Ένταξη Τμημάτων Πληροφορικής σε Πολυτεχνικές Σχολές

Γράφουν οι Ελευθέριος Αγγελής, Χρήστος Ουζούνης, Γεώργιος Παπαδημητρίου και Ιωάννης Σταμέλος*

Τα τελευταία χρόνια, ειδικά μετά τις αλλαγές της ενσωμάτωσης των ΤΕΙ στα ΑΕΙ, ο ακαδημαϊκός χάρτης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην επιστημονική περιοχή της Πληροφορικής παρουσιάζει σημαντική ανομοιομορφία και ασάφεια με επιπτώσεις τόσο στο επιστημονικό προφίλ των Τμημάτων και των αποφοίτων τους όσο και στα επαγγελματικά δικαιώματά τους. Η ένταξη των Τμημάτων Πληροφορικής σε διαφορετικές Σχολές (Θετικών Επιστημών, Πολυτεχνικές, Πληροφορικής και Τεχνολογίας, Μηχανικών) είναι ένας από τους παράγοντες που αυξάνουν τη σύγχυση και θέτουν όρια στον χαρακτήρα και την εξέλιξη των Τμημάτων.

Ιστορική διαδρομή

Εχουν περάσει 43 χρόνια από την ίδρυση του Τμήματος Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Πατρών, που έβαλε τη χώρα στην τροχιά της Πληροφορικής. Σήμερα η Πληροφορική αποτελεί σημαντικότατο άξονα ανάπτυξης της χώρας και αναπτύσσεται ραγδαία ως προς τους δύο διεθνώς αναγνωρισμένους άξονες: την Επιστήμη των Υπολογιστών (Computer Science) και τη Μηχανική των Υπολογιστών (Computer Engineering). Στην Ελλάδα υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός, περίπου 40, Πανεπιστημιακών Τμημάτων τα οποία προσφέρουν πτυχία συναφή με την Πληροφορική και τους Υπολογιστές. Τα Τμήματα αυτά σύμφωνα με το ΦΕΚ 2877/1-7-2021 διακρίνονται στις εξής ομάδες αντιστοίχισης: (α) Τμήματα Πληροφορικής, (β) νέα Τμήματα Πληροφορικής που δημιουργήθηκαν από τα πρώην ΤΕΙ, (γ) Τμήματα Μηχανικών Πληροφορικής σε Πολυτεχνικές Σχολές, (δ) νέα Τμήματα Μηχανικών Πληροφορικής σε Σχολές Μηχανικών (από τα πρώην ΤΕΙ), (ε) Τμήματα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών σε Πολυτεχνικές Σχολές, (στ) νέα Τμήματα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών σε Σχολές Μηχανικών (πρώην ΤΕΙ), (ζ) Τμήματα Ψηφιακών Συστημάτων, στην πλειοψηφία τους νέα, από πρώην ΤΕΙ.

Από τα παραδοσιακά Τμήματα Πληροφορικής της πρώτης ομάδας κάποια είναι ενταγμένα σε Σχολές που σαφέστατα στον τίτλο τους προσδιορίζουν την Πληροφορική ή την Τεχνολογία (Ιόνιο, Πειραιώς, Οικονομικό Αθηνών, Χαροκόπειο, Πελοπονήσσου, Κρήτης, και Μακεδονίας), ενώ μόνο τέσσερις περιπτώσεις Τμημάτων (Αριστοτέλειο, Καποδιστριακό και Θεσσαλίας με 2 Τμήματα) εντάσσονται σε Σχολές Θετικών Επιστημών (ΣΘΕ). Η ένταξη αυτή οφείλεται περισσότερο στη διαδικασία ίδρυσης των Τμημάτων Πληροφορικής, προ δεκαετιών, παρά σε επιστημονικά κριτήρια, ενώ δεν έχει ληφθεί υπόψη και η ραγδαία εξέλιξη της Πληροφορικής μέσα στις προηγούμενες 2-3 δεκαετίες.

Ασυμβατότητα με τον νόμο

Σύμφωνα με τη νομοθεσία (άρθρο 9, παρ. 1 ν. 4485/2017) στην ίδια Σχολή εντάσσονται Τμήματα με συγγενή γνωστικά αντικείμενα. Η ένταξη σήμερα Τμημάτων Πληροφορικής σε Σχολές μαζί με Τμήματα που ασχολούνται με Φυσικές Επιστήμες (Φυσική, Χημεία, Βιολογία, Γεωλογία) αποτελεί μια παραδοξότητα, δεδομένου ότι τα Τμήματα Πληροφορικής έχουν χαρακτήρα σαφέστατα τεχνολογικό, ενώ ο σκοπός τους είναι να εκπαιδεύουν επιστήμονες οι οποίοι σχεδιάζουν και δημιουργούν συστήματα υψηλής πολυπλοκότητας που βεβαίως έχουν θεμέλια σε κλάδους και άλλων επιστημών. Ο σύγχρονος Πληροφορικός πρέπει να μπορεί να παράγει τεχνολογικά προϊόντα τα οποία συνδυάζουν το λογισμικό (software) και το υλικό (hardware), και γι’ αυτό η εξέλιξη της Πληροφορικής καθιστά απαραίτητη την εκπαίδευση ταυτόχρονα και στους δύο προαναφερθέντες άξονες (Computer Science & Engineering).

Ο σύγχρονος Πληροφορικός είναι λοιπόν μηχανικός. Η κοινωνία και η Εθνική Οικονομία χρειάζονται Μηχανικούς Πληροφορικής όπως Μηχανικούς Λογισμικού, Μηχανικούς Δικτύων, Μηχανικούς Δεδομένων, Μηχανικούς Τεχνητής Νοημοσύνης, Μηχανικούς Υπολογιστών. Οπως προκύπτει από πρόσφατες μελέτες για τις τάσεις της αγοράς εργασίας στην Ελλάδα, οι πλέον περιζήτητες ειδικότητες είναι ειδικότητες Μηχανικού Πληροφορικής, όπως αυτές που αναφέρθηκαν παραπάνω. Αυτός ο τεχνολογικός χαρακτήρας των Τμημάτων Πληροφορικής στην εκπαίδευση και στην έρευνα τα καθιστά συγγενή με τα Τμήματα που είναι ενταγμένα σε Πολυτεχνικές Σχολές.

Αριστεία χωρίς επαγγελματική αναγνώριση

Ενα σημαντικό πρόβλημα με το θέμα της Σχολής ένταξης αφορά τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων. Τη στιγμή που κάποια Τμήματα Πληροφορικής ενταγμένα σε ΣΘΕ παρέχουν αποδεδειγμένα υψηλότατου επιπέδου γνώσεις και δεξιότητες Μηχανικού Πληροφορικής, αυτές δεν αναγνωρίζονται νομοθετικά. Οι απόφοιτοι των Τμημάτων Πληροφορικής στερούνται ουσιαστικών επαγγελματικών δικαιωμάτων, την ίδια ώρα που οι απόφοιτοι των Τμημάτων που ανήκουν σε Πολυτεχνικές Σχολές έχουν πλήρη νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγελματικά δικαιώματα, ενώ ήδη έχει ξεκινήσει διαδικασία ώστε να αποκτήσουν οι απόφοιτοι των Τμημάτων Μηχανικών των πρώην ΤΕΙ επαγγελματικά δικαιώματα συμβατά με τους αποφοίτους των Πολυτεχνικών Σχολών (289395/Φ.5.2.4, Υπ. Υποδομών και Μεταφορών). Αυτό σημαίνει ότι τα Τμήματα Μηχανικών πρώην ΤΕΙ, ενδέχεται να αποκτήσουν επαγγελματικά δικαιώματα κατά πολύ ισχυρότερα από Τμήματα Πληροφορικής που κατακτούν πρωτιές στις διεθνείς και εθνικές κατατάξεις και είναι τόσο ανταγωνιστικά που οι βάσεις εισαγωγής τους είναι κατά πολλές χιλιάδες μόρια υψηλότερη. Η κατάσταση αυτή που διαμορφώνεται αποτελεί αδικία για τους φοιτητές, δεν προωθεί την αριστεία, ενώ παραδόξως αναγνωρισμένα και διακεκριμένα Τμήματα Πληροφορικής καθίστανται λιγότερο ελκυστικά, με κίνδυνο σταδιακής υποβάθμισής τους.

Πρόταση δίκαιης ακαδημαϊκής αντιμετώπισης

Σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση των Τμημάτων που αναφέρθηκε στην αρχή, υπάρχουν σήμερα στη χώρα μόλις τρία Τμήματα Μηχανικών Πληροφορικής στην τρίτη ομάδα, συγκεκριμένα στα Πανεπιστήμια Πατρών, Ιωαννίνων και Αιγαίου. Είναι αναγκαίο λοιπόν η ομάδα αυτή να διευρυνθεί με Τμήματα Πληροφορικής που αποδεδειγμένα, με ακαδημαϊκά κριτήρια μπορούν να ενταχθούν σε Πολυτεχνικές Σχολές. Με αυτόν τον τρόπο αφενός θα καλυφθούν οι ιδιαιτέρως αυξημένες ανάγκες της Εθνικής Οικονομίας σε Μηχανικούς Πληροφορικής και αφετέρου θα αναγνωριστεί η αξία των άριστων Τμημάτων και τα πτυχία των αποφοίτων τους.

Συμπερασματικά, πιστεύουμε ότι ο νέος ακαδημαϊκός χάρτης της χώρας, που μελετά το Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, αποτελεί μια σημαντική πρόκληση και ευκαιρία να δοθεί ώθηση στην Εθνική Οικονομία και παράλληλα να αποκατασταθούν τα επιστημονικά, νομικά και οργανωτικά προβλήματα που αναφέρθηκαν παραπάνω με την ένταξη Τμημάτων Πληροφορικής στις Πολυτεχνικές Σχολές των Πανεπιστημίων ως Τμήματα Μηχανικών Πληροφορικής. Η κίνηση αυτή θα αυξήσει τα στελέχη με ειδικότητα Μηχανικού Πληροφορικής που τόσο έχει ανάγκη η Εθνική Οικονομία και η αγορά εργασίας και θα δώσει την ευκαιρία σε Τμήματα Πληροφορικής των οποίων το πρόγραμμα σπουδών περιέχει ικανό αριθμό μαθημάτων μηχανικού να ενταχθούν σε Πολυτεχνικές Σχολές με απώτερο στόχο τη συνεργασία των συγγενών Τμημάτων και τη δημιουργία πόλων αριστείας Μηχανικής Υπολογιστών και Πληροφορικής. Τέλος, και το πιο σημαντικό, θα προσφέρει σε νέους επιστήμονες, απόφοιτους με υψηλού επιπέδου τεχνολογικές γνώσεις και δεξιότητες, την αναγνώριση και τα ισχυρά επαγγελματικά δικαιώματα που δικαιούνται.

*Οι κ.κ. Ελευθέριος Αγγελής, Χρήστος Ουζούνης, Γεώργιος Παπαδημητρίου και Ιωάννης Σταμέλος είναι καθηγητές του Τμήματος Πληροφορικής ΑΠΘ.