Κόσοβο: Τα βαλκανικά διλήμματα της Αθήνας

Το βλέμμα στραμμένο στα Δυτικά Βαλκάνια έχει η ελληνική διπλωματία, ακόμα και κατά την περίοδο της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Μια περιοχή-«κλειδί» για τα ελληνικά συμφέροντα και τον αναβαθμισμένο ρόλο που διεκδικεί η Αθήνα. Ιδιαίτερη σημασία, λόγω και του ζητήματος της αναγνώρισης για την Ελλάδα στα Δυτικά Βαλκάνια, έχει το Κόσοβο. Το υπουργείο Εξωτερικών επιβεβαιώνει μέσω επισκέψεων και επαφών ότι οι σχέσεις Αθήνας – Πρίστινας βρίσκονται σε διαρκή τροχιά αναβάθμισης, με όχημα και τη «θετική ατζέντα», ακόμα και αν τυπικά – τουλάχιστον – η θέση της ελληνικής πλευράς δεν έχει αλλάξει ως προς το καθεστώς του Κοσόβου.

Ιδιαίτερο είναι το ενδιαφέρον και των ΗΠΑ για την ευρύτερη περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων, που αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία στη σκιά του πολέμου στην Ουκρανία. Για την Ουάσιγκτον η ρωσική επιρροή πρέπει σαφώς να εμποδιστεί, ενώ ήδη έχει ξεκινήσει η συζήτηση περί αναγκαιότητας να μην υπάρξει διάχυση του πολέμου και στη Βαλκανική. Οι προτροπές – έως και πιέσεις, θα μπορούσε να πει κανείς – των ΗΠΑ για αναγνώριση του Κοσόβου στην Αθήνα είναι στο μενού σε κάθε τραπέζι συζητήσεων Αμερικανών στο ΥΠΕΞ. Ακόμα και στην τελευταία επίσκεψη της αμερικανίδας υφυπουργού Εξωτερικών Βικτόρια Νούλαντ στις αρχές Απριλίου.

Η απόλυτη σύνδεση της Ελλάδας στο άρμα των ΗΠΑ, άλλωστε, ήταν αυτή που έφερε ακόμα πιο κοντά Αθήνα και Πρίστινα εντείνοντας και τη φιλολογία περί βημάτων προς την αναγνώριση του Κοσόβου. Για την Αθήνα το Κόσοβο είναι ψηλά στην ατζέντα, όμως ακόμη δεν δείχνει έτοιμη για «άλματα» όπως αυτό της αναγνώρισης. Παρά το γεγονός ότι η ελληνική διπλωματία συνεχίζει να χτυπάει και ένα καμπανάκι στο Βελιγράδι, δεδομένων και των εξαιρετικά στενών σχέσεων Σερβίας – Τουρκίας. Πλέον πρόσφατη επίσκεψη έλληνα αξιωματούχου στο Κόσοβο, αυτή του υφυπουργού Εξωτερικών Κώστα Φραγκογιάννη, με προσανατολισμό στις επενδύσεις, και δη στους τομείς της ενέργειας, των κατασκευών αλλά και του τουρισμού. Ενώ σειρά επαφών τόσο με την κοσοβάρα ΥΠΕΞ Ντόνικα Γκερβάλα-Σβαρτζ όσο και με τον πρωθυπουργό Αλμπίν Κούρτι είχε ο Νίκος Δένδιας στους Δελφούς. Επισκέψεις κοσοβάρων αξιωματούχων προγραμματίζονται και το επόμενο διάστημα, με στόχο μηνύματα και συμβολισμούς.

Αυτόνομη πορεία

Αντίθετα με τις όποιες προσπάθειες της Αγκυρας και όχι μόνο, το Κόσοβο δείχνει να επιλέγει – όπως αναγνωρίζουν αρμόδιες πηγές – μια πιο αυτόνομη πορεία, επενδύοντας τα μέγιστα στη στήριξη της Ουάσιγκτον. Η αμερικανική επιρροή στο Κόσοβο άλλωστε είναι εμφανής. Για την Πρίστινα κόκκινη γραμμή είναι η ανεξαρτησία της χώρας και ο σκεπτικισμός ξεκινάει σε κάθε δήλωση που μπορεί να θεωρηθεί αμφισβήτησή της ή προσπάθεια επισκίασής της. Τα «σχέδια επί χάρτου» που αναφέρονται «σε μεγάλη Αλβανία» ή ο πατερναλισμός του Ερντογάν, που επιχειρεί να εμφανιστεί ως «προστάτης» και «σουλτάνος» της περιοχής, βρίσκουν την Πρίστινα αντίθετη, με πηγές του Κοσόβου να υπογραμμίζουν ότι η χώρα έχει παλέψει πάρα πολύ για την ανεξαρτησία της ώστε να ανεχθεί τέτοιες δηλώσεις και σχεδιασμούς, που επιδιώκουν τον έλεγχο της χώρας καθ’ οιονδήποτε τρόπο.

Ακόμα και αν επί του παρόντος η συζήτηση της αναγνώρισης του Κοσόβου για την Αθήνα μπαίνει στον «πάγο» και δεν αποκλείεται να γίνει προσπάθεια να συνδεθεί και με άλλες εξελίξεις στη διπλωματική σκακιέρα, η ελληνική πλευρά δηλώνει δεσμευμένη στη διαδικασία διαλόγου Βελιγραδίου – Πρίστινας. Ο Δένδιας πάντως έχει επικαλεστεί τη γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης του 2010 που διακρίνει σαφώς την περίπτωση του Κοσόβου από το Κυπριακό, υπογραμμίζοντας ότι το Κόσοβο δεν προέκυψε από παράνομη χρήση βίας που καταδικάστηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και δεν ήταν αποτέλεσμα εξωτερικής εισβολής, ενισχύοντας το αίσθημα αναμονής. Την ίδια στιγμή για το Κόσοβο οι προσπάθειες για αναγνώριση εντείνονται, με την Πρίστινα να θέλει να επιταχύνει διαδικασίες όπως η είσοδος στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ, με τον Κούρτι να προειδοποιεί ότι τα Βαλκάνια δεν θα έχουν ανοσία στις επιπτώσεις από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία…