Ουκρανία: Θα χρησιμοποιήσει πυρηνικά ο Πούτιν;

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει ήδη κρατήσει 58 ημέρες παρόλο που στην αρχή της ρωσικής εισβολής πολλοί πίστευαν ότι ο πόλεμος θα κρατούσε λίγες ημέρες ή εβδομάδες. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν, ωστόσο, από τις πρώτες μέρες του πολέμου έθεσε σε κατάσταση συναγερμού τις πυρηνικές δυνάμεις της Ρωσίας.

Από τότε και έπειτα, η Ουκρανία, οι ηγέτες της Δύσης, οι ίδιοι οι Ρώσοι, ο πλανήτης ολόκληρος, αγωνιά αν θα υπάρξει χρήση πυρηνικών όπλων με εντολή Πούτιν.

Το Newsweek, σε ανάλυσή του, επανέρχεται σε αυτό το «καυτό» ερώτημα, την ώρα που ο Βλαντίμιρ Πούτιν παρουσιάζεται να είναι στριμωγμένος, καθώς δεν μπορεί να διατυπώσει με κανένα τρόπο ότι έχει πάρει τη νίκη στην Ουκρανία.

Στο άρθρο του Newsweek υπενθυμίζεται ότι η Ρωσία πραγματοποίησε την πρώτη επιτυχή δοκιμή ενός διηπειρωτικού βαλλιστικού πυραύλου (ICBM) με πυρηνικές δυνατότητες, η οποία, όπως δήλωσε ο Βλαντιμίρ Πούτιν, θα κάνει τους αντιπάλους να το σκεφτούν «δύο φορές».

«Πυρηνική σκιά»

Αυτό που οι παγκόσμιοι ηγέτες μπορεί να σκέφτονται ακόμη περισσότερο είναι αν ο Ρώσος πρόεδρος θα μπορούσε να καταφύγει σε τέτοια όπλα κατά την εισβολή του στην Ουκρανία, επισημαίνεται και στη συγκεκριμένη ανάλυση.

«Η φύση μιας σύγκρουσης στην οποία εμπλέκονται τόσο η Ρωσία όσο και το ΝΑΤΟ, έστω και έμμεσα, θα έχει μια πυρηνική σκιά πάνω της», δήλωσε ο Μάλκολμ Τσάλμερς, αναπληρωτής γενικός διευθυντής του think tank RUSI στο Λονδίνο. «Αυτό δεν σημαίνει ότι η χρήση πυρηνικών όπλων είναι επικείμενη ή έστω πιθανή», σημείωσε.

Ο Τσάλμερς δήλωσε ότι υπήρξε παρόμοιο «σήμα» χρήσης πυρηνικών από τη Ρωσία μετά την κατάληψη της Κριμαίας το 2014 με στόχο την αποτροπή της άμεσης εμπλοκής του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ.

«Το πρωταρχικό πυρηνικό πρόβλημα που θα μπορούσαμε να δούμε την επόμενη περίοδο θα ήταν σε μια κατάσταση όπου η Ρωσία αισθάνεται όλο και περισσότερο απογοητευμένη από την ικανότητά της να επιτύχει τους στόχους της με τη χρήση συμβατικής δύναμης», δήλωσε στο Newsweek ο Τσάλμερς.

Η εισβολή της Ρωσίας έχει «κολλήσει» και τα στρατεύματά της έχουν υποχωρήσει από την περιοχή του Κιέβου, ενώ πλήττεται από μεγάλες απώλειες στρατευμάτων και εξοπλισμού. Το Κρεμλίνο επικεντρώνει την τελευταία του επίθεση στην ανατολική Ουκρανία με στόχο την κατάληψη της περιοχής του Ντονμπάς.

«Τεράστιο ρίσκο»

Ο Τσάλμερς δήλωσε ότι η χρήση πυρηνικών όπλων θα ήταν ένα «τεράστιο ρίσκο» για τη Ρωσία, αλλά άλλοι παράγοντες θα μπορούσαν να συνδυαστούν και να ωθήσουν τον Πούτιν σε μια δραστική κίνηση, εάν αισθανόταν ότι οι «κόκκινες γραμμές» της Ρωσίας είχαν ξεπεραστεί και ότι οι δικές του συμβατικές επιλογές είχαν εξαντληθεί.

Αυτοί θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την αντίληψη ότι οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ εμπλέκονται πιο άμεσα στη σύγκρουση – για παράδειγμα, εάν τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που χρησιμοποιήθηκαν στην Ουκρανία χειρίζονταν από δυνάμεις της συμμαχίας σε έδαφος του ΝΑΤΟ.

Ένας άλλος παράγοντας πυρηνικού κινδύνου θα μπορούσε να είναι «αν η Ρωσία αισθανόταν ότι το έδαφός της απειλείται», συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας.

«Εάν η μάχη για το Ντονμπάς καταλήξει σε αδιέξοδο ή η Ρωσία έχει κατά κάποιο τρόπο χάσει αυτή τη μάχη και οι συμβατικές επιλογές του προέδρου Πούτιν στενεύουν, θα υπάρξουν συνθήκες στις οποίες θα θελήσει να κουνήσει το πυρηνικό χαρτί ή να κάνει μια αξιόπιστη πυρηνική απειλή για να αναγκάσει την Ουκρανία ή και το ΝΑΤΟ να υποχωρήσει;», αναρωτήθηκε ο αναπληρωτής γενικός διευθυντής του RUSI.

Το εφιαλτικό σενάριο με τη χρήση πυρηνικών

Το 2020, ερευνητές του Προγράμματος για την Επιστήμη και την Παγκόσμια Ασφάλεια του Princeton δημοσίευσαν μια ανάλυση για το τι θα μπορούσε να συμβεί εάν οι Ρώσοι ή οι ηγέτες του ΝΑΤΟ χρησιμοποιούσαν πρώτοι πυρηνικά όπλα σε μια σύγκρουση στην Ευρώπη.

Οι αρχικές «τακτικές» πυρηνικές εκρήξεις θα μπορούσαν να κλιμακωθούν σε μια ανταλλαγή θερμοπυρηνικών όπλων με τη συμμετοχή του ρωσικού οπλοστασίου των 1.450 στρατηγικών κεφαλών και του αμερικανικού οπλοστασίου των 1.350 στρατηγικών κεφαλών στους πυραύλους και τα βομβαρδιστικά των ΗΠΑ.

Σε ένα τέτοιο σενάριο, περισσότεροι από 91 εκατομμύρια άνθρωποι προβλέπεται να πεθάνουν μόνο τις πρώτες ώρες. Εκατομμύρια άλλοι θα πέθαιναν από την έκθεση στην ακτινοβολία στα επόμενα χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων θα κατέρρεαν τα συστήματα υγείας, τα χρηματοπιστωτικά και τα οικονομικά συστήματα.

Η εκτίμηση Αμερικανού ανώτατου στρατιωτικού

«Ο κίνδυνος των πυρηνικών όπλων προκύπτει αν ο πόλεμος επεκταθεί εκτός Ουκρανίας», δήλωσε στο Newsweek ο αντισυνταγματάρχης ε.α. Μπιλ Αστόρε, πρώην καθηγητής Ιστορίας στην Ακαδημία της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ (USAF).

«Για παράδειγμα, αν το ΝΑΤΟ επέβαλλε μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων και άρχιζε να καταρρίπτει ρωσικά αεροπλάνα, θα μπορούσα να δω τον Πούτιν να απαντά με ένα τακτικό πυρηνικό πλήγμα εναντίον μιας αεροπορικής βάσης του ΝΑΤΟ.

Αυτό θα ήταν ρίσκο για έναν ευρύτερο πυρηνικό πόλεμο, πραγματικά ένα τρομακτικό σενάριο, γι’ αυτό και όσοι ζητούν κλιμάκωση από το ΝΑΤΟ και άμεση εμπλοκή στον πόλεμο είναι ανεύθυνοι».

Τι έχουν δηλώσει Ρώσοι αξιωματούχοι

Τα σχόλια του Σεργκέι Λαβρόφ αυτή την εβδομάδα απηχούν εκείνα του εκπροσώπου του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ, ο οποίος δήλωσε στο PBS τον Μάρτιο ότι «κανείς δεν σκέφτεται» να χρησιμοποιήσει πυρηνικό όπλο. Ωστόσο, ο Πεσκόφ απαντούσε σε ερώτηση σχετικά με τον πρώην πρόεδρο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, ο οποίος είχε απαριθμήσει σενάρια στα οποία η Ρωσία διατηρεί το δικαίωμα να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα.

«Δεν πρέπει ποτέ να πιστεύουμε αυτά που λέει το Κρεμλίνο ή ο Σεργκέι Λαβρόφ τοις μετρητοίς, αλλά είναι θετικό ότι αποκλείουν τη χρήση πυρηνικών όπλων στην επίθεση στην Ουκρανία», δήλωσε ο Ντάριλ Κίμπαλ, εκτελεστικός διευθυντής της Ένωσης Ελέγχου Όπλων, ο οποίος δήλωσε ότι μια τέτοια προοπτική «θεωρητικά υπάρχει, αλλά νομίζω ότι είναι απίθανο».

Ωστόσο, όσο περισσότερο διαρκεί ο πόλεμος σημαίνει ότι ο αυξημένος κίνδυνος μιας άμεσης σύγκρουσης ΝΑΤΟ – Ρωσίας «θα παραμείνει για πολλές εβδομάδες, αν όχι μήνες».

«Δεν είναι σαν την κρίση των πυραύλων της Κούβας (σ.σ. το 1962)», δήλωσε ο Κίμπαλ στο Newsweek, αναφερόμενος στο μπρα-ντε-φερ μεταξύ της ΕΣΣΔ και των ΗΠΑ. «Τότε ο κίνδυνος πυρηνικής χρήσης ήταν υψηλός – αλλά η κρίση διήρκεσε 13 ημέρες.

Αυτή η κρίση διήρκεσε πολύ περισσότερο από 13 ημέρες. Σε αντίθεση με τότε που δεν υπήρχαν απευθείας πυροβολισμοί, τώρα έχουμε μια θερμή σύγκρουση που μπορεί εύκολα να κλιμακωθεί.

Ο κίνδυνος πυρηνικής χρήσης είναι υψηλότερος από ό, τι ήταν από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και θα διαρκέσει για αρκετό καιρό ακόμη», υποστήριξε.

«Καθώς ο Πούτιν μπορεί να γίνει πιο απελπισμένος, καθώς ο πόλεμος παρατείνεται και καθώς η πολιτική του θέση γίνεται πιο εύθραυστη, θα μπορούσε να καταφύγει και πάλι σε πυρηνικές απειλές και θα μπορούσαμε να έχουμε το ενδεχόμενο να κάνουμε λάθος υπολογισμό».

Ανησυχία για την πίεση πάνω στο ΝΑΤΟ

Ο Άλαν Κάφρουνι, καθηγητής διεθνών υποθέσεων στο Hamilton College στο Κλίντον της Νέας Υόρκης, δήλωσε ότι η χρήση πυρηνικών όπλων «είναι απίθανη αλλά όχι αδύνατη», ενώ ανησυχία προκαλεί η κλιμακούμενη πίεση από Αμερικανούς πολιτικούς που ζητούν περαιτέρω εμπλοκή του ΝΑΤΟ.

«Ιδιαίτερα στο πλαίσιο της εσωτερικής αστάθειας στις Ηνωμένες Πολιτείες και των συνεχιζόμενων οπισθοδρομήσεων για τις ρωσικές δυνάμεις, λάθη και λανθασμένες αντιλήψεις είναι σίγουρα πιθανά», δήλωσε στο Newsweek.

Αξιωματούχοι του Κρεμλίνου δήλωσαν αυτή την εβδομάδα στο Bloomberg ότι ανησυχούν «όλο και περισσότερο» ότι ο Πούτιν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει περιορισμένα πυρηνικά όπλα. Εν τω μεταξύ, ο διευθυντής της CIA, Γουίλιαμ Μπερνς δήλωσε ότι ο Πούτιν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ένα τακτικό ή χαμηλής απόδοσης πυρηνικό όπλο από «πιθανή απελπισία», αν και δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι μια τέτοια επίθεση ήταν επικείμενη, σύμφωνα με τους New York Times.

Κι αν χρησιμοποιούσε τακτικά πυρηνικά όπλα;

Η Άμπι Σράντερ, καθηγήτρια Ιστορίας στο Franklin & Marshall College στην Πενσιλβάνια, δήλωσε ότι η τελευταία δοκιμή ICBM δεν ήταν απαραίτητα ένδειξη των προθέσεων του Πούτιν στην Ουκρανία και ήταν «μάτσο επιδείξεις περισσότερο παρά πραγματική απειλή».

«Πολύ πιο ανησυχητικό για μένα είναι ότι ο Πούτιν θα μπορούσε κάλλιστα να καταφύγει στη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων», δήλωσε στο Newsweek η Σράντερ. «Παλαιάς κοπής, χαμηλής απόδοσης πυρηνικά όπλα, με συστήματα εκτόξευσης μικρής εμβέλειας, παρόμοια με αυτά που έριξαν οι ΗΠΑ στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι», είπε χαρακτηριστικά.

«Θα τα χρησιμοποιούσε αυτά για να εξουδετερώσει δραματικά περιορισμένους στόχους, ενώ θα σταματούσε να προκαλεί, όπως έλεγε το παλιό δόγμα του Ψυχρού Πολέμου, «αμοιβαία εξασφαλισμένη καταστροφή (MAD), σημείωσε η καθηγήτρια.