ΣΥΡΙΖΑ: Το «σύνδρομο του Ιμπραήμ»

«Αφού πραγματοποιήθηκε το πρώτο μέρος του προγράμματος της αιγυπτιακής επίθεσης και ο Ιμπραήμ έγινε κύριος της Σφακτηρίας και του Παλαιοκάστρου, δεν έμενε παρά να επιτευχθεί και ο τελικός σκοπός της όλης αποβατικής επιχείρησης: η κατάληψη του Νεοκάστρου, που επί έξι εβδομάδες τώρα αντιστεκόταν και δεν επέτρεπε στον αιγυπτιακό στρατό να προχωρήσει στο εσωτερικό. Ωστόσο ο Ιμπραήμ δεν βιάσθηκε… Απέναντί του δεν υπήρχαν πια ελληνικές δυνάμεις, ο στρατός του είχε πριν από λίγες ημέρες ανεφοδιασθεί και το πυροβολικό του ενισχυόταν από τη δύναμη πυρός μεγάλου και πανίσχυρου στόλου. Ισως μάλιστα να επιβαλλόταν να αρχίσει γοργή προέλαση προς το εσωτερικό πριν συγκεντρωθούν, ενδεχομένως, νέες ελληνικές δυνάμεις». Το πιθανότερο είναι ότι οι ακροατές του Νίκου Μανιού στο πρόσφατο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ δεν θυμόντουσαν τις λεπτομέρειες από τις επιχειρήσεις του Ιμπραήμ πασά, τον Φεβρουάριο – Μάιο του 1825, όπως μάς τις παραδίδει ο σπουδαίος Μιχαήλ Β. Σακελλαρίου στο «Η απόβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2η έκδοση, 2012). Αποδέχθηκαν, ωστόσο, τη σύγκριση που έκανε ο ομιλητής: «Για εμένα – και δεν το λέω σήμερα, το 2022, το είπα την 1η Δεκεμβρίου το 2019 – κατέκτησε την Ελλάδα ο Ιμπραήμ. Ετσι χαρακτήρισα τότε τον Μητσοτάκη σε ένα αντίστοιχο συνέδριο… Μία είναι η λύση. Και οι καραβανάδες οι σημερινοί, οι στρατευμένοι, και οι πολιτικοί να ενωθούν ενάντια σ’ αυτούς που μας έχουν στο ίδιο καθεστώς από το 1824».

Σημείο των καιρών ή μήπως οι καιροί δεν αλλάζουν για τον αντιπολιτευτικό λόγο του ΣΥΡΙΖΑ; Ηδη από το δεύτερο λοκντάουν κι έπειτα το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης αλληθωρίζει προς τον αγανακτισμένο εαυτό του. Προετοιμάζει τοξικά σλόγκαν στις κοινοβουλευτικές μάχες, συμμετέχει στους μικρούς πολιτισμικούς πολέμους μειοψηφιών – από το νέο Μουσείο Χανίων έως την επίσκεψη του Πρωθυπουργού στη Σκωτία -, «ρίχνει» την κυβέρνηση καθημερινά στα social media. Γι’ αυτό και αρκετές φορές δημιουργείται σύγχυση ανάμεσα στις δηλώσεις στελεχών και σε πρωτοσέλιδα, για παράδειγμα, των φιλικών προς τον ΣΥΡΙΖΑ Μέσων: δεν ξέρεις συχνά ποιος κερδίζει σ’ αυτή την πλειοδοσία τοξικότητας.

Ο Νίκος Μανιός δεν πρέπει να νιώθει μόνος στο «σύνδρομο του Ιμπραήμ». Κατ’ αρχάς στο Συνέδριο χειροκροτήθηκε ο εισηγητής του κυβερνητικού αναθεωρητισμού, που δεν χάνει ευκαιρία να υπενθυμίζει σε φίλους και εχθρούς πως την «άλλη φορά θα είναι αλλιώς». Την άλλη φορά πρέπει να κρατικοποιηθούν μία – δύο συστημικές τράπεζες, «να μην έχουν τον Στουρνάρα πάνω από το κεφάλι τους», να επικρατήσει η «ηθική της δύναμης των μαζών». Για τον Δημήτρη Τζανακόπουλο, πάλι, η πραγματικότητα δεν έχει ανάγκη αποδείξεων: «Αυτή τη στιγμή έχει συγκροτηθεί ένα καρτέλ στην αγορά ενέργειας και η κυβέρνηση δεν έχει κάνει τίποτα για να το αντιμετωπίσει, αντίθετα το μόνο που έκανε είναι να το επιδοτήσει έτι περαιτέρω» (Real FM, 20/4). Μετά τις σκιαμαχίες στην περίοδο της πανδημίας, η ενεργειακή κρίση είναι το νέο πεδίο για το οποίο, σύμφωνα με τον ΣΥΡΙΖΑ, ευθύνεται η κυβερνητική πολιτική και όχι, για παράδειγμα, η… ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η ρητορική του Νάσου Ηλιόπουλου διαπνέεται μονίμως από οργή επειδή οι πολίτες «πληρώνουν την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ, τη βίαιη απολιγνιτοποίηση, τις αποτυχίες Μητσοτάκη στη Σύνοδο Κορυφής» (ΑΝΤ1, 29/3).

«Βαρβαρότητα ή πραγματικότητα»;

Κατά μία εκδοχή, ο ΣΥΡΙΖΑ επιστρέφει στην κλιμάκωση της τοξικότητας – εάν απομακρύνθηκε ποτέ από την επικράτειά της. Η αιτία, λένε, είναι η ανάγκη συσπείρωσης του εκλογικού πυρήνα και οι ασκήσεις ετοιμότητας για την επερχόμενη προεκλογική περίοδο. Αρκεί αυτή η εσωτερική notam για να ερμηνεύσει τον μικρό εμφύλιο στο πρόσφατο συνέδριο; Ή τη δημοσκοπική υπεροχή σε κεντρικούς δείκτες της κυβερνητικής πολιτικής; Θα αρκούν όταν το δίλημμα «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα», με το οποίο επέλεξε να κλιμακώσει ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας, αντιστραφεί ως «βαρβαρότητα ή πραγματικότητα»; Η αξιωματική αντιπολίτευση έχει αποδείξει ότι μπορεί όντως να καταφύγει όσες φορές χρειαστεί στην τεχνογνωσία του συνθηματικού λόγου και του «αντισυστημισμού».

Μπορεί να μεταμφιέσει το έλλειμμα συγκροτημένων προτάσεων – από την κρίση του φυσικού αερίου έως την ασφαλιστική μεταρρύθμιση – με ανοικονόμητες δόσεις πολακισμού και προτάσεις περί νέας διαγραφής χρεών. Μπορεί να επενδύσει στην αντάρα – που για τα στελέχη του είναι μια «θαυμάσια κατάσταση» – και τον μιζεραμπιλισμό.

Ο ΣΥΡΙΖΑ κοιτάζει το πρόσωπό του στην άβυσσο (του 2015) και γοητεύεται. Η ρητορική περί Ιμπραήμ είναι το ανώτερο στάδιο του επίμονου αντιπολιτευτικού λόγου που γεννήθηκε σε συνθήκες κοινωνικής μνησικακίας, επένδυσε στη λαϊκή οργή και έχει μάθει με τον χρόνο να διαστρέφει ακόμη και την πραγματικότητα. Στο παράδειγμα του Ν. Μανιού η απόπειρα στιγματισμού του πολιτικού αντιπάλου βασίστηκε στο τοτέμ του ιστορικού εχθρού. Σ’ αυτόν τον λόγο της σύγχρονης Αριστεράς η επίκληση των «καραβανάδων» έμοιαζε όντως το επόμενο βήμα.