Το μυθιστόρημα που «προέβλεψε» την αυταρχική Ρωσία

Το 2006, όταν ο Βλαντίμιρ Πούτιν αναπαυόταν ακόμα στις δάφνες της επανεκλογής του στο προεδρικό αξίωμα της Ρωσίας κι άρχιζε να υφαίνει τον ιστό πάνω στον οποίο θα πιάνονταν αργότερα όλοι οι πολιτικοί του αντίπαλοι, ένας άλλος Ρώσος, ο συγγραφέας Βλαντίμιρ Σορόκιν, προέβλεπε σχεδόν προφητικά την εξέλιξη του πρώτου πολίτη της χώρας και της διακυβέρνησής του.

Στο δυστοπικό μυθιστόρημά του «Μέρα των Οπρίτσνικ» (Den oprichnika), ο Σορόκιν γράφει για μια πλούσια, κυριαρχική, υπερσύγχρονη αλλά άκρως ρεβανσιστική Ρωσία στο μακρινό έτος 2028.

Η ηγεμονία ενός αρχηγού – τσάρου έχει αποκατασταθεί, ο κομμουνισμός έχει περάσει ανεπιστρεπτί και οι παλιότεροι τον θυμούνται ως μια περίοδο «κόκκινων ταραχών» και η Κόκκινη Πλατεία είναι πλέον βαμμένη λευκή. Η αυλή της Αυτού Μεγαλειότητος είναι γεμάτη από ανήθικους ολιγάρχες που σκοτώνουν με εντολή του Κρεμλίνου.

Σας μοιάζει γνώριμο το σκηνικό;

Ολοι αυτοί οι εκτελεστές με το κατά τα άλλα χαρούμενο πρόσωπο, στο βιβλίο αναφέρονται ως Οπρίτσνικ, ένας όρος που παραπέμπει στην αιματοβαμμένη περίοδο διακυβέρνησης του τσάρου Ιβάν Δ’ του Τρομερού (1547-84).

Οι Οπρίτσνικ ήταν μέλη της μεγάλης βασιλικής φρουράς, μιας ομάδας πιστών του άρχοντα της Ρωσίας που τρομοκρατούσαν τους αμάχους, κυκλοφορώντας έφιπποι, με κομμένα κεφάλια σκύλων στερεωμένα στις σέλες τους για να θυμίζουν τα κυνηγόσκυλα της κόλασης.

Από τον Ιβάν στον Πούτιν

Στο βιβλίο του ο Σορόκιν περιγράφει μια τυπική μέρα του Αλεξάντερ Κομίγια, μέλους της φρουράς που έχει ως αποστολή να διασφαλίσει ότι οι πολίτες ακολουθούν έναν «ηθικό» και πατριωτικό τρόπο ζωής, μια πρώιμη μεταφορά του σημερινού λόγου του Βλαντίμιρ Πούτιν.

Η Οπρίτσινα δημιουργήθηκε από τον τσάρο, έπειτα από μια περίοδο «μεταρρυθμίσεων», όπου ο ίδιος ανέπτυξε μια πολιτικοστρατιωτική εμμονή ότι ολόκληρος ο κόσμος βρισκόταν σε πόλεμο εναντίον της Ρωσίας. Στον συγκεκριμένο πόλεμο, μάλιστα, έβλεπε και θρησκευτικές προεκτάσεις αφού θεωρούσε ότι μόνο εκείνος ήταν ο υπερασπιστής της αληθινής πίστης.

Η ομοιότητα της προσέγγισης της πραγματικότητας είναι εντυπωσιακή με τις πράξεις και τα λόγια του «Πούτιν του Τρομερού», που απειλεί ευθέως όλο τον κόσμο για να υπερασπιστεί την «αγνότητα» της Ρωσίας και για τον σκοπό αυτό εισέβαλε στην Ουκρανία, όπως το πρότυπό του ο Ιβάν κήρυξε τον πόλεμο εναντίον των χωρών της Βαλτικής.

Ο συγγραφέας περιγράφει έναν φανταστικό φρουρό στα μέσα του 21ου αιώνα, ο οποίος υπηρετεί τον νέο τσάρο Νικολάι Πλατόνοβιτς, που έδωσε πίσω την αληθινή ταυτότητα στην πατρίδα του, υψώνοντας τείχη στη Δύση και την Ανατολή με σκοπό να «αποκλείσει τους ξένους έξω και να καταπνίξει τον διάβολο μέσα».

Κάθε πρωί όταν ξυπνάει, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει είναι να «τσακίσει τις κατσαρίδες», δηλαδή να κυνηγήσει τους άνομους, τους παραβάτες και όλους εκείνους που ξεφεύγουν από τα ασφυκτικά πλαίσια που ορίζει το κράτος. Τους καίει τα σπίτια και κρεμάει τους ίδιους σε κολόνες στους δρόμους, προς παραδειγματισμό των υπολοίπων.

Για να καλύψει τις κτηνωδίες και να στρέψει την προσοχή των μαζών αλλού, αργότερα διοργανώνει παραδοσιακές ρωσικές γιορτές για όλους. Και στη συνέχεια παίρνει ένα υπερηχητικό αεροπλάνο και πετάει από τη Μόσχα στο Τομπόλσκ στη Σιβηρία για να συμβουλευτεί τον Πρασκόβια, τον διορατικό και κορυφαίο συνεργάτη του τσάρου (τον μυθιστορηματικό Αλεξάντρ Ντούγκιν δηλαδή).

Ομαδικοί βιασμοί

Μέσα σε μια μέρα ο φρουρός ολοκληρώνει κι άλλες αποστολές, τόσες όσες χρειάζεται για να οικοδομήσει τη δημόσια ηθική και να αντιμετωπίσει κάθε εσωτερική και εξωτερική απειλή πριν επιστρέψει στη Μόσχα για να δειπνήσει με τη σύζυγο του τσάρου.

Το βράδυ κλείνει στη σάουνα όπου χαλαρώνει με άλλους Οπρίτσνικ, μεθώντας και παίρνοντας μια ανάσα από τους ομαδικούς βιασμούς νεαρών γυναικών που διέπρατταν διαρκώς ώστε να τους υπενθυμίσουν την τοξική ανωτερότητα των «πραγματικών» ανδρών.

Αλλωστε, το «Μέρα των Οπρίτσνικ», λειτουργεί σαν μια καρικατούρα της ρωσικής κουλτούρας των ισχυρών ανδρών, όπως την εμπνεύστηκε ο ισχυρός ηγέτης της.

Μέσα σε αυτήν την πραγματικότητα, οι αναμορφωμένοι Οπρίτσνικ στηρίζουν ένα σύστημα που συνδυάζει γρήγορα αυτοκίνητα, ναρκωτικά, δυτικά έπιπλα και πυροβόλα όπλα με φεουδαρχία, μεσαιωνική βαρβαρότητα κι έναν απαίσιο αλλά και θανατηφόρο συναισθηματισμό για το λαμπρό ρωσικό παρελθόν.

Σε αυτήν τη δυστοπία, οι φρουροί υπερασπίζονται την τιμή του τσάρου, ενώ γεμίζουν τόσο τα δικά του όσο και τα δικά τους πορτοφόλια. Η γκροτέσκα και τραγική Ρωσία του Σορόκιν μοιάζει πολύ με τη χώρα που φιγουράρει σήμερα στις ειδήσεις για όλους τους λάθος λόγους.

Είναι σαν ο Πούτιν και οι υπόλοιποι ισχυροί άνδρες του να θέλησαν να μετατρέψουν σε πραγματικότητα όλους τους εφιάλτες που γεννάει η λογοτεχνία του Σορόκιν.

Είναι σαν να εμπνεύστηκαν από εκεί τη ρητορική που συνοδεύει την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία» αλλά και όλες τις εικόνες που έρχονται καθημερινά από τις φρικαλεότητες των επεμβάσεων των ρωσικών στρατευμάτων.