Ήταν το κίνημα που περισσότερο από οτιδήποτε άλλο απείλησε τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ήταν ειρηνικό, επί της ουσίας πολιτικά ακαθοδήγητο, και ικανό να ενοποιήσει ένα πολύ ευρύ φάσμα αιτημάτων και ανησυχιών της τουρκικής κοινωνίας.

Έδειχνε έναν άλλο δρόμο για την τουρκική κοινωνία, πιο ανοιχτό, δημοκρατικό και συμπεριληπτικό.

Και γι’ αυτό ο Ερντογάν το μίσησε και το κατέστειλε με τον πιο σκληρό τρόπο. Και τώρα χρόνια μετά επιμένει να θέλει να το εκδικηθεί και να στείλει το μήνυμα στην τουρκική κοινωνία ότι η διαμαρτυρία σε αυτή τη χώρα είναι τελικά ποινικοποιημένη.

Ένα κίνημα-τομή

Οι κινητοποιήσεις στο Γκεζί Παρκ τον Ιούνιο του 2013 ήταν μια τομή για τη σύγχρονη Τουρκία. Γύρω από ένα θέμα που φάνταζε δευτερεύον, αλλά στην πραγματικότητα συμπύκνωνε ένα ευρύ φάσμα από αντιφάσεις, δηλαδή την πολεοδομική μετάλλαξη της Πόλης, ένα  είδος gentrification συνάμα εμπορευματοποιημένου και ισλαμικού, αλλά και την κλιμακούμενη αντίθεση στις επιθέσεις του Ερντογάν στον «τρόπο ζωής» όσων δεν ασπάζονταν την ιδεολογία του AKP, ξέσπασε ένα κύκλος μαζικών διαδηλώσεων στην Πόλη αλλά και σε άλλες μεγάλες πόλεις της Τουρκίας, χωρίς προηγούμενο στην περίοδο μετά το πραξικόπημα του 1980. Σε αυτές συναντήθηκαν διαφορετικά κοινωνικά στρώματα (από τους φοιτητές και τους νέους μέχρι τα μεσαία στρώματα), αλλά και πολιτικά ρεύματα (από την τουρκική και κουρδική αριστερά μέχρι τους κεμαλικούς).

Όλα αυτά από τον Ερντογάν αντιμετωπίστηκαν ως απειλή. Και αυτό φάνηκε στην επίδειξη καταστολής που έγινε εκείνες τις ημέρες, αλλά και στη μετέπειτα προσπάθεια να ποινικοποιηθεί η συμμετοχή σε αυτό το κίνημα. Η προσπάθεια αυτή δεν θα περιοριστεί μόνο στην επαύριον των κινητοποιήσεων αλλά θα συνεχιστεί και μετά. Άλλωστε, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 ο Ερντογάν δεν θα στραφεί μόνο εναντίον των Γκιουλενιστών αλλά και ευρύτερα διάφορων προοδευτικών και αριστερών φωνών. Χαρακτηριστική η εκδίωξη πολύ μεγάλου αριθμού πανεπιστημιακών από τις θέσεις τους επειδή υπέγραψαν το 2016 μια διακήρυξη υπέρ της ειρήνης.

Ο Οσμάν Καβάλα

Η υπόθεση Καβάλα και η δίωξη για το Γκεζί Παρκ.

Ο Οσμάν Καβάλα είναι μια πολύ γνωστή προσωπικότητα στην Τουρκία. Προερχόμενος από τον επιχειρηματικό κόσμο, θα αποφασίσει μετά τον σεισμό του 1999 να αφιερωθεί στο φιλανθρωπικό έργο και την ενίσχυση της κοινωνίας των πολιτών. Η πιο βασική του πρωτοβουλία θα είναι η οργάνωση  Anadolu Kültür που θα πρωτοστατήσει στη δημιουργία μεγάλων πολιτιστικών κέντρων που θα παίξουν ρόλο και σε έναν ευρύτερο διάλογο της τουρκικής κοινωνίας (π.χ. το Κέντρο Τεχνών στο Ντιγιαρμπακίρ), ενώ έδιναν και βήμα σε καλλιτέχνες και ακτιβιστές. Έδιναν επίσης ιδιαίτερη έμφαση στην πολιτιστική κληρονομιά και την συμφιλίωση, π.χ. αναδεικνύοντας θέματα «ταμπού» όπως αυτό των Αρμενίων.

Ο Καβάλα θα κατηγορηθεί το 2017 ότι αυτός οργάνωσε και χρηματοδότησε το κίνημα στο Πάρκο Γκεζί, ότι ήταν κατάσκοπος και ότι είχε εμπλοκή και στο πραξικόπημα του 2016. Η σχέση του με το Open Society Foundation του Τζορτζ Σόρος χρησιμοποιήθηκε για να παρουσιαστεί και μια «διεθνής συνωμοσία». Μαζί του βρέθηκαν κατηγορούμενοι και σημαντικοί τούρκοι ακτιβιστές και ακτιβίστριες.

Ο ίδιος θα βρεθεί προφυλακισμένος από το 2017. Η σοβαρότητα της υπόθεσης φαίνεται και από το γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στις 10 Δεκεμβρίου 2019 απαίτησε την άμεση αποφυλάκιση του Καβάλα.

Στις 18 Φεβρουαρίου του 2020 εκδόθηκε η απόφαση για την πρώτη δίκη του Πάρκου Γκέζι. Όμως, ο Καβάλα δεν θα αποφυλακιστεί γιατί την ίδια μέρα η εισαγγελία της Πόλης εξέδωσε νέο ένταλμα σύλληψής του με τις ίδιες κατηγορίες. Τον Σεπτέμβριο του 2020 θέση για την υπόθεση πήρε και το η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Μάλιστα, η επιμονή του Ερντογάν στο να υπάρξει καταδίκη για την υπόθεση του Γκεζί φάνηκε και τον περασμένο Οκτώβριο όταν η τουρκική κυβέρνηση απείλησε με χαρακτηρισμό ως personae no gratae δέκα δυτικών πρεσβευτών που είχαν διαμαρτυρηθεί με κοινή δήλωσή τους για την παρατεταμένη κράτηση του Καβάλα.

Τελικά, η υπόθεση έφτασε ξανά στο ακροατήριο και παρότι δεν υπήρχε καμία απόδειξη ότι ο Καβάλα και οι συγκατηγορούμενοί του ήθελαν «να ανατρέψουν βίαια την κυβέρνηση», τελικά αποφάσισε να καταδικάσει σε ισόβια τον ίδιον τον Καβάλα και σε 18 χρόνια επτά ακτιβιστές που κατηγορούνται ότι τον βοήθησαν (Mücella Yapıcı, Çiğdem Mater, Hakan Altınay, Mine Özerden, Can Atalay, Yiğit Ali Ekmekçi και Tayfun Kahraman).

Χειραγώγηση της δικαιοσύνης και ποινικοποίηση των μαζικών κινητοποιήσεων

Η τουρκική αντιπολίτευση καταδίκασε την απόφαση του δικαστηρίου. «Επαίσχυντη δίκη» χαρακτήρισε τη διαδικασία ο πρώην πρόεδρος της Τουρκίας Αμπντουλάχ Γκιουλ. «Το Γκεζί δεν χωράει σε τέσσερις τοίχους», ήταν η χαρακτηριστική δήλωση του Σελαχατίν Ντεμιρτάς, φυλακισμένου ηγέτη του αριστερού και φιλοκουρδικού HDP. Ο πρόεδρος του κεντροαριστερού Κεμαλικού CHP Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου μίλησε για δικαστές «που έχουν πάρει αποφάσεις εκ των προτέρων», ενώ υπογράμμισε ότι το Γκεζί ήταν «οι νέοι που φωνάζουν για δημοκρατία».

Είναι εμφανές ότι στα μάτια της τουρκικής κοινωνίας η απόφαση αυτή φαντάζει ως άλλο ένα βήμα στην ολοένα και πιο αυταρχική στροφή της συγκυβέρνησης ανάμεσα στο AKP και τους ακροδεξιούς εθνικιστές του MHP.

Το χάσταγκ #GeziyiSavunuyoruz (Υπερασπιζόμαστε το Γκεζί) καταγράφεται μαζικά στο twitter, ενώ πολλοί αναφέρθηκαν στη στάση της καταδικασμένης 71χρονης Μυτζελά Γιαπιτζί, πολύ γνωστής αρχιτεκτόνισσας και ακτιβίστριας που δήλωσε απολογούμενη ότι «είμαι υπερήφανη για τη ζωή μου. Εύχομαι το ίδιο και για εσάς όταν φτάσετε στην ηλικία μου».

Headlines