Γιόζιπ Τίτο: Ο εφιάλτης των ναζί – Οι 7 απόπειρες εναντίον του που διέταξε ο Χίτλερ και η σχέση του με τον Στάλιν

Ξημέρωνε η 4^η Μαΐου του 1980 όταν τα ραδιόφωνα της τότε ενωμένης Γιουγκοσλαβίας άρχισαν να παίζουν πένθιμη κλασσική μουσική. Ο ηγέτης της χώρας, ο στρατάρχης Τίτο ήταν νεκρός.

Λίγα χρόνια μετά η Γιουγκοσλαβία θα αποσυντίθετο και θα διαλυόταν σαν τα κομμάτια ενός παζλ. Ένας φρικτός εμφύλιος ανάμεσα στις εθνότητες που την αποτελούσαν και μια επέμβαση του ΝΑΤΟ θα έβαζε τέλος σε μια μεγάλη χώρα.

Ο μικρός Γιόζιπ

Ο Γιόσιπ Μπροζ, κοινώς γνωστός με το κομματικό του ψευδώνυμο ως Τίτο, ήταν Γιουγκοσλάβος κομμουνιστής επαναστάτης και πολιτικός ηγέτης, που υπηρέτησε σε διάφορους ρόλους από το 1943 μέχρι το θάνατό του το 1980. Κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν ο ηγέτης των Παρτιζάνων.

Οι Γιουγκοσλάβοι Παρτιζάνοι έχουν θεωρηθεί συχνά ως το πιο αποτελεσματικό αντιστασιακό κίνημα στην κατεχόμενη Ευρώπη κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ο Μπροζ γεννήθηκε από Κροάτη πατέρα και Σλοβένα μητέρα στο χωριό Κούμροβετς της Κροατίας το 1892. Παρά τη μικτή του καταγωγή ο Μπροζ συνήθως αναφερόταν στον εαυτό του ως Κροάτη.

Τον Ιούλιο του 1900, σε ηλικία οκτώ ετών, ο Μπροζ πήγε στο δημοτικό σχολείο στο Κούμροβετς, αλλά ολοκλήρωσε μόνο τέσσερα χρόνια φοίτησης, αποτυγχάνοντας στη 2η τάξη και στη συνέχεια το εγκατέλειψε το 1905.Ως αποτέλεσμα της περιορισμένης σχολικής φοίτησής του, καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής του ήταν ανορθόγραφος.

Μέχρι το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο Μπροζ έκανε διάφορες δουλειές για να καταφέρει να επιβιώσει. Έγινε κλειδαράς, σερβιτόρος, εργάτης σε μεταλλουργία, μέχρι που κατατάχτηκε στον στρατό (τότε Αυστροουγγρικό) το 1913.

Όταν ξέσπασε ο πόλεμος στάλθηκε στο Ανατολικό Μέτωπο για να πολεμήσει τη Ρωσία. Εκεί τραυματίστηκε από το σπαθί ενός Κιρκάσιου ιππέα, σε μια μάχη και τον συνέλαβαν οι Ρώσοι.

Όταν ξέσπασε η επανάσταση το 1917 προσχώρησε από την αιχμαλωσία στους μπολσεβίκους και τον χειμώνα του 1918 είχε ενταχθεί σε μια διεθνή ερυθροφρουρά που φύλαγε τον υπερσιβηρικό σιδηρόδρομο.

Επέστρεψε στο Ζάγκρεμπ μετά τον πόλεμο και συμμετείχε στο Κομμουνιστικό Κόμμα Γιουγκοσλαβίας. Το 1928 συνελήφθη και καταδικάστηκε για τη δράση του σε τρια χρόνια στη φυλακή.

Εισβολή στη Γιουγκοσλαβία

Στις 6 Απριλίου 1941 οι Γερμανικές δυνάμεις, με τη βοήθεια της Ουγγαρίας και της Ιταλίας, ξεκίνησαν εισβολή στη Γιουγκοσλαβία.. Δεχόμενες επίθεση από όλες τις πλευρές οι ένοπλες δυνάμεις του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας γρήγορα κατέρρευσαν. Την 1η Μαΐου 1941 ο Τίτο εξέδωσε μια προκήρυξη καλώντας το λαό να ενωθεί σε αγώνα κατά της κατοχής.

Τότε ξεκίνησε ένα άγριο αντάρτικο στα απάτητα βουνά της χώρας και οι Γερμανοί άρχισαν να αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα. Η πρώτη προσπάθεια εξόντωσης του ήταν η επιχείρηση στο Ντρβάρ της Βοσνίας (Unternehmen Rösselsprung) όπου βομβαρδίστηκε σφοδρά το στρατηγείο του. Ο Τίτο κατάφερε να ξεφύγει αλώβητος.

Στο μεταξύ οι παρτιζάνοι του Τίτο αφού κατάφεραν, αν και βρέθηκαν στη μέση (περικυκλωμένοι από τους εθνικιστές Τσέτνικ και τους ναζί) να διαλύσουν τους Τσέτνικ να τους ακολουθούν καθημερινά όλο και περισσότεροι άνθρωποι.

Χτυπούσαν αιφνιδιαστικά και με ταχύτητα και αφού προκαλούσαν τεράστιες φθορές στους εισβολείς, χάνονταν στα κρησφύγετα τους ψηλά στα βουνά. Τον Νοέμβριο του 1943 οι σύμμαχοι αναγνώρισαν τον Τίτο ως τον νόμιμο ηγέτη της χώρας και άρχισαν να τον εφοδιάζουν με όπλα.

Αυτό αύξησε τρομακτικά την στρατιωτική του ισχύ και οι γερμανοί πλέον είχαν να αντιμετωπίσουν έναν καλοδουλεμένο ευέλικτο και με μεγάλη δύναμη πυρός, στρατό και όχι απλές ομάδες.

Οι απόπειρες

Ο Χίτλερ ήταν έξαλλος με τη δράση του παρτιζάνου. Έβλεπε ότι δεν μπορούσε να καταλάβει τη Σοβιετική Ένωση και έβλεπε ότι στα Βαλκάνια τόσο στην Γιουγκοσλαβία, όσο και στην Ελλάδα, είχε αρχίσει να έχει πρόβλημα.

Διατάσει την άμεση εξόντωση του Τίτο. Επτά γερμανικές μεραρχίες μαζί με 6 Ιταλικές περικυκλώνουν το στρατηγείο του Τίτο και τις 4 μεραρχίες του και σφίγγουν τον κλοιό. Αν και κυκλωμένος, έλαμψε η στρατιωτική του ευφυΐα και κατάφερε όχι μόνο να διασώσει και τις 4 μεραρχίες του αλλά και να βγάλει από τον κλοιό τουλάχιστον 4.000 τραυματίες παρτιζάνους.

Μετά από μήνες με νέα διαταγή του Χίτλερ ομάδα επίλεκτων αλεξιπτωτιστών πέφτει κοντά στο στρατηγείο του με σκοπό να τον εξοντώσει. Και πάλι ο Τίτο καταφέρνει να ξεγλιστρήσει και να σωθεί.

Πλέον όλος ο κόσμος ήταν στο πλευρό του και οι παρτιζάνοι του αριθμούσαν τουλάχιστον 250 χιλιάδες αντάρτες. Ήταν η στιγμή της αντεπίθεσης. Τον Οκτώβριο του 44 μαζί με τις σοβιετικές δυνάμεις που στο μεταξύ είχαν πάρει φαλάγγι τους Γερμανούς ναζί, ο Τίτο απελευθερώνει το Βελιγράδι.

Η ρήξη με τον Στάλιν και η επιστολή φαρμάκι

Κατά τους πρώτους μεταπολεμικούς χρόνους ο Τίτο θεωρήθηκε ευρέως κομμουνιστής ηγέτης πολύ πιστός στη Μόσχα. Ουσιαστικά ήταν ο δεύτερος μόνο μετά το Στάλιν στο Ανατολικό Μπλοκ. Στην πραγματικότητα ο Στάλιν και ο Τίτο είχαν από την αρχή μια «δύσκολη» συμμαχία, με το Στάλιν να θεωρεί τον Τίτο πολύ ανεξάρτητο.

Λίγους μήνες μετά έρχεται η μεγάλη σύγκρουση με τον Στάλιν. Ο Τίτο αποστασιοποιείται λέγοντας ότι «ο Γιουγκοσλαβικός κομμουνισμός έχει τις βάσεις του στα βουνά και στα δάση και δεν ήλθε έτοιμος και προκατασκευασμένος από τη Μόσχα»

Ο Τίτο σκέφτηκε την ιδέα της «Βαλκανικής Ομοσπονδίας» στα πρότυπα της Σοβιετικής Ένωσης. Μια ομοσπονδία που θα που θα συμπεριλάμβανε τη Γιουγκοσλαβία, τη Βουλγαρία, την Αλβανία, τη Ρουμανία και την Ελλάδα (σε περίπτωση νίκης του ΔΣΕ.)

Αυτό δυσαρέστησε τον Στάλιν που ζήτησε εξηγήσεις από τον Τίτο. Ο Στάλιν φοβόταν πως οποιαδήποτε ριζική αλλαγή στα Βαλκάνια θα μπορούσε να φέρει σε σύγκρουση την ΕΣΣΔ με τη Δύση. Ο Τίτο δεν ήταν διατεθειμένος να συμμορφωθεί με τις οδηγίες της Μόσχας.

Το 1948, με την επιθυμία του να δημιουργήσει μια ισχυρή ανεξάρτητη οικονομία, ο Τίτο διαμόρφωσε το δικό του σχέδιο οικονομικής ανάπτυξης ανεξάρτητα από τη Μόσχα, με αποτέλεσμα μια διπλωματική κλιμάκωση ακολουθούμενη από μια οξεία ανταλλαγή επιστολών στην οποία ο Τίτο έγραψε ότι «Μελετάμε και λαμβάνουμε ως παράδειγμα το σοβιετικό σύστημα αλλά το ανέπτυξε με διαφορετική μορφή».

Η σοβιετική απάντηση στις 4 Μαΐου προειδοποίησε τον Τίτο και το Κομμουνιστικό Κόμμα Γιουγκοσλαβίας (ΚΚΓ) ότι δεν κατάφεραν να παραδεχτούν και να διορθώσουν τα λάθη τους και συνέχισε να τους κατηγορεί ότι ήταν πολύ υπερήφανοι για τις επιτυχίες τους εναντίον των Γερμανών, υποστηρίζοντας ότι ο Κόκκινος Στρατός τους είχε σώσει από την καταστροφή.

Ο Στάλιν πήρε το θέμα προσωπικά και οργάνωσε αρκετές απόπειρες δολοφονίας του Τίτο, χωρίς επιτυχία. Σε μια αλληλογραφία μεταξύ των δύο ηγετών ο Τίτο έγραψε ανοιχτά: «Σταμάτα να στέλνεις ανθρώπους να με σκοτώσουν. Έχουμε ήδη συλλάβει πέντε από αυτούς, έναν από αυτούς με βόμβα και έναν άλλο με τουφέκι. Αν δεν σταματήσεις να στέλνεις δολοφόνους, θα στείλω έναν στη Μόσχα και δεν θα χρειαστεί να στείλω δεύτερο.

Γιόσιπ Μπροζ Τίτο»