Femicidio: Η ταινία που μιλά για τις γυναικοκτονίες και τη κουλτούρα του ματσισμού, του σεξισμού και των στερεότυπων

Τα χέρια του έσφιγγαν τον λαιμό της τόσο δυνατά που η καρδιά της σταμάτησε να πάλλεται και οι χτύποι της καρδιάς της έπαψαν να αντηχούν στα δάχτυλά του. Πάγωσε. Αντιλήφθηκε τι είχε κάνει και επιχείρησε να καλύψει τα ίχνη του. Σαν ποντίκι κατάλαβε ότι εγκλωβίστηκε στο ίδιο του το έγκλημα. Επιχείρησε να βάλει τέλος στη ζωή του αλλά πρώτα ήθελε να ομολογήσει για τη στυγερή δολοφονία. «Ελάτε, της έκανα κακό» είπε στους αστυνομικούς.

Η 43χρονη μητέρα δύο παιδιών από την Καβάλα δολοφονήθηκε την Πέμπτη μέσα στο φαρμακείο που εργαζόταν, από τα χέρια του συζύγου της. Πρόκειται για το τρίτο θύμα γυναικοκτονίας για το 2022 και το 20ο τους τελευταίους 17 μήνες.

Περισσότερα από 1.000 χιλιόμετρα μακριά, στην Ιταλία, η ιστορία της «ενώνεται», με τις ιστορίες της Nunzia Maiorano, της Alba Chiara Baroni, της Lorena Quaranta και δεκάδων άλλων γυναικών που δολοφονήθηκαν από τους συζύγους ή τους συντρόφους τους.

Η σκηνοθέτις Nίνα Μαρία Πασχαλίδου εξερευνά στο ντοκιμαντέρ της με τίτλο «Femicidio», μέσα από τη ματιά της επιζήσασας έμφυλης βίας Laura Roveri, μια σειρά από γυναικοκτονίες που σημειώθηκαν στην Ιταλία.

«Κάθε τρεις μέρες μια γυναίκα δολοφονείται μέσα στο σπίτι της» γράφει η αφίσα της ταινίας θυμίζοντάς πως στην Ιταλία διαπράχτηκαν μόνο το περασμένο έτος 105 γυναικοκτονίες.

Η κουλτούρα του ματσισμού και του σεξισμού

Τα γυρίσματα της ταινίας ξεκίνησαν πριν περίπου 4μιση χρόνια, μια περίοδο που η κ. Πασχαλίδου συνεργαζόταν με το ιταλικό κανάλι RAI. «Τότε στην Ιταλία οι γυναικοκτονίες ανέρχονταν σε μια γυναίκα ανά δυόμιση μέρες, δηλαδή 157 γυναικοκτονίες τον χρόνο. Αυτό μου κέντρισε το ενδιαφέρον να κοιτάξω το θέμα για τα δικαιώματα των γυναικών και αυτό το ακραίο φαινόμενο» περιγράφει στο in η σκηνοθέτις του ντοκιμαντέρ Nίνα Μαρία Πασχαλίδου.

«Τα γυρίσματα διακόπηκαν σε κάποιο σημείο λόγω της πανδημίας, η οποία ήταν και μια αφορμή να ξαναδούμε το φαινόμενο λόγω της αύξησης που παρατηρήθηκε εν μέσω καραντίνας. Η μια ιστορία, της Λωρένα, έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια της πανδημίας και της καραντίνας στη Ιταλία, η οποία είχε πληγεί σε μεγάλο βαθμό από τον ιό».

Όπως αναφέρει και η ίδια «υπάρχουν πολλά κοινά στις δύο κουλτούρες, στην Ελλάδα και την Ιταλία και γενικότερα στις χώρα της Μεσογείου. Ίδια χαρακτηριστικά παρατηρούμε και στην Ισπανία και την Ιταλία και στη Γαλλία και στην Ελλάδα. Η κουλτούρα του ματσισμού, του σεξισμού, των στερεότυπων που θέλουν τον άντρα να είναι ο κουβαλητής του σπιτιού και ο αρχηγός, που θέλει τη γυναίκα κτήμα του, είναι συμπεριφορές με τις οποίες είμαστε πάρα πολύ εξοικειωμένοι και στην Ελλάδα».

«Παρόλο που η νέα γενιά αλλάζει λίγο δεν είναι εύκολο να αλλάξουν καθώς αυτά τα στερεότυπα έχουν παγιωθεί με τα χρόνια» σχολιάζει η ίδια.

Βάσει των στοιχείων του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων, EIGE και όπως δημοσιεύει το Κέντρο για τα Έμφυλα Δικαιώματα για την Ισότητα Διοτίμα:

• Στην Βρετανία, κάθε τρεις μέρες δολοφονείται μία γυναίκα
• Στη Σουηδία, κάθε δέκα μέρες κακοποιείται μέχρι θανάτου από το σύζυγο ή σύντροφό της
• Στην Ισπανία, μία γυναίκα δολοφονείται κάθε τέσσερεις μέρες, περίπου 100 τον χρόνο
• Στην Γαλλία, μία γυναίκα δολοφονείται κάθε πέντε μέρες εξαιτίας κακοποίησης στο σπίτι
• Από αυτές το 1/3 μαχαιρώνεται, το 1/3 φονεύεται με πυροβόλο όπλο, το 20% στραγγαλίζεται και το 10% ξυλοκοπείται μέχρι θανάτου

Ο ανδρισμός που «απειλείται»

Όπως εκτιμά η κ. Πασχαλίδου, δυστυχώς οι γυναικοκτονίες δεν θα μειωθούν. «Νομίζω ότι αυτή τη στιγμή έχουμε μια πάλη δυνάμεων. Από τη μια πλευρά είναι αυτή η νέα γενιά η οποία βλέπει αλλιώς τα πράγματα και βλέπουμε και πως η παραδοσιακή οικογένεια αλλάζει και ο τρόπος που την έχουμε όλοι μάθει, καθώς βλέπουμε ζευγάρια τα οποία δεν παντρεύονται, βλέπουμε οικογένειες μεικτές, δηλαδή αλλάζει δραστικά η δομή της οικογένειας» εξηγεί.

«Αυτό το θεωρώ πολύ θετικό γιατί σπάνε κάποια στερεότυπα. Από την άλλη νομίζω ότι η αντίθετη δύναμη, που είναι αυτή της παραδοσιακής οικογένειας που συνδέεται λίγο και με την ακροδεξιά. Δηλαδή στην Ιταλία αυτό που παρατήρησα ήταν ότι αυτό που πρεσβεύει η ακροδεξιά είναι η γυναίκα στο σπίτι και να είναι υπό το άντρα. Όποτε νομίζω ότι αυτά έρχονται σε αντίθετα μέτωπα αυτή τη στιγμή και έτσι υπάρχει μια αντίδραση και θεωρώ ότι οι άντρες που απειλούνται από αυτό αντιδρούν ακόμα πιο άσχημα, όποτε είναι μια περίοδος που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε αυτό το φαινόμενο και νομίζω μόνο αύξηση θα δούμε τουλάχιστον τα πρώτα αυτά χρόνια».

Ο ρόλος της ακροδεξιάς

Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που το ντοκιμαντέρ φιλοξενεί και δηλώσεις βουλευτή του ακροδεξιού κόμματος της Λέγκας του Βορρά.

«Ήθελα να δείξω αυτή την πλευρά το οποίο ήταν και παρά πολύ έντονο στην Ιταλία με τον Σαλβίνι να προηγείται τότε της γνώμης του κόσμου. Βέβαια ο Σαλβίνι έχασε έδαφος όπως και η Χρυσή Αυγή στην Ελλάδα. Αυτή η δύναμη της Ακροδεξιάς δίνει έμφαση και εκμεταλλεύεται τη θρησκεία την οικογένεια -ότι δεν πρέπει να φεύγουμε από τη βάση μας- όποτε επέλεξα να ακούσουμε και αυτή την άποψη γιατί είναι μια γνώμη ενός μέρους της κοινωνίας.

Άνοιξε ο διάλογος

«Έχει ανοίξει ο διάλογος. Δεν είμαι ειδική, είμαι απλώς μια σκηνοθέτης που έχει ασχοληθεί με το θέμα των δικαιωμάτων των γυναικών και τις γυναικοκτονίες για κάποια χρόνια. Αλλά πιστεύω ότι έχει ανοίξει ο διάλογος» σχολιάζει η κ. Πασχαλίδου.

«Η Λάουρα στην ταινία το λέει και πολύ σωστά ότι αρσενικό και θηλυκό αλληλοσυμπληρωνόμαστε. Δεν είμαστε ο ένας χωρίς τον άλλον, ζούμε σε μια κοινωνία. Όποτε νομίζω ότι εκεί θα πρέπει να έρθει και μια συναίνεση, ένας συμβιβασμός, μια περισσότερη κατανόηση του φύλου αλλά και γενικότερα και ο νόμος μπορεί να βοηθήσει. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες δεν υπάρχει ακόμα εξίσωση στους μισθούς. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο μέσα στο σπίτι, αλλά και το τι μπορεί η γυναίκα να διεκδικήσει έξω σε άλλα κομμάτια και σε άλλους τομείς. Όποτε αυτή η εξίσωση των φύλων είναι σημαντική γενικότερα σε πολλούς τομείς για να μπορέσουμε να κοιτάμε το μέλλον με αισιοδοξία» αναφέρει.

Το φαινόμενο από την πλευρά του θύτη

Μετά το πέρας της ταινίας στο Γαλλικό Ινστιτούτο ακολούθησε συζήτηση, στην οποία παραβρέθηκε και η μητέρα της Γαρυφαλλιάς,  Αλέκα Ψαράκου. Από πού θα πρέπει να γίνει μια αρχή να μπει ένα τέλος στις γυναικοκτονίες; Αναρωτήθηκε το κοινό. Θα μπορούσε αυτό να είναι η Παιδεία;

«Εξαρτάται τι ορίζουμε ως Παιδεία. Μιλάμε για το πώς ανατρέφουμε τα παιδιά μας στα σπίτια ή για την παιδεία στα σχολεία; Πρέπει να δούμε τι είναι αυτό που συμβαίνει πριν, γιατί η γυναικοκτονία δεν είναι εν βρασμώ δολοφονία. Είναι μια πράξη η οποία χτίζεται με τον καιρό και προϋπάρχει» τονίζει.

«Ας να μην μιλάμε μόνο για τις γυναίκες. Υπήρξε και μια συζήτηση από πολλά κορίτσια που λέγανε και είχανε δίκιο, ότι δεν πρέπει να το βλέπουμε μόνο από το τι να κάνουν τα κορίτσια και τι να κάνουν οι γυναίκες. Το θέμα είναι τι να κάνουν και οι άντρες. Δηλαδή να μην κοιτάμε το φαινόμενο μόνο από την πλευρά του θύματος, πρέπει να το δούμε και από την πλευρά του θύτη. Όχι υπό την έννοια να ρωτήσουμε τις θύτες πώς και γιατί το κάνουν, αλλά να προλάβουμε τη γυναικοκτονία».