Ροβήρος Μανθούλης: Ένα σημαντικό κεφάλαιο του ελληνικού κινηματογράφου

Σε ηλικία 92 ετων απεβίωσε στο Παρίσι ο Έλληνας σκηνοθέτης Ροβήρος Μανθούλης ο οποίος τον τελευταίο καιρό ταλαιπωρούνταν από την υγεία του. Ο Μανθούλης είχε προσβληθεί από COVID 19 και νοσηλευόταν. Ενώ όμως η υγεία του φάνηκε να βελτιώνεται, εν τέλει έφυγε από την ζωή το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης από καρδιακά προβλήματα. Στο πλευρό του βρισκόταν ο γιό του Αλέξης.

Ο Μανθούλης που γεννήθηκε το 1929 στην Κομοτηνή, έγινε γνωστός στις αρχές της δεκαετίας του 1960 μέσω κωμικών ηθογραφιών όπως οι «Κυρία δήμαρχος» και «Οικογένεια Παπαδόπουλου» αλλά και της αντιπολεμικής σάτιρας «Ψηλά τα χέρια Χίτλερ». Με το «Πρόσωπο με πρόσωπο» το 1966 ,ο Μανθούλης καθιερώθηκε στο εξωτερικό ως γνήσιος εκπρόσωπος του cinema d’ auteur. Οι προφητικές νύξεις της ταινίας για τη δικτατορία του Γεωργίου Παπαδόπουλου και των συνταγματαρχών τον έκαναν πρόσωπο της ημέρας καθώς η πρεμιέρα της στο Φεστιβάλ της Ιέρ έγινε (συμπτωματικά) την 21η Απριλίου 1967.

Κατά τραγική ειρωνεία πέθανε 21 Απριλίου.

Η κορύφωση του Μανθούλη ήρθε στο 1972 με το ντοκιμαντέρ «Μπλουζ με σφιγμένα τα δόντια» («Le blues entre les dents») που γυρίστηκε για λογαριασμό της γαλλικής τηλεόρασης. Μέσα από μια απλή ερωτική ιστορία τοποθετημένη στο νεοϋορκέζικο Χάρλεμ της αυγής της δεκαετίας του 1970, δώδεκα μεγάλοι Μαύροι τραγουδιστές των blues κτηματογραφούνται στον αυθεντικό κοινωνικό χώρο τους μιλώντας για τη ζωή και την μουσική τους. Ανάμεσά τους οι B.B. King, Μανς Λίπσομ, Ρόμπερτ Πιτ Γουίλιαμς.

Το «Μπλουζ με σφιγμένα δόντια» εντάσσεται στον κύκλο τηλεταινιών «Μια χώρα μια μουσική» που ο Μανθούλης γύρισε στην Γαλλία όπου εργάστηκε εξόριστος στα χρόνια της δικτατορίας. Άλλες μουσικές τηλεταινίες του από τον ίδιο κύκλο που θα προβληθούν στο Φιλίπ είναι οι «Τσιγγάνοι της Ανδαλουσίας», «Τσιγγάνοι της Ουγγαρίας», «Ανεβαίνοντας τον Μισισιπή», «Η νοσταλγία της Δύσης» και «Το τανγκό πεθαίνει την αυγή».

Ο μανθούλης σκηνοθέτησε επίσης μονογραφίες σημαντικών προσωπικοτήτων «Εντίθ Πιάφ Δέκα λεπτά ευτυχίας την ημέρα», «Μίκης Θεοδωράκης» και «Η Μελίνα στο Παρίσι»), ντοκιμαντέρ που αφορούν σε ιστορικά ή πολιτικά θέματα («Ο Ελληνικός εμφύλιος πόλεμος», «Η δικτατορία των Ελλήνων συνταγματαρχών», «Η δική μου Γιάφα»). Η πρώτη ταινία που γύρισε ο Μανθούλης το 1958, ήταν επίσης ντοκιμαντέρ, το «Λευκάδα, το νησί των ποιητών».

Λίγο μετά την πτώση της χούντας ο Μανθούλης ανέλαβε από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή την καλλιτεχνική διεύθυνση της ΕΡΤ. Παρέμεινε εκεί για ένα χρόνο. Αργότερα η κυβέρνηση του ΠαΣοΚ του πρότεινε να αναλάβει την κρατική ΥΕΝΕΔ, αλλά ο Μανθούλης αρνήθηκε αν και για ένα διάστημα ανέλαβε την καλλιτεχνική διεύθυνση κατά την μετατροπή της ΥΕΝΕΔ σε ΕΡΤ-2. Παραιτήθηκε από την θέση του για να γυρίσει τις «Ακυβέρνητες πολιτείες» (1983-1986) του Στρατή Τσίρκα, μια τηλεοπτική σειρά με γαλλική συμπαραγωγή, που κράτησε τρία χρόνια.

Τελευταία κινηματογραφική ταινία του Μανθούλη ήταν η «Ιστορία της Λίλυ» (2002) που αναφέρεται στη δράση μιας ομάδας αντιφρονούντων Ελλήνων κινηματογραφιστών που προσπαθούν να δημιουργήσουν μια πολιτικά αφοσιωμένη ταινία με την υποστήριξη Αμερικανών παραγωγών στον απόηχο του πραξικοπήματος από τον στρατό στην Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του 1970.

Φεύγοντας από την Ελλάδα ,ο Μανθούλης παραδέχθηκε αργότερα ότι δεν εκμεταλλεύτηκε όλες τις ευκαιρίες που του δόθηκαν για να γυρίσει μια ταινία για την Ελλάδα. Δεν ήταν πάντοτε εύκολο διότι θα ήθελε κάθε ταινία του που έχει σχέση με την Ελλάδα να αποκτούσε τη δυνατότητα παρουσίασης προς τα έξω και ιδιαίτερα στη Γαλλία όπου ζούσε. Μιλώντας στο ΒΗΜΑ για την «Ιστορία της Λίλυ» είχε πει: «Όταν ήμουν στο εξωτερικό προτίμησα την τηλεόραση διότι έτσι θα μπορούσα να γνωρίσω όλον τον κόσμο, κάτι που ήθελα πολύ και κατάφερα. Κάποια στιγμή, λοιπόν, πολλά χρόνια αργότερα, κατάλαβα ότι όλες αυτές οι εκπληκτικές εμπειρίες από την εξορία μου θα μπορούσαν να γίνουν μια πολύ ωραία ιστορία, ένα σενάριο με φόντο την πολιτική κατάσταση, την αντίσταση.»

Τελικά, η τελευταία ταινία του, ήταν για κείνον μια κραυγή για όλες τις ταινίες που δεν μπόρεσε ποτέ να κάνει, άρα για τον κινηματογράφο, όσο και μια ταινία για τον ίδιο, μια ταινία για την Ελλάδα και την ιστορία της αλλά και μια ταινία για όλη την Ευρώπη.