Θέατρο σκιών: Το σινεμά της Παλαιολιθικής Εποχής;

Οι προϊστορικοί άνθρωποι δεν είχαν καμβάδες, πινέλα και μπογιές για να αποτυπώσουν οποιαδήποτε μορφή –φανταστική ή πραγματική. Ωστόσο, σύμφωνα με νέα έρευνα η οποία πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Γιορκ στην Αγγλία, οι πρόγονοί μας χρησιμοποιούσαν ακόμη και τη λάμψη της φωτιάς για να δημιουργήσουν σχέδια τα οποία εξέφραζαν τις ανησυχίες τους! Τα αποτελέσματα της έρευνας, τα οποία δημοσιεύτηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση PLoS ONE, καταδεικνύουν ότι ακόμα και κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες οι προϊστορικοί άνθρωποι αναζητούσαν τρόπους να εκφραστούν μέσω της τέχνης.

Χαρακτικά σε πέτρινες πλάκες

Οι επιστήμονες κατέληξαν σε αυτό το συμπέρασμα μελετώντας χαρακτικά σχέδια τα οποία είχαν πραγματοποιηθεί σε κομμάτια πέτρας τα οποία είχαν βρεθεί στην περιοχή Montastruc στη νότια Γαλλία. Η χρονολόγηση έχει δείξει ότι τα οι πέτρινες πλάκες είχαν χαραχτεί από ανθρώπους οι οποίοι έζησαν πριν από περίπου 15.000 χρόνια, στην Ανώτερη Παλαιολιθική περίοδο, οπότε και άνθισε ο Μαγδαλένιος Πολιτισμός. Μελετώντας τις πλάκες αυτές οι αρχαιολόγοι είχαν παρατηρήσει ότι στις άκρες τους υπάρχουν σημάδια τα οποία υποδεικνύουν ότι οι εν λόγω πέτρες είχαν έρθει πολύ κοντά με τη φωτιά. Μέχρι πρότινος, οι επιστήμονες πίστευαν ότι αυτά τα σημάδια είχαν δημιουργηθεί κατά λάθος όταν οι άνθρωποι έφερναν τις πλάκες κοντά στη φωτιά.

Τέχνη με τη φωτιά

Ωστόσο, στην πρόσφατη δημοσίευσή τους οι επιστήμονες προτείνουν μία διαφορετική ερμηνεία: τα χαρακτικά αυτά είχαν σχεδιαστεί πιθανότατα  με τέτοιον τρόπο ώστε να αναδεικνύονται υπό το φως της φωτιάς. Για επιβεβαιώσουν την υπόθεσή τους, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τριδιάστατα υπολογιστικά μοντέλα για να προσομοιώσουν τις συνθήκες οι οποίες επικρατούσαν στη σπηλιά. Έτσι, τοποθέτησαν μία εικονική φωτιά, προσάρμοσαν τον φωτισμό της σπηλιάς με βάση την πυρά και δημιούργησαν εικονικές πέτρινες πλάκες οι οποίες ήταν πανομοιότυπες με τις πραγματικές. Η μελέτη των μοντέλων αυτών έδειξε ότι  οι προϊστορικοί άνθρωποι ήταν πολύ πιθανό να συνδύαζαν το τρεμόπαιγμα των σκιών που προέκυπτε από τη φωτιά με τα χαρακτικά στις πέτρινες πλάκες ώστε να αναπαραστήσουν διάφορες μορφές.

Φως σε σύγχρονα ψυχολογικά φαινόμενα

Το εύρημα αυτό είναι πολύ σημαντικό αφού υποδεικνύει ότι αυτή η μορφή τέχνης ενδέχεται να βρίσκεται στις ρίζες ενός ψυχολογικού φαινομένου το οποίο αποκαλείται Παρειδωλία, και έγκειται στην αναγνώριση μορφών οι οποίες στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν. «Η δημιουργία τέχνης υπό το φως της φωτιάς ήταν ενδεχομένως μια πολύ ενστικτώδης εμπειρία, η οποία θα ενεργοποιούσε διαφορετικά μέρη του ανθρώπινου εγκεφάλου», σημείωσε σε σχετικές δηλώσεις του ο πρώτος συγγραφέας της δημοσίευσης δρ. Άντυ Νίντχαμ, συμπληρώνοντας: «Γνωρίζουμε ότι το τρεμόπαιγνμα της σκιάς και το φως ενισχύουν την εξελικτική μας ικανότητα να βλέπουμε μορφές και πρόσωπα σε άψυχα αντικείμενα». Όπως σημειώνει ο ίδιος, αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει τον λόγο για τον οποίο είναι σύνηθες να υπάρχουν χαραγματιές σε πέτρινες πλάκες οι οποίες απεικονίζουν ζώα ή  άλλες καλλιτεχνικές μορφές.

Οι ερευνητές σκοπεύουν τώρα να χρησιμοποιούσουν επιπλέον ψηφιακές τεχνικές με στόχο να μελετήσουν τις –ακόμη- άγνωστες πτυχές της ζωής των προϊστορικών ανθρώπων.