Η ακρίβεια θεριεύει και τη φοροδιαφυγή

Όλοι συζητάμε για την ακρίβεια και το πώς αυτή έχει πλήξει τις τσέπες των νοικοκυριών. Στο υπουργείο Οικονομικών όμως ανησυχούν για το γεγονός ότι η ακρίβεια μπορεί να θεριέψει ακόμη περισσότερο τη φοροδιαφυγή καθώς δεν είναι λίγοι οι καταναλωτές οι οποίοι για να εξασφαλίσουν μία χαμηλότερη τιμή μπαίνουν στον πειρασμό να ακολουθήσουν τη συναλλαγή που κάποτε ήταν σχεδόν εθνικό σπορ «τόσο με απόδειξη, τόσο χωρίς απόδειξη».

Την ίδια στιγμή όλοι αντιλαμβάνονται και κυρίως η φορολογική διοίκηση ότι η έκρηξη των χρεών προς την Εφορία είναι αποτέλεσμα του κύματος της ακρίβειας η οποία ξεκίνησε με την ανατίμηση του ρεύματος και του φυσικού αερίου και στη συνέχεια έχει επεκταθεί στα καύσιμα αλλά και σε βασικά είδη πρώτης ανάγκης.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ένα νοικοκυριό να βάζει στη ζυγαριά από τη μία τα έσοδά του και από την άλλη τις υποχρεώσεις του. Και δεν είναι λίγοι εκείνοι που επιλέγουν με το εισόδημά τους να καλύψουν βασικές ανάγκες όπως τροφή, θέρμανση, μετακίνηση και να αφήσουν για παρά πίσω την εξόφληση οφειλών σε εφορία και ασφαλιστικά ταμεία. Όμως τα χρέη αυτά ακόμη κα αν δεν πληρωθούν τώρα θα πρέπει κάποια στιγμή να εξοφληθούν στο μέλλον γιατί πολύ απλά δεν διαγράφονται. Από τη στιγμή που θα περάσουν στα βιβλία δεν παραγράφονται.

Η εικόνα αυτή θα έχει και συνέχεια τους επόμενους μήνες, καθώς η ακρίβεια διαρκώς ενισχύεται και οι τιμές των αγαθών έχουν εκτοξευτεί στα ύψη, ενώ πρόσθετες ανατιμήσεις προμηνύουν και οι ανατιμήσεις των εισαγόμενων βιομηχανικών αγαθών.

Ο παράγοντας φοροδιαφυγή

Τι γίνεται όμως με τη φοροδιαφυγή; Παράγοντες της αγοράς επισημαίνουν ότι από μία άποψη η αύξηση των τιμών θα πρέπει κανονικά να οδηγήσει σε αύξηση των εσόδων από τη στιγμή που εισπράττεται ΦΠΑ επί υψηλότερης αξίας. Αυτό όμως προϋποθέτει δύο βασικά πράγματα. Πρώτον ότι θα συνεχίσει ο όγκος των πωλήσεων να είναι ίδιος με τα προ ακρίβειας επίπεδα και δεύτερον ότι αυτές οι πωλήσεις θα συνοδεύονται από αποδείξεις.

Το μέτρο που έχει ψηφιστεί από τη Βουλή και πρόσφατα πήρε σάρκα και οστά μέσω της έκδοσης υπουργικών αποφάσεων για την έκπτωση φόρου με αποδείξεις ακόμη δεν έχει εμπεδωθεί από τους πολίτες γιατί πολύ απλά ούτε το υπουργείο Οικονομικών έχει κάνει κάποια καμπάνια να το διαφημίσει ούτε όμως και η έκπτωση που προσφέρεται είναι ικανή για να σπάσει το απόστημα της συναλλαγής και του παζαριού που κάποτε μεσουρανούσε στην Ελλάδα «τόσο με απόδειξη τόσο χωρίς απόδειξη». Αυτό διότι ο φόρος που επιστρέφεται στον πολίτη είναι πολύ λιγότερος από τον ΦΠΑ που μπορεί να του αφαιρέσει ο πωλητής αν δεν του κόψει απόδειξη. Παράνομη πράξη φοροδιαφυγής αλλά συνήθης εδώ και δεκαετίες.

Αυτά βλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή – όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες της Ε.Ε. – και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου αναφορικά με τη φοροδιαφυγή στο σκέλος του ΦΠΑ. Η τελευταία έκθεση που δημοσιεύτηκε πριν μερικές ημέρες ήταν πραγματικά κόλαφος για τη φοροδιαφυγή στον ΦΠΑ καθώς σε ευρωπαϊκό επίπεδο ξεπερνάει τα 134 δισ. ευρώ, ενώ στην Ελλάδα οι απώλειες από ΦΠΑ είναι περίπου όσο οι εισπράξεις μίας διετίας από ΕΝΦΙΑ καθώς ανέρχονται σε περίπου 5,4 δισ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι ετησίως τα έσοδα του κράτους χάνουν το 26% του ΦΠΑ που εισπράττεται. Μάλιστα αυτό το ποσοστό κατατάσσει τη χώρα μας στη δεύτερη θέση με τις μεγαλύτερες απώλειες ΦΠΑ, μετά την «πρωταθλήτρια» Ρουμανία.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι την τελευταία 20ετία η Ελλάδα έχει χάσει από τη φοροδιαφυγή στο ΦΠΑ πάνω από 120 δισ. ευρώ. Μέρος έστω του ποσού αυτού να είχε εισπραχθεί θα είχαν γλιτώσει πολίτες και επιχειρήσεις από πολλές πρόσθετες και δυσάρεστες φορολογικές επιβαρύνσεις.

Οι ευρωπαϊκές προτάσεις

Οι προτάσεις που κάνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι προς τη σωστή κατεύθυνση αλλά θα πρέπει να εφαρμοστούν και μάλιστα άμεσα. Υπουργείο Οικονομικών και Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων έχουν επιδοθεί σε έναν αγώνα δρόμου προκειμένου πολλές από αυτές τις προτάσεις να τις υλοποιήσουν και με σύμμαχο της χρηματοδότηση του ταμείου Ανάκαμψης ενώ άλλες έχουν ήδη ολοκληρωθεί ή βρίσκονται σε φάση υλοποίησης.

Για παράδειγμα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει μεταξύ άλλων να ενημερώνονται διαδικτυακά οι φορολογούμενοι σχετικά με τις υποχρεώσεις τους όσον αφορά τον ΦΠΑ και να παρέχεται δυνατότητα ηλεκτρονικής εγγραφής, να βελτιωθεί η αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των φορολογικών διοικήσεων και άλλων εθνικών φορέων, να τηρείται βάση δεδομένων ΦΠΑ που χαρακτηρίζεται από ακρίβεια και πληρότητα, να διενεργούνται νομικές επαληθεύσεις και επαληθεύσεις ταυτότητας, καθώς και συστηματικοί προκαταρκτικοί έλεγχοι με βάση δείκτες κινδύνου, να διασταυρώνονται οι πληροφορίες που περιέχονται στη βάση δεδομένων εγγραφής στα μητρώα ΦΠΑ έναντι τρίτων πηγών πληροφοριών, να δημιουργηθεί ή να διατηρηθεί μητρώο φορολογουμένων που ασκούν δραστηριότητες ηλεκτρονικού εμπορίου, να σχεδιαστεί ένα σύστημα χρηματικών ποινών για τη μη υποβολή δηλώσεων ΦΠΑ και τη μη έγκαιρη καταβολή, λαμβανομένων υπόψη δύο βασικών αρχών: της απλούστευσης και της αναλογικότητας.

Από διαπιστώσεις και προτάσεις θα μπορούσε να πει κανείς ότι «χορτάσαμε». Από αποτελέσματα πάσχουμε και εκεί θα πρέπει να ρίξει το βάρος τους οι φορολογικές αρχές. Διαφορετικά θα συνεχίσουμε να κυνηγάμε τη φοροδιαφυγή με βασικό όπλο τη φορολοταρία…