Ανησυχία για τις διεθνείς εξελίξεις, εργασιακή ασφάλεια και κοινωνική προστασία ζητούν οι νέοι

Ενεργό ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε θέματα άμυνας και εξωτερικής πολιτικής, προστασία των πολιτών από το κράτος, αλλά και μια …θέση στο δημόσιο ζητούν οι νέοι και οι νέες της χώρας μας σύμφωνα με την νέα έρευνα της «Διανέοσις» που επικεντρώνεται στις τάσεις και τις αντιλήψεις της νέας γενιάς.

Οι νέοι εμφανίζονται στην πλειονότητά τους ευρωπαϊστές αξιολογώντας ως τα σημαντικότερα προβλήματα σήμερα την κατάσταση της οικονομίας και τις πολεμικές συγκρούσεις σε διεθνές επίπεδο. Στην πλειονότητα τους «αυτοτοποθετούνται» ιδεολογικά στον ευρύτερο χώρο του κέντρου (αν και μερίδα ανάμεσα τους βλέπει θετικά και τις φιλελεύθερες ιδεολογίες), διατηρούν θετική στάση στα θέματα των μεταναστών αν και ζητούν αυστηρότερες πολιτικές στην περίπτωση των παράνομων μεταναστών, ανησυχούν έντονα για τις επιπτώσεις του πολέμου την Ουκρανία, διατηρούν σκεπτικισμό για τις πολιτικές της ΕΕ με κριτήριο τα μνημόνια και τις πολιτικές λιτότητας σε πολλά κράτη της.

Το κομμάτι της έρευνας που προβληματίζει είναι ότι οι νέοι με αφορμή το θέμα της πανδημίας εκφράζουν δυσπιστία στο θέμα των εμβολίων, ενώ δυσπιστούν συνολικά απέναντι στα κόμματα και την πολιτική.

Η έρευνα έγινε με επιστημονικό υπεύθυνο τον μεταδιδακτορικό ερευνητή στο πανεπιστήμιο Αθηνών Πάνο Κολιαστάση και όπως αναφέρεται σ αυτήν:

-Ευρώπη και μνημόνια: Oι νέοι στη μεγάλη τους πλειονότητα υποστηρίζουν τoν ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας μας και κατ’ επέκταση τη διαδικασία ευρωπαϊκής ενοποίησης. Το 67,7% των πολιτών από 17 έως 24 και το 57% από 25 έως 39, αποτιμούν θετικά τη συμμετοχή της Ελλάδας στην ΕΕ. Επίσης, περισσότεροι από τους μισούς εκτιμούν ότι η «ΕΕ αποτελεί πρόοδο και είναι αναγκαία η παραμονή της Ελλάδας σε αυτήν», έναντι της μειοψηφίας που πιστεύει ότι «έχει δομές και εκφράζει συμφέροντα που δεν εξυπηρετούν την Ελλάδα και η χώρα μας θα πρέπει να αποχωρήσει». Ταυτόχρονα, οι αριθμοί των νέων που υποστηρίζουν την παραμονή στο ευρώ έχουν αυξηθεί σε σύγκριση με παλαιότερες έρευνες της «Διανέωσις».

– Οικονομία. Περισσότεροι από τους μισούς τους νέους και νέες του δείγματος, τόσο στην ομάδα 17-24 όσο και σε εκείνη των 25-39, εκτιμούν ότι η οικονομική κατάσταση της χώρας αποτελεί τη «μεγαλύτερη απειλή για το μέλλον των Ελλήνων», σε αντίθεση με τους μεγαλύτερους που δίνουν έμφαση στο δημογραφικό.
Η συντριπτική πλειονότητα των νέων προσδιορίζει ως σημαντικότερες προκλήσεις την ανεργία, την έλλειψη ευκαιριών, τις χαμηλές αποδοχές και το αβέβαιο επαγγελματικό και ασφαλιστικό μέλλον.

Στο ερώτημα «τι θα θέλατε να κάνει το κράτος για εσάς;», αθροιστικά περισσότεροι από τους μισούς ζητούν πρώτα τη δημιουργία οικονομικών κινήτρων, επαγγελματικών ευκαιριών και τη χορήγηση κοινωνικών παροχών και δευτερευόντως την ενίσχυση της αξιοκρατίας ή την αναμόρφωση της παιδείας. Επίσης αξίζει να σημειωθεί ότι μεταξύ αυτών που εστιάζουν στην οικονομία, η πλειονότητα προτιμά περισσότερες και καλύτερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας (35,7%) παρά τη χορήγηση πάσης φύσεως επιδομάτων (6,3%).

Βέβαια, από την άλλη πλευρά, το 56,2% των πολιτών από 17 έως 24 και το 57,6% από 25 έως 39, πιστεύουν πως «το κράτος επεμβαίνει υπερβολικά και δεν επιτρέπει στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας να δημιουργήσει πλούτο και θέσεις εργασίας». Σ αυτή την κατεύθυνση, στην ίδια έρευνα, περισσότεροι από 6 στους 10 υποστηρίζουν ότι η φορολογία πρέπει «να είναι χαμηλή έστω και αν υπάρχει λιγότερη κρατική μέριμνα».

Ωστόσο, όταν καλούνται να τοποθετηθούν πιο συγκεκριμένα σε ζητήματα που αφορούν στις ατομικές επαγγελματικές τους επιδιώξεις οι περισσότεροι δίνουν προτεραιότητα στην εργασιακή ασφάλεια. Το 50,7% όσων είναι από 17 έως 24 και το 50,3% από 25 έως 39 ετών, δηλώνουν πως θα προτιμούσαν «μια δουλειά που προσφέρει μέτριο μισθό, μικρές προοπτικές εξέλιξης αλλά σταθερότητα», έναντι του 47,9% και του 46,3% αντίστοιχα που θα προτιμούσαν «μια δουλειά που προσφέρει μεγάλες αποδοχές και υψηλές προοπτικές εξέλιξης χωρίς όμως εργασιακή ασφάλεια», προτίμηση που είναι επίσης πλειοψηφική τόσο στους φοιτητές (52,8%) όσο και τους ανέργους (64,3%). Ακόμη (αθροιστικά) οι περισσότεροι (άνω του 50%), αν είχαν δυνατότητα να επιλέξουν δουλειά, θα προτιμούσαν μια θέση μισθωτής απασχόλησης στον δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα παρά να ασχοληθούν με τις επιχειρήσεις ή κάποιο ελεύθερο επάγγελμα.

– Πολιτική. Οι νεότεροι που απάντησαν στα ερωτήματα της έρευνας, στην πλειονότητα τους φαίνεται πως ανήκουν στον ευρύτερο «μεσαίο χώρο». Αθροιστικά περίπου το 45% «αυτοτοποθετείται» στον χώρο της κεντροαριστεράς, του κέντρου και της κεντροδεξιάς. Επίσης, οι περισσότεροι εμφανίζονται να διατηρούν θετική στάση έναντι του φιλελευθερισμού, σε μεγαλύτερο βαθμό συγκριτικά με έννοιες όπως «νεοφιλελευθερισμός», «σοσιαλισμός» και «κομμουνισμός». Πιο αναλυτικά, το 56,2% στην ομάδα 17-24 και το 51,7% σε εκείνη από 25 έως 39 δηλώνουν ότι ο φιλελευθερισμός αντιπροσωπεύει κάτι «καλό». Παράλληλα, η πλειοψηφία εκφράζει αρνητική άποψη τόσο για τον όρο «Αριστερά» όσο και για τον όρο «Δεξιά».

Ωστόσο, φαίνεται πως οι νέοι δεν συμμετέχουν ιδιαίτερα ενεργά στα κοινά.

– Μεταναστευτικό. Στο θέμα αυτό, οι νέοι δείχνουν μάλλον μοιρασμένοι ανάμεσα σε φιλελεύθερες και πιο συντηρητικές κατευθύνσεις. Βάσει έρευνας της διαΝΕΟσις για τον Μάρτιο του 2022, από τη μία πλευρά το 55,5% των πολιτών από 17 έως 24 θεωρεί ότι η λέξη «μετανάστες» αντιπροσωπεύει κάτι «καλό», έναντι του 31,6% που κρίνει ότι εκφράζει κάτι «κακό». Aπό την άλλη πλευρά στους νέους μεταξύ 25 και 39, η πλειονότητα (42,7%) εκλαμβάνει την έννοια «μετανάστες» αρνητικά, έναντι του 40,1% που την κρίνει θετικά.

Πάντως, η όποια απόσταση χωρίζει τις αντιλήψεις νεότερων και μεγαλύτερων αναφορικά με τους μετανάστες, μηδενίζεται όταν το ζήτημα εξετάζεται πιο συγκεκριμένα. Η μεγάλη πλειονότητα των νέων (μεσοσταθμικά περίπου 60%) εκτιμά, σε σχετική έρευνα του Φεβρουαρίου, ότι η στάση της Ελλάδας έναντι των μεταναστευτικών ροών θα πρέπει να είναι «πιο αυστηρή» και το 20% περίπου εκτιμά ότι πρέπει να μείνει ως έχει σήμερα.

– Πανδημία. Tο 69,3% των πολιτών 17-24 και το 64,8% από 25 έως 39, σε παλαιότερες έρευνες εκτιμούσαν ότι πρόκειται για μια «σοβαρή απειλή» και όχι μια «απλή ασθένεια». Σήμερα, η συντριπτική πλειοψηφία των νεότερων φαίνεται να έχει εμπιστοσύνη στους επιστήμονες. Είναι ενδεικτικό ότι το 62,5% όσων είναι από 17 έως 24 και το 58,2% όσων είναι από 25 έως 39 υποστηρίζουν πως «όταν συγκρούονται η επιστήμη και η θρησκεία, δίκιο έχει η επιστήμη». Ωστόσο, αν και οι περισσότεροι (70% περίπου) δηλώνουν ότι έχουν εμβολιαστεί έστω με μία δόση, εμφανίζονται ταυτόχρονα έντονα επιφυλακτικοί έναντι του εμβολιασμού. Στην πρώτη ομάδα (17-24) οι γνώμες είναι μοιρασμένες. Αθροιστικά το 48,4% εκφράζει επιφυλάξεις ή υιοθετεί εντελώς αρνητική στάση έναντι των εμβολίων, ενώ το 48,3% τηρεί θετική στάση. Στην ομάδα από 25 έως 39, η δυσπιστία είναι μεγαλύτερη καθώς το 56,7% διατηρεί επιφυλάξεις ή επιδεικνύει αρνητισμό, έναντι του 39,3% που εκφράζεται θετικά. Aντίστροφη είναι η εικόνα στις μεγαλύτερες ηλικίες καθώς η μεγάλη πλειονότητα αντιμετωπίζει θετικά τον εμβολιασμό.

Η καχυποψία των νεότερων ενδεχομένως τροφοδοτείται και από την αρνητική αξιολόγηση της διαχείρισης της πανδημίας.

– Πόλεμος στην Ουκρανία. Όσον αφορά τις επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία, η μεγάλη πλειονότητα, όπως ήταν αναμενόμενο, εκφράζει έντονη ανησυχία. Στο μέρος της έρευνας που διεξήχθη μετά την εισβολή (Μάρτιος 2022), το 49,3% των πολιτών από 17 έως 24 και το 54% από 25 έως 39 θεωρούν τους πολέμους και τις συγκρούσεις ως τη «μεγαλύτερη απειλή για τις μελλοντικές γενιές στον πλανήτη», ενώ ακολουθεί με υψηλά ποσοστά το ζήτημα των οικονομικών ανισοτήτων και δυσκολιών. Παράλληλα η βασική ευθύνη για το ξέσπασμα του πολέμου δείχνει να βαραίνει τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Ενδεικτικά οι θετικές γνώμες για το πρόσωπό του υποχώρησαν δραστικά μετά τον πόλεμο. Στους νέους από 17 έως 24 σημείωσαν πτώση περίπου 11 μονάδων –από 26,1% τον Δεκέμβριο 2019 στο 15,4% σήμερα. Αντίστοιχα στην κατηγορία 25-39 ετών, καταγράφεται πτώση 16 μονάδων από το 34,5% στο 18,5%.

Ωστόσο, οι θετικές γνώμες για τον πρόεδρο της Ουκρανίας, αν και σαφώς περισσότερες από εκείνες που συγκεντρώνει ο Πούτιν, παραμένουν λιγότερες από τις αρνητικές με εξαίρεση τους πολίτες άνω των 65 ετών. Επίσης οι θετικές γνώμες για τον πρόεδρο των ΗΠΑ είναι περίπου στα ίδια επίπεδα με εκείνες για τον πρόεδρο της Ρωσίας. Στους πολίτες από 17 έως 24 φτάνουν το 19,3% και σε εκείνους από 25 έως 39 το 21,6%. Συναφώς στο σύνολο της κοινής γνώμης οι θετικές γνώμες για Μπάιντεν και Ζελένσκι φαίνεται να έχουν ιδεολογικό πρόσημο. Για τον Αμερικανό πρόεδρο είναι πλειοψηφικές μόνο σε όσους αυτόπροσδιορίζονται ως κεντροδεξιοί και για τον Ουκρανό πρόεδρο σε εκείνους που αυτότοποθετούνται στο κέντρο, την κεντροδεξιά και τη δεξιά. Ανεξάρτητα πάντως από τις αξιολογήσεις των ηγετών, ολοένα και περισσότεροι επιζητούν έναν πιο ενεργό ρόλο από πλευράς ΕΕ σε ζητήματα άμυνας και εξωτερικής πολιτικής. Πιο συγκεκριμένα, το 75,3% των νέων από 17 έως 24 και το 72,6% από 25 έως 39 υποστηρίζουν τη διαμόρφωση μιας κοινής ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής. Ακόμη περίπου 7 στους 10 θεωρούν αναγκαία μια κοινή εξωτερική πολιτική. Σε κάθε περίπτωση οι νεότεροι (όπως και συνολικά οι πολίτες ανεξαρτήτως ηλικίας) στρέφονται περισσότερο προς την ΕΕ παρά τις ΗΠΑ για τη στήριξη της χώρας. Ενδεικτικά, η μεγάλη πλειονότητα (άνω του 60%) θεωρεί ότι ο καλύτερος σύμμαχος της Ελλάδας είναι η Γαλλία και δευτερευόντως οι Ηνωμένες Πολιτείες.