Ωδείο Αθηνών

Αποπεράτωση και εκσυγχρονισμός: είναι ο στόχος που έχει ανακοινώσει η διεύθυνση του μουσικού οργανισμού για το μοντέρνο κτίριο της Βασιλέως Κωνσταντίνου με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική υπογραφή. Πίσω από τις λαμαρίνες κρύβεται η λιτή γεωμετρία της μορφής του που είχε σχεδιάσει ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος. Ωστόσο μια σειρά από μετασχηματισμούς θα διαγράψουν τη μνήμη του έργου. Τι να σημαίνει άραγε αυτό; Μήπως ότι δεν έχουμε ακόμη κατανοήσει και αποδεχθεί τον υλικό πολιτισμό που δημιουργήσαμε μέσα στη νεωτερικότητα; Οτι ακόμη την απωθούμε από το φαντασιακό μας για να υπογραμμίσουμε τους δεσμούς μας με τα υψηλά ιδεώδη της αρχαιότητας ή μήπως για να στραφούμε με ξαφνικό έρωτα προς τη λαϊκή παράδοση;

Το τελευταίο επεισόδιο του lifting του Ωδείου Αθηνών δείχνει μια σειρά από επαναλαμβανόμενα λάθη πάνω στον ιδιότυπο μοντερνισμό, ο οποίος συνδυάζει το μοντέρνο με την τοπικότητα και τη χειροτεχνία. Ο ελληνικός μοντερνισμός ξεκίνησε τα βήματά του στη δεκαετία του 1930 και τα αντιπροσωπευτικά παραδείγματά του τα βλέπουμε μεταπολεμικά.

Τα κτίρια της σειράς των «Ξενία» του Κωνσταντινίδη και των συνεργατών του, τα δημόσια κτίρια του Φατούρου, η παιδική χαρά του Πικιώνη στη Φιλοθέη, το ΦΙΞ του Ζενέτου είναι ένα σημαντικό πολιτιστικό απόθεμα. Μια μεγάλη κληρονομιά που είτε παραμένει αναξιοποίητη είτε η προσπάθεια εκσυγχρονισμού της οδηγεί στην αλλοίωση και ουσιαστικά στην οριστική κατεδάφιση. Ενώ θα μπορούσε να δώσει ταυτότητα και χαρακτήρα στο τουριστικό άγχος αξιοποίησης που μας διακατέχει σήμερα. Αντί να είμαστε στη θέση μιας γενικευμένης τουριστικής πρότασης χωρίς εξειδικευμένα πρωτότυπα κεφάλαια, θα ήταν προτιμότερο να έχουμε στοχεύσεις σε αυτά τα ειδικά αρχιτεκτονικά περιβάλλοντα.

Γιατί όμως έχουμε αυτή τη στάση απέναντι στην αρχιτεκτονική της νεωτερικότητας; Γιατί δεν έχουμε προετοιμαστεί τεχνικά όπως άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ολλανδία, η Γαλλία, η Γερμανία, που συντηρούν τα μοντέρνα κτίριά τους και τα διατηρούν επειδή θεωρούν ότι πρόκειται για πολύτιμα κτίρια, χαρακτηριστικά του πολιτιστικού τους παρελθόντος. Σε εμάς, αντίθετα, κυριαρχεί η γενικευμένη απαξίωσή τους. Και τι υποδηλώνει αυτό; Την εκκρεμή σχέση μας με τη νεωτερικότητα, την οποία το νεωτερικό ελληνικό κράτος δεν έχει ακόμη λύσει και μας εξωθεί στην αποποίηση της κληρονομιάς των μοντέρνων μας χρόνων.