Ελλάδα – Τουρκία: Οι όροι της συνεκμετάλλευσης

Σύμφωνα με διπλωματικές εκτιμήσεις, η Ελλάδα δέχεται προτροπές από τη Δύση να συνεργαστεί με την Τουρκία στην εξόρυξη και μεταφορά στην Ευρώπη των ενεργειακών πόρων από περιοχές του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Η Δύση ενδιαφέρεται ζωηρά για την υποκατάσταση του ρωσικού φυσικού αερίου και τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας που συντηρούν το υψηλό βιοτικό επίπεδο των δυτικών κοινωνιών.

Η Τουρκία ανέπτυξε τα τελευταία χρόνια μια αυθαίρετη και παράνομη πολιτική αντίληψη συγκυριαρχίας του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, εντελώς αντίθετη στο Διεθνές Δίκαιο και στις ισχύουσες Συνθήκες. Αυτήν την αντίληψη η Τουρκία διέχυσε επικοινωνιακά, ώστε να θεωρείται (από την ίδια) αυτονόητη η παρουσία της σε οιοδήποτε σχήμα εκμετάλλευσης ενεργειακών πόρων στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, ακόμα και εντός θαλασσίων περιοχών που είναι από το Διεθνές Δίκαιο και τη διεθνή κοινότητα ελληνικές. Οσον αφορά την ελληνική στάση, η Τουρκία έχει προβάλει απειλή πολέμου σε περίπτωση που η Ελλάδα επιχειρήσει να ασκήσει τα νόμιμα δικαιώματά της.

Στην απαίτηση των Συμμάχων να βρεθεί μια φόρμουλα συνεκμετάλλευσης, η απάντηση της Ελλάδας μπορεί να είναι θετική μόνο υπό τις εξής προϋποθέσεις: 1. Η συμμετοχή στην κοινοπραξία θα γίνει ανάλογα με τα προβλεπόμενα από το Διεθνές Δίκαιο και τις διεθνείς συνθήκες ποσοστά γεωγραφικής κυριαρχίας επί του πεδίου και μόνον εφόσον αυτά υπάρχουν. Δεν μπορεί να υπάρξει συνεκμετάλλευση σε περιοχές αποκλειστικά ελληνικές. 2. Η Τουρκία θα αναγνωρίσει προηγουμένως τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στις περιοχές όπου αυτά ισχύουν, όπως αυτά απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο και τις διεθνείς συνθήκες. 3. Η μόνη υπαρκτή διαφορά, αυτή της υφαλοκρηπίδας, θα παραπεμφθεί σε ταχύρρυθμη διαδικασία επίλυσης συναινετικής ή δικαστικής, που όμως θα συνάδει με το Διεθνές Δίκαιο και τις ισχύουσες συνθήκες. 4. Οίκοθεν νοείται η απόσυρση της απειλής πολέμου από την τουρκική Εθνοσυνέλευση. 5. Θα μπορούσε να υπάρξει μια πρόβλεψη καταβολής από την κοινοπραξία ενοικίου για χρήση τουρκικών λιμένων, ναυπηγείων κ.λπ. ως αναπτυξιακό κίνητρο για την τουρκική οικονομία. Το ίδιο και με ελληνικά.

Αντιλαμβάνεται κανείς ότι μια ετεροβαρής συμφωνία, που δεν θα επαληθεύει το διεθνές δίκαιο, θα προκαλέσει διεθνείς αντιδράσεις κρατών που θα αισθανθούν ότι μια συγκεκριμένη παραβίαση του διεθνούς δικαίου που θα γίνει αποδεκτή σε μια χώρα θα δημιουργήσει προηγούμενο και για άλλες περιπτώσεις και θα θέσει σε κίνδυνο και τα δικά τους συμφέροντα, ειδικώς τώρα που εισερχόμεθα σε περίοδο εφηρμοσμένου αναθεωρητισμού.

Επίσης είναι εξαιρετικά σημαντικό να τηρηθούν οι νομικές προϋποθέσεις που εγγυώνται την ελληνική εθνική κυριαρχία, ώστε να μην ακυρωθεί η συμφωνία από προσφυγές σε εγχώρια ή διεθνή δικαστήρια. Ακόμα περισσότερο, οιαδήποτε συμφωνία παραβιάσει «κόκκινες γραμμές» της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής μπορεί να προκαλέσει μείζονα πολιτική αποσταθεροποίηση και απονομιμοποίηση, μπροστά στην οποία η διάλυση κοινοβουλευτικών κομμάτων και τα θηριώδη συλλαλητήρια που προκάλεσε η Συμφωνία των Πρεσπών να φαίνονται ανώδυνα.

Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης*
*Από τις εκδόσεις Καπόν κυκλοφορεί το συλλεκτικό τεύχος 47 της επιθεώρησης «ΝΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ» για την Ελληνική Επανάσταση.