Ενας RNA κόσμος

Πριν από την πανδημία, το γνωστότερο και πλέον αναγνωρίσιμο βιολογικό μόριο ήταν το DNA, με τη χαρακτηριστική και φωτογενή διπλή έλικά του. Η πρόσφατη επιτυχία των mRNA εμβολίων στην αντιμετώπιση της πανδημίας όμως έφερε στο προσκήνιο και τον μέχρι πρότινος παραμελημένο «μικρό αδελφό» του DNA, το RNA. (Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει μόνο ένα είδος RNA στα κύτταρα: τα μικρά, ευέλικτα και συχνά με μικρό χρόνο ζωής αυτά μόρια διαδραματίζουν πολλούς ρόλους στο εσωτερικό του κυττάρου και η κατάταξή τους γίνεται με βάση τη λειτουργία τους.)

Μπορεί το RNA να έζησε για δεκαετίες στη σκιά του DNA, αλλά αυτό δεν αντικατοπτρίζει τίποτε άλλο παρά τις δικές μας αδυναμίες να το μελετήσουμε. Γιατί η σημασία του RNA για τη ζωή μας είναι πολύ μεγαλύτερη απ’ όσο μπορούμε να φανταστούμε: ούτε λίγο ούτε πολύ, χωρίς αυτό δεν θα είχε δημιουργηθεί ποτέ η ζωή πάνω στη Γη, ή τουλάχιστον η ζωή όπως την ξέρουμε.

Προφανώς, κανείς δεν υπήρξε μάρτυρας της δημιουργίας της ζωής. Το αρχείο απολιθωμάτων μάς αφήνει να συμπεράνουμε ότι οι πρωιμότερες μορφές ζωής (μονοκύτταροι οργανισμοί) έζησαν γύρω στα 3,7 δισεκατομμύρια χρόνια πριν. Τι συνέβαινε όμως πάνω στη Γη πριν από 4 δισεκατομμύρια χρόνια; Και το σημαντικότερο, πώς από τα άβια χημικά μόρια αναδύθηκε κάτι έμβιο;

Γενιές και γενιές επιστημόνων προσπαθούν να δώσουν πειστικές απαντήσεις σε αυτό το δυσεπίλυτο πρόβλημα, δημιουργώντας και μελετώντας στο εργαστήριο τις συνθήκες που επικρατούσαν τότε στη Γη. Εδώ και δεκαετίες, από τέτοιου είδους πειράματα προέκυψε και η επικρατέστερη θεωρία, η οποία θέλει το RNA να πρωτοστατεί στη δημιουργία της ζωής. Βλέπετε, διαθέτει αφενός την ικανότητα να κωδικοποιεί τη γενετική πληροφορία, αφετέρου ενζυμική δράση, ιδιότητα απαραίτητη για την κατάλυση ζωτικών χημικών αντιδράσεων στα κύτταρα. Στα παραπάνω προστέθηκε και κάτι άκρως σημαντικό την εβδομάδα που πέρασε: γερμανοί επιστήμονες κατέδειξαν την ικανότητα ελεύθερων μορίων RNA να δημιουργούν μικρά πρωτεϊνικά μόρια (οι πρωτεΐνες αποτελούν βασικά δομικά και λειτουργικά στοιχεία ενός κυττάρου). Προφανώς το εύρημα δεν λύνει όλες τις απορίες σχετικά με τη δημιουργία των πρώτων μορφών ζωής και ο πειραματισμός θα συνεχιστεί. Ενισχύει όμως την πεποίθηση ότι αν θέλαμε να διηγηθούμε το παραμύθι της ζωής, θα αρχίζαμε κάπως έτσι: «Μια φορά κι έναν καιρό, πριν από πάαααρα πολλά χρόνια, ήταν ένα μικρό μόριο που το έλεγαν RNA…».

Έντυπη έκδοση Το Βήμα