Εκλογικός νόμος: Βγαίνει από το συρτάρι το γερμανικό μοντέλο

Στην τελευταία, προ μηνός, αντιπαράθεση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Αλέξη Τσίπρα στη Βουλή, ο Πρωθυπουργός απέρριψε κατηγορηματικά μια εσπευσμένη αλλαγή στον εκλογικό νόμο. «Οι πρώτες εκλογές θα γίνουν με τον υφιστάμενο νόμο της απλής αναλογικής», ξεκαθάρισε παραπέμποντας στο τέλος της τετραετίας, «και οι επόμενες με τον νόμο που εμείς έχουμε ήδη ψηφίσει». Από τους πρώτους κιόλας μήνες της διακυβέρνησής του, ο Μητσοτάκης έδειξε ότι θέτει σε προτεραιότητα τις μεγάλες «εκλογικές» αλλαγές, με βασική αρχή την κατάργηση της «καταστροφικής για τη χώρα», όπως λέει, απλής αναλογικής στις εθνικές εκλογές, προκρίνοντας τελικά το κλιμακωτό μπόνους. Δεν ήταν αυτό ωστόσο το μοναδικό προσχέδιο, που εξεταζόταν παρασκηνιακά εκείνη την περίοδο, αφού ψηλά στις προτιμήσεις, αν όχι το πρώτο που είχε βγει από το συρτάρι, ήταν το σενάριο υιοθέτησης στοιχείων από το (πιο περίπλοκο) γερμανικό μοντέλο, με αναγκαίες παραλλαγές και προσαρμογή στις ελληνικές ιδιαιτερότητες.

Το γερμανικό σύστημα και συγκεκριμένα ένα μεικτό μοντέλο που περιλαμβάνει συνδυασμό εκλογής με σταυρό σε «στενές» περιφέρειες (μονοεδρικές δηλαδή) και εκλογής με λίστα (χωρίς σταυρό στη λογική του Επικρατείας) σε ευρείες περιφέρειες παραμένει, κατά τις πληροφορίες, πάνω στο τραπέζι του Κυριάκου Μητσοτάκη. Στους κόλπους της ΝΔ αλλά και εντός του Μαξίμου υπάρχουν ένθερμοι υποστηρικτές του εν λόγω συστήματος, με την εκτίμηση ότι το προσχέδιο, όχι μόνο δεν έχει απορριφθεί οριστικά, αντίθετα επίκειται επαναξιολόγηση, εφόσον ο Κυριάκος Μητσοτάκης διατηρήσει πρωτοβουλία κινήσεων μετά την επόμενη εκλογική αναμέτρηση. Τα ίδια στελέχη, ανεξάρτητα από το αν έχουν εισηγηθεί ή όχι την καταλληλότητα ενός συστήματος τύπου Γερμανίας ή αν έχουν προκρίνει στο παρελθόν άλλες προτάσεις στην κατεύθυνση «εξασφάλισης της κυβερνησιμότητας στη χώρα», μεταφέρουν σε συνομιλητές τους την πεποίθηση ότι ο συνολικός σχεδιασμός Μητσοτάκη για την αναμόρφωση του εκλογικού τοπίου, ως μεταρρυθμιστική «σφραγίδα» σε κομβικές θεσμικές διαδικασίες, δεν έχει ολοκληρωθεί.

Πρόσωπα που γνωρίζουν τον τρόπο σκέψης του Πρωθυπουργού υπογραμμίζουν πάντως ότι βασικός προσανατολισμός του σε ό,τι αφορά την εκλογική νομοθεσία είναι να υπάρχει προετοιμασία ώστε οι μεγάλες αλλαγές να προωθούνται στο πρώτο διάστημα μιας κυβερνητικής θητείας. Την ίδια στιγμή στο πρωθυπουργικό γραφείο αναγνωρίζουν ότι κάθε ανακίνηση στον δημόσιο διάλογο ζητημάτων σχετικά με… ριζικές εκλογικές ανατροπές πυροδοτεί εντάσεις, εξού και επιδιώκεται να σταθμίζονται με προσοχή και χωρίς διαρροές κάθε σχεδιασμός, κάθε συγκυρία και κάθε στόχος. Προσωπικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης συνηθίζει να ζυγίζει εισηγήσεις χωρίς ωστόσο να ανοίγει εύκολα τα χαρτιά του, ιδίως αν πρόκειται για κεφάλαια θεσμικής φύσεως ή μεταρρυθμιστικού σχεδιασμού… επόμενης τετραετίας.

Ανατροπές σε έδρες

Πάντως θεωρείται δεδομένο ότι ο ίδιος εφόσον υπάρξουν οι προϋποθέσεις στην επόμενη Βουλή όχι μόνο επιθυμεί αλλά και θα επιδιώξει αναμόρφωση «εκλογικού» χαρακτήρα σε ό,τι αφορά την άρση των σημερινών περιορισμών στο (θεσμοθετημένο) δικαίωμα ψήφου των Ελλήνων του εξωτερικού από τον τόπο διαμονής τους. Στο μέτωπο αυτό μέχρι στιγμής, το βέβαιο είναι ότι για πρώτη φορά από τις επόμενες εκλογές οι έδρες του Επικρατείας θα είναι αυξημένες κατά τρεις (στις 15 από 12) λόγω του ανοίγματος στην ομογένεια, ενώ θα χάσουν από μία έδρα η Α’ Αθήνας, ο Νότιος τομέας και η Αχαΐα. Επιπλέον, μέχρι την ώρα της κάλπης, αναμένονται οι ανατροπές σε νομούς από τη Βόρεια Ελλάδα έως την Κρήτη όπως θα τις «υπογράψει» το υπουργείο Εσωτερικών κατόπιν επεξεργασίας των στοιχείων των απογραφής του πληθυσμού. Και επιπλέον μένει να φανεί εάν και πότε ο Πρωθυπουργός θα φέρει στο προσκήνιο παρέμβαση για επιστροφή της λίστας στις ευρωεκλογές.

Κρατάει χρόνια η συζήτηση

Σε ό,τι αφορά πάντως τις σκέψεις για μελλοντική επεξεργασία του γερμανικού παραδείγματος α λα ελληνικά, υπάρχουν κορυφαία στελέχη της ΝΔ τα οποία έχουν ταχθεί και δημόσια υπέρ ενός ανάλογου συστήματος, όσο και αν κάποιοι βλέπουν με άρνηση ή έστω σκεπτικισμό τον συνδυασμό σταυρού και λίστας στον ελληνικό εκλογικό χάρτη. Εδώ και σχεδόν 15 χρόνια πάντως συζητήσεις έχουν ανοίξει για το θέμα, χωρίς τελικά να προχωρήσει ποτέ, ενώ πρόσωπα που έχουν μελετήσει μια τέτοια μεταρρύθμιση με άξονα (και όχι αυτούσιο) το γερμανικό σύστημα λένε ότι υπάρχουν προκλήσεις χωρίς να είναι απαραίτητη η συνταγματική αναθεώρηση. Ηταν το 2009 με απόφαση του Γιάννη Ραγκούση ειδική επιστημονική επιτροπή είχε μελετήσει ενδελεχώς τον τρόπο προσαρμογής του γερμανικού μοντέλου στην Ελλάδα ενώ δέκα χρόνια μετά, επί Κυριάκου Μητσοτάκη, όσο κι αν τελικά προκρίθηκε με fast track διαδικασίες το κλιμακωτό μπόνους, έτρεξε τη διαδικασία εξέτασης των παραμέτρων μιας γερμανικής παραλλαγής στο εκλογικό σύστημα το τότε δίδυμο στο υπουργείο Εσωτερικών, ο Τάκης Θεοδωρικάκος και ο Θοδωρής Λιβάνιος – γνώστης ο νυν υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης των εκλογικών συστημάτων συνολικά, έχοντας διατελέσει μεταξύ άλλων ειδικός σύμβουλος στο υπουργείο Εσωτερικών το 2010.