Μυστηριώδεις «αυτοκτονίες» Ρώσων ολιγαρχών

Στις 19 Απριλίου, στο θέρετρο Λορέτ ντε Μαρ, η ισπανική αστυνομία δέχεται ένα τηλεφώνημα από τον Φεντόρ Προτοσένια, γιο του ρώσου ολιγάρχη Σεργκέι Προτοσένια, που διατηρεί εξοχική έπαυλη στην περιοχή. Ο Φεντόρ υποστηρίζει ότι βρίσκεται στη Γαλλία και επί ώρες προσπαθούσε να επικοινωνήσει με τη μητέρα του, αλλά εκείνη δεν σηκώνει το τηλέφωνο. Όταν οι αστυνομικοί φτάνουν στην εξοχική κατοικία των Προτοσένια βρίσκουν τρία πτώματα, των γονέων και της αδερφής του Φεντόρ.

Η πρώτη σκέψη τους ήταν ότι ο Σεργκέι Προτοσένια σκότωσε τις δύο γυναίκες και στη συνέχεια κρεμάστηκε και ο ίδιος, στον κήπο του σπιτιού. Ωστόσο αρχίζουν να έχουν αμφιβολίες, αν πράγματι έγιναν έτσι τα πράγματα.

Μία ημέρα πριν, στη Μόσχα, σε απόσταση 3.000 χιλιομέτρων, καταγράφεται ένα παρόμοιο τραγικό περιστατικό: αστυνομικοί βρίσκουν νεκρούς στο πολυτελές διαμέρισμά τους στη Μόσχα τον Βλαντισλάβ Αβάγεφ, τη σύζυγό του και τη 13χρονη κόρη τους. Σύμφωνα με το κρατικό ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων ΤΑΣΣ, ο Αβάγεφ κρατούσε ένα πιστόλι στο χέρι. Εικάζεται λοιπόν ότι εκείνος είχε πυροβολήσει πρώτα τη σύζυγό του και μετά την κόρη του, ενώ στη συνέχεια αυτοκτόνησε.

Ολιγάρχες ή στελέχη του ενεργειακού κλάδου

Μόλις 24 ώρες χωρίζουν τα δύο περιστατικά που δείχνουν τόσο παρόμοια μεταξύ τους. Και τα δύο αφορούν μεγάλα ονόματα του ενεργειακού κλάδου με περιουσίες δισεκατομμυρίων. Ο Προτοσένια έχει διατελέσει αναπληρωτής διευθυντής της εταιρίας φυσικού αερίου Novathek, ο Αβάγεφ ήταν παλαιότερα αντιπρόεδρος της Gazprombank. Δεν είναι η πρώτη φορά τους τελευταίους μήνες που βρίσκουν μυστηριώδη θάνατο κορυφαία στελέχη του κλάδου.

Ήδη στα τέλη Ιανουαρίου, πολύ πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, είχε «αυτοκτονήσει» ο Λεονίντ Σούλμαν, υψηλόβαθμος μάνατζερ της Gazprom, ενώ στις 25 Φεβρουαρίου βρέθηκε απαγχονισμένος στο σπίτι του στην Αγία Πετρούπολη και ο Αλεξάντερ Τουλάκοφ, πρώην στέλεχος του ενεργειακού κολοσσού. Μετά από τρεις μέρες βρήκε τον θάνατο με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, μέσα στο γκαράζ του σπιτιού του, στο Σάρεϊ της Αγγλίας, ο 60χρονος Μιχαήλ Γουότφορντ, με καταγωγή από την Ουκρανία. Τέλος, στις 24 Μαρτίου βρέθηκε νεκρός στην πολυτελή έπαυλή του, στο Νίσνι Νοβγκορόντ της Ρωσίας, ο δισεκατομμυριούχος Βασίλι Μέλνικοφ, μαζί με τη σύζυγό του και τους δυο γιους του. Ο Μέλνικοφ ήταν επικεφαλής της MedStom, μίας από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις στον κλάδο του ιατρικού εξοπλισμού.

Τέλος, ερωτήματα προκαλεί και η περίπτωση του 37χρονου Αντρέι Κρουκόφσκι. Ήταν ο διευθυντής του χιονοδρομικού κέντρου Κράσναγια Πολιάνα κοντά στο Σότσι της Μαύρης Θάλασσας. Την περιοχή επισκεπτόταν συχνά ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλάντιμιρ Πούτιν, εκεί προσκαλούσε και ξένους ηγέτες για σκι. Σύμφωνα με τη ρωσική εφημερίδα Kommersant στις 2 Μαίου ο Κρουκόφσκι έχασε τη ζωή του στη διάρκεια πεζοπορίας, πέφτοντας στο κενό από έναν βράχο.

Η επικίνδυνη ζωή του ολιγάρχη στη Ρωσία και ο ρόλος του Κρεμλίνου

Όταν επτά πάμπλουτοι Ρώσοι βρίσκουν τραγικό θάνατο μέσα σε τρεις μήνες, πολλά είναι τα ερωτήματα που προκύπτουν. Τις τελευταίες ημέρες πολλά ρωσικά μέσα ενημέρωσης διερωτώνται μήπως κρύβονται άλλοι λόγοι πίσω από τις «αυτοκτονίες». Κάποιοι εικάζουν ότι δεν αποκλείεται μία ανάμειξη του Κρεμλίνου. Δεν θα ήταν άλλωστε η πρώτη φορά που αναγκάζονται να σιωπήσουν οι επικριτές του Κρεμλίνου. Το Αύγουστο του 2020 ο Αλεξέι Ναβάλνι είχε δηλητηριαστεί στο αεροδρόμιο του Τομσκ με τη νευροτοξική ουσία Νοβιτσόκ, ενώ δύο χρόνια πριν είχε δηλητηριαστεί και ο συνταγματάρχης ε.α. των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών Σεργκέι Σκριπάλ.

Το 2006, ο πρώην πράκτορας Αλεξάντερ Λιτβινένκο δολοφονήθηκε στο Λονδίνο με το ραδιενεργό ισότοπο πολώνιο 210. Το 2017 η αμερικανική εφημερίδα USA Today είχε δημοσιεύσει έρευνα, σύμφωνα με την οποία τουλάχιστον 38 ολιγάρχες της εποχής είχαν πεθάνει ή κηρύχθηκαν «αγνοούμενοι» σε χρονικό διάστημα τριών ετών.

Σημειώνεται πάντως ότι κανένας από τους ολιγάρχες που έχασαν τη ζωή τους φέτος δεν είχε ακουστεί να επικρίνει κατά οιονδήποτε τρόπο τον πόλεμο στην Ουκρανία, ούτε βρισκόταν στις δυτικές λίστες των κυρώσεων. Το «Ινστιτούτο της Βαρσοβίας», ένα πολωνικό think tank με ειδίκευση στην πολιτική ασφάλειας και στη Ρωσία, σημειώνει σε πρόσφατη έκθεσή του ότι μετά τις «αυτοκτονίες» που έγιναν σε ρωσικό έδαφος είχε εμφανιστεί στον χώρο του εγκλήματος όχι μόνο η ρωσική αστυνομία, αλλά και η υπηρεσία ασφαλείας της ίδιας της Gazprom. «Δεν αποκλείεται», επισημαίνει η έκθεση, «κάποιοι υψηλά ιστάμενοι του Κρεμλίνου να προσπαθούν να σβήσουν ίχνη οικονομικών ατασθαλιών σε κρατικές επιχειρήσεις».

Ωστόσο, δεν υπάρχουν αποδείξεις για όλες αυτές τις υποψίες. Στην περίπτωση των Προτοσένια η ισπανική αστυνομία εξακολουθεί να θεωρεί επικρατέστερη εκδοχή ένα «οικογενειακό δράμα», μία εξήγηση που όμως απορρίπτει ο Φεντόρ Προτοσένια. «Ο πατέρας μου δεν ήταν δολοφόνος», δηλώνει σε βρετανικά ΜΜΕ.

Τόμας Λάτσαν

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου