο και αντιστοιχούν περίπου στο ένα τρίτο των παγκόσμιων πωλήσεων σιταριού ετησίως. Οι δύο χώρες αντιπροσωπεύουν επίσης το 55% των παγκόσμιων εξαγωγών ηλιελαίου και το 17% των εξαγωγών αραβόσιτου και κριθαριού. Αθροιστικά, αναμενόταν να εξάγουν 14 εκατομμύρια τόνους σιταριού και πάνω από 16 εκατομμύρια τόνους αραβόσιτου το 2022.

«Οι διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα και η απειλή εμπάργκο που αντιμετωπίζει η Ρωσία σημαίνει ότι αυτές οι εξαγωγές πρέπει να αφαιρεθούν από την εξίσωση. Η Ινδία θα μπορούσε να παρέμβει για να εξάγει περισσότερο, ειδικά όταν έχει αρκετά αποθέματα σίτου» δήλωσε στο BBC ο Ουπάλι Γκαλκέτι Αρατσιλάγκε, οικονομολόγος του FAO.

Μεγάλη σοδειά

Η Ινδία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός ρυζιού και σιταριού στον κόσμο. Στις αρχές Απριλίου είχε απόθεμα 74 εκατ. τόνων από τα δύο αυτά προϊόντα. Από την ποσότητα αυτή, 21 εκατομμύρια τόνοι έχουν δεσμευθεί για το στρατηγικό της απόθεμα και το Δημόσιο Σύστημα Διανομής (PDS).

Η Ινδία εξάγει ήδη ρύζι σε σχεδόν 150 χώρες και σιτάρι σε 68. Εξήγαγε περίπου 7 εκατομμύρια τόνους σίτου την περίοδο 2020-2021. Με φόντο την αυξανόμενη ζήτηση στη διεθνή αγορά, έχουν ήδη συναφθεί συμβόλαια για εξαγωγές άνω των 3 εκατομμυρίων τόνων σιταριού από τον Απρίλιο έως τον Ιούλιο, σύμφωνα με αξιωματούχους.

Σύμφωνα με τον Άσοκ Γκουλάτι, καθηγητή Γεωργίας στο Ινδικό Συμβούλιο Έρευνας για τις Διεθνείς Οικονομικές Σχέσεις, η χώρα έχει τη δυνατότητα να εξαγάγει 22 εκατομμύρια τόνους ρυζιού και 16 εκατομμύρια τόνους σιταριού στο τρέχον οικονομικό έτος.

«Εάν ο ΠΟΕ επιτρέψει να εξάγονται κρατικά αποθέματα, μπορεί να είναι ακόμη υψηλότερα. Αυτό θα μειώσει τις παγκόσμιες τιμές και θα μειώσει το βάρος των χωρών εισαγωγής σε όλο τον κόσμο» σημειώνει.

Προκλήσεις

Υπάρχουν ωστόσο επιφυλάξεις. «Έχουμε αρκετά αποθέματα αυτή τη στιγμή. Αλλά υπάρχουν κάποιες ανησυχίες» λέει ο Χάρις Νταμοντάραν, ανώτερος συνεργάτης δεξαμενής σκέψης με έδρα το Δελχί.

Πρώτον, υπάρχουν φόβοι για μικρότερη από την αναμενόμενη συγκομιδή. Αξιωματούχοι προβλέπουν για φέτος παραγωγή-ρεκόρ 111 εκατομμυρίων τόνων σιταριού. Δεν είναι όμως όλοι οι ειδικοί αισιόδοξοι. Ο Νταμοντάραν πιστεύει ότι η απόδοση θα είναι πολύ χαμηλότερη λόγω των ελλείψεων λιπασμάτων και των ιδιοτροπιών του καιρού. «Υπερεκτιμούμε την παραγωγή. Θα γνωρίζουμε σε άλλες 10 μέρες» αναφέρει.

Ένα άλλο πρόβλημα είναι τα λιπάσματα, καθώς τα αποθέματα της Ινδίας έχουν μειωθεί μετά τον πόλεμο.

Η Ρωσία και η Λευκορωσία αντιπροσωπεύουν το 40% των παγκόσμιων εξαγωγών καλίου, σημαντικού συστατικού των λιπασμάτων, και οι τιμές έχουν αυξηθεί παγκοσμίως. Η έλλειψη λιπασμάτων θα μπορούσε εύκολα να πλήξει την παραγωγή την επόμενη καλλιεργητική περίοδο. Ένας τρόπος για να ξεπεραστεί αυτό, σύμφωνα με τον Νταμοντάραν είναι να διερευνήσει η Ινδία τη σύναψη «συμφωνιών σίτου αντί λιπασμάτων» με χώρες όπως η Αίγυπτος.

Επίσης, εάν ο πόλεμος παραταθεί, η Ινδία ενδέχεται να βρεθεί αντιμέτωπη με υλικοτεχνικές προκλήσεις για την ενίσχυση των εξαγωγών της. «Η εξαγωγή τεράστιων όγκων δημητριακών προϋποθέτει τεράστιες υποδομές μεταφοράς, αποθήκευσης» παρατηρεί ο Αρατσιλάγκε. Υπάρχει επίσης το ζήτημα του υψηλότερου κόστους μεταφοράς.

Επιπλέον παραμένουν οι ανησυχίες για τις καλπάζουσες τιμές των τροφίμων στο εσωτερικό της χώρας, καθώς ο πληθωρισμός στα τρόφιμα σκαρφάλωσε σε υψηλό 16 μηνών τον Μάρτιο. Η κεντρική τράπεζα της Ινδίας προειδοποίησε για «αυξημένες παγκόσμιες πιέσεις στις τιμές βασικών ειδών διατροφής» που οδηγεί σε «υψηλή αβεβαιότητα» για τον πληθωρισμό.

Σύμφωνα με τη δεξαμενή σκέψης IFPRI, η ρωσική εισβολή είναι πιθανό να έχει «σοβαρές συνέπειες» για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια. Ο FAO εκτιμά ότι μια παρατεταμένη διακοπή των εξαγωγών σιταριού, λιπασμάτων και άλλων εμπορευμάτων από τη Ρωσία και την Ουκρανία θα μπορούσε να εκτινάξει τον αριθμό των υποσιτισμένων ανθρώπων στον κόσμο από 8 σε 13 εκατομμύρια.

Σύμφωνα με την ινδική κυβέρνηση, περισσότερα από τρία εκατομμύρια παιδιά παραμένουν υποσιτισμένα στην Ινδία παρά τις άφθονες καλλιέργειες και τα αποθέματα τροφίμων.