Τι σημαίνει η αναγνώριση της Εκκλησίας της Αχρίδος στη Βόρεια Μακεδονία από τον πατριάρχη Βαρθολομαίο

Λύση στο εκκλησιαστικό ζήτημα της Βορείου Μακεδονίας δρομολόγησε το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ικανοποιώντας το αίτημα του αρχιεπισκόπου Στέφανου και των κρατικών αρχών της γειτονικής χώρας για επαναφορά της τοπικής Εκκλησίας στην κανονικότητα και την ευχαριστιακή κοινωνία.

Η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, υπό την προεδρία του κ. Βαρθολομαίου, αποφάσισε τη Δευτέρα να άρει το μακροχρόνιο σχίσμα με την Αρχιεπισκοπή Αχρίδος, «νοουμένης της περιοχής της δικαιοδοσίας αυτής μόνον εντός των ορίων της επικρατείας του κράτους της Βορείου Μακεδονίας», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην απόφαση.

Πρόκειται για την περίπτωση της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην επικράτεια της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας, η οποία το 1967, με την ενθάρρυνση των τότε πολιτικών αρχών, αποσχίσθηκε από το Πατριαρχείο Σερβίας, όπου και ανήκε έως τότε, αυτοανακηρυσσόμενη σε «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία».

Με την ίδια απόφαση διευκρινίζεται ότι η ρύθμιση των διοικητικών θεμάτων που εκκρεμούν μεταξύ του Βελιγραδίου και Σκοπίων, δηλαδή τα όρια στη μεταξύ τους σχέση, καθώς και η διοικητική μορφή που θα έχει μελλοντικά η Εκκλησία της Αχρίδος, είναι ζήτημα που θα διευθετηθεί από το Πατριαρχείο της Σερβίας.

«Όχι» στην αυτοκεφαλία

Η κίνηση, η οποία χαρακτηρίστηκε στη Βόρεια Μακεδονία ως ιστορική, βάζει τέλος σε σχεδόν επτά δεκαετίες απομόνωσης της εν λόγω Εκκλησίας από μεγάλο μέρος του υπόλοιπου ορθόδοξου κόσμου.

Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η Εκκλησίας της Αχρίδος έλαβε αυτό που ήθελε επί δεκαετίες, την κανονική αυτοκεφαλία ή την ανεξαρτησία.

Εκκλησιαστικοί κύκλοι υπενθύμιζαν ότι τα Σκόπια δεν έχουν ζητήσει την αυτοκεφαλία της Εκκλησίας της Αχρίδος και, εάν και όποτε ζητηθεί αυτή, η τελική έγκριση του αιτήματος θα γίνει από τη «Μητέρα Εκκλησία», δηλαδή το Οικουμενικό Πατριαρχείο, καθώς η απονομή αυτοκεφαλίας είναι αποκλειστικό προνόμιο και εκκλησιαστική αρμοδιότητα του Οικουμενικού Πατριαρχείου και μόνο.

Χαιρετίζοντας την εξέλιξη, ο πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας, Dimitar Kovacevski, έγραψε στο Facebook ότι «αν και αυτή η πράξη δεν σημαίνει την επίλυση του τελικού καθεστώτος και του ονόματος, το πιο σημαντικό βήμα έγινε. Τώρα η Ορθόδοξη Εκκλησία μας βρίσκεται σε ενότητα με όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες, οπότε η ημέρα αυτή είναι ιστορική, μετά από επτά δεκαετίες πλήρους απομόνωσης».

Πού στοχεύει το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης

Η «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία», μακράν η μεγαλύτερη θρησκευτική κοινότητα της χώρας, αποσχίστηκε από τη Σερβική Εκκλησία τη δεκαετία του 1960, αλλά η εκκλησιαστική της ανεξαρτησία δεν αναγνωρίστηκε ποτέ από τον υπόλοιπο ορθόδοξο κόσμο, επειδή η πολύ ισχυρότερη Σερβική Εκκλησία την εμπόδισε.

Επί δεκαετίες, έγιναν αρκετές προσπάθειες να ξεπεραστεί η διαμάχη, ωστόσο απέτυχαν.

Στην πρώτη της αντίδραση, η Μόσχα απάντησε κάπως ψυχρά: «Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία συνεχίζει να αναγνωρίζει τα κανονικά δικαιώματα της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στη Βόρεια Μακεδονία» ανέφερε ο γραμματέας του Πατριαρχείου Μόσχας, αρμόδιος για τα μέσα ενημέρωσης, Igor Yakimchuk, στο ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων Sputnik.

Ωστόσο, ο καθηγητής στα Σκόπια και πρώην πρόεδρος της επιτροπής θρησκευτικών υποθέσεων της Βόρειας Μακεδονίας, Cane Mojanoski, δήλωσε στην εφημερίδα Focus ότι φαίνεται να επήλθε πρόοδος με την κίνηση αυτή για την ανεξαρτησία της Εκκλησίας της Αχρίδος.

«Αυτό είναι το πρώτο βήμα. Αργότερα αναμένεται ότι η Σερβική Εκκλησία θα ενημερώσει την Κωνσταντινούπολη ότι οι επισκοπές στη Μακεδονία έχουν ενωθεί πολιτικά κάτω από μια ξεχωριστή εκκλησία. Μετά από αυτό, η Εκκλησίας της Αχρίδος θα πρέπει να λάβει ένα εκκλησιαστικό διάταγμα για την ανεξαρτησία» δήλωσε ο Mojanoski.

Θα συμβεί, όμως, αυτό;

Η αλήθεια είναι πως, με την απόφασή του, το Οικουμενικό Πατριαρχείο αποφεύγει να αναμιχθεί στα εσωτερικά της δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου Σερβίας, διευκολύνει τον εκκλησιαστικό διάλογο Βελιγραδίου-Σκοπίων, αλλά οριοθετεί εκ των προτέρων τα πιθανά αποτελέσματά του, τόσο ως προς το όνομα και τη δικαιοδοσία της ορθόδοξης εκκλησίας στη Βόρεια Μακεδονία, όσο και κυρίως ως προς το μελλοντικό της καθεστώς.

Δηλαδή, όπως επισημαίνει το Capital, το Φανάρι περιφρουρεί τις προνομίες του, καθώς τυχόν περαιτέρω αναβάθμισή της Εκκλησίας της Αχρίδος σε αυτοκέφαλη Εκκλησία δεν μπορεί παρά να προέλθει με απόφαση του ιδίου.

Όλα αυτά, δε, δεν μπορούν να ερμηνευθούν πλήρως χωρίς αναφορά στους φόβους για πιθανές αποφάσεις του Βελιγραδίου με ενθάρρυνση της Μόσχας κατά παράκαμψη του Φαναρίου.

«Χτύπημα» για Πούτιν και Κύριλλο

Πάντως, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο DC News, ο συγγραφέας και έγκριτος δημοσιογράφος Dan Diachir έκανε λόγο για «χτύπημα» προς τον Βλαντιμίρ Πούτιν και τον Πατριάρχη Κύριλλο.

«Κατά τη γνώμη μου, η αναγνώριση της Εκκλησίας της Μακεδονίας είναι ένα πλήγμα για τη Σερβική Εκκλησία, διότι θεωρήθηκε σχισματική εκκλησία. Το πλήγμα που δέχεται η Σερβική Εκκλησία το δέχονται πρώτα απ’ όλα ο Πατριάρχης Κύριλλος και ο Πούτιν».

Η απόφαση αυτή, σύμφωνα με τον ίδιο, βαθαίνει το χάσμα μεταξύ των εκκλησιών που συμμετείχαν στην Σύνοδο του 2016, η οποία δεν ήταν πανορθόδοξη, διότι οι εκκλησίες που δεν συμμετείχαν ήταν η Ρωσική Εκκλησία και η Σερβική Εκκλησία. «Όσο περνάει ο καιρός, δεν νομίζω ότι η στάση του Ρωσικού Πατριαρχείου θα μείνει χωρίς συνέπειες, γιατί όπως ο Πούτιν θέλει να ξαναχτίσει τη Σοβιετική Ένωση, έχω την εντύπωση ότι η Ρωσική Εκκλησία θα ήθελε να έχει μεγαλύτερη επιρροή από το Οικουμενικό Πατριαρχείο» επισημαίνει.