Κοροναϊός: Η long-COVID μπορεί να «προκαλέσει» διαβήτη

Την ανάγκη ελέγχου των ανθρώπων που νόσησαν με λοίμωξη COVID-19 έως και έναν χρόνο μετά το θετικό αποτέλεσμα προτείνουν οι ειδικοί, καθώς υπάρχει αυξημένος κίνδυνος ανάπτυξης Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 2. Αυτό είναι ένα από τα συμπεράσματα των επιστημόνων που επιχειρούν να ξεκλειδώσουν τα… μυστήρια του long-COVID και να εκτιμήσουν τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν τα υγειονομικά συστήματα στη μετα-πανδημική εποχή.

«Φαίνεται πως τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν σοβαρά από COVID-19 ή και να καταλήξουν (3 έως 4 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο, όπως δείχνουν όλες οι μελέτες)» εξηγεί ο δρ Ανδρέας Μελιδώνης, πρόεδρος του Ελληνικού Κολλεγίου Μεταβολικών Νοσημάτων (ΕΚΟΜΕΝ) και συντονιστής διευθυντής Διαβητολογικού-Καρδιομεταβολικού Κέντρου Μetropolitan Hospital.

Ομως ο ειδικός επικαλείται πρόσφατα βιβλιογραφικά δεδομένα που δείχνουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη (ΣΔ) σε μη διαβητικά άτομα, στο πλαίσιο του συνδρόμου long-COVID.

Συγκεκριμένα, στο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό «Lancet» στο τέλος Μαρτίου δημοσιεύθηκε μελέτη ανάλυσης μεγάλης βάσης δεδομένων στις ΗΠΑ όπου συγκρίθηκε ο κίνδυνος εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη σε 180.000 άτομα που νόσησαν από COVID-19 για έναν χρόνο μετά τη νόσησή τους, με τον αντίστοιχο κίνδυνο εμφάνισης σε 8.000.000 υγιούς πληθυσμού που δεν είχε νοσήσει στον αντίστοιχο χρόνο.

Τι διαπιστώθηκε; Ο κίνδυνος εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη (κατά 99% τύπου 2) στα άτομα που νόσησαν ήταν ιδιαίτερα αυξημένος (κατά 40%) και παρουσίαζε κυμαινόμενη από 31% έως και περισσότερο από 100% αύξηση, ανάλογα με την παρουσία ή μη παραγόντων κινδύνου όπως η ηλικία, ο δείκτης μάζας σώματος (BMI), ο προδιαβήτης κ.λπ. Επιπλέον, στα άτομα που χρειάστηκαν νοσηλεία ο κίνδυνος εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη στον έναν χρόνο παρακολούθησης ήταν αυξημένος κατά 173% και στα νοσηλευθέντα και διασωληνωμένα λόγω COVID-19 άτομα ήταν αυξημένος κατά 273%!

Εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι όμως και το γεγονός ότι και τα άτομα που νόσησαν ήπια (δεν χρειάστηκαν νοσηλεία) παρουσίασαν κατά 25% αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη έναν χρόνο μετά στο πλαίσιο του συνδρόμου Long-COVID.

Την ίδια περίοδο, στο έγκυρο ιατρικό περιοδικό «Diabetologia» δημοσιεύθηκε ανάλογη μελέτη από γερμανική βάση δεδομένων όπου συγκρίθηκε η επίπτωση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 σε πληθυσμό 35.856 ασθενών από COVID-19, έναν χρόνο μετά τη νόσησή τους, με την ανάλογη επίπτωση σε ίδιο αριθμό ασθενών που νόσησαν από λοίμωξη ανωτέρου αναπνευστικού (που δεν ήταν COVID-19). Και εδώ υπήρχε κατά 30% αυξημένη επίπτωση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 στον πληθυσμό που νόσησε.

«Πολλές είναι οι πιθανολογούμενες αιτίες για τον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 στο πλαίσιο του συνδρόμου long-COVID. Εχει περιγραφεί η ανάπτυξη ινσουλινοαντίστασης και επηρεασμένης ινσουλινοέκκρισης και στους μη διαβητικούς ασθενείς οι οποίοι νόσησαν και ανάρρωσαν. Οι φλεγμονώδεις κυτταροκίνες και ο TNF-a παραμένουν σε αυξημένη έκφραση ακόμη και μετά τη νοσηλεία και μπορούν να προκαλέσουν δυσλειτουργία των β-κυττάρων του παγκρέατος (υπεύθυνα για την ινσουλινοέκκριση) και ινσουλινοαντίσταση» εξηγεί ο δρ Μελιδώνης.

Σε καταστάσεις δε που χαρακτηρίζονται από παρουσία χρόνιας φλεγμονής (όπως η παχυσαρκία, η σπλαχνική συσσώρευση λίπους κ.λπ.) η λοίμωξη μπορεί να επιδεινώσει αυτή τη χρόνια φλεγμονή ακόμη και μετά τη νοσηλεία και να ευνοήσει την ινσουλινοαντίσταση, που είναι παθογενετικός πυλώνας για την εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2. Σύμφωνα δε με τον ίδιο, πιθανολογείται επίσης αυξημένη έκφραση της πρωτεΐνης ACE2 (πρωτεΐνης κομβικής για την είσοδο του ιού SARS-CoV-2 στα κύτταρα) στα β-κύτταρα του παγκρέατος, με συνέπεια αυξημένο κίνδυνο τοξικής δράσης του ιού στα β-κύτταρα του παγκρέατος και, ως εκ τούτου, μειωμένης ινσουλινοέκκρισης.

Αναπάντητα ερωτήματα

Υπάρχουν, εν τούτοις, όπως περιγράφει ο γιατρός, πολλά αναπάντητα ερωτήματα ακόμη. Για παράδειγμα, είναι άγνωστο εάν αυτός ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 μετά τη νοσηλεία είναι προϋπάρχων προδιαβήτης ή μη γνωστός διαβήτης που γίνεται φανερός μετά τη νόσηση. Επιπλέον, παραμένει άγνωστο εάν είναι  αναστρέψιμος αλλά και ποια είναι η βέλτιστη αγωγή και αντιμετώπισή του.

«Ανεξάρτητα όμως από τα ερωτήματα αυτά, μετά τα σημαντικά δεδομένα των μελετών που αναφέρθηκαν, προκύπτει ευδιάκριτη η ανάγκη ελέγχου των ασθενών που νόσησαν από COVID-19 για την πιθανή ανάπτυξη σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2.
Ο έλεγχος αυτός θα πρέπει να γίνεται ανά τακτά διαστήματα έως έναν χρόνο μετά τη νοσηλεία (δεν έχουμε δεδομένα για αυξημένη εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 μετά από τον χρόνο από τη νοσηλεία). Ο έλεγχος του διαβήτη θα πρέπει να περιλαμβάνει, εκτός του σακχάρου νηστείας, τη δίωρη καμπύλη σακχάρου, που δίνει αξιόπιστα δεδομένα σχετικά με το ενδεχόμενο status του διαβήτη στο άτομο που ελέγχεται» καταλήγει ο δρ Μελιδώνης.