Ο Bono και η 8η Μαΐου

Του Μπερνάρ Ανρί-Λεβί

Εχει περάσει πολύς καιρός από τότε που ο Bono εγκατέλειψε την «αντεργκράουντ» σκηνή. Να όμως που επέστρεψε, αυτή τη φορά στο Κίεβο, στο μετρό, όπου έδωσε μια απρόσμενη συναυλία μαζί με τον The Edge.

Η μνήμη επιστρέφει στο μετρό του Λονδίνου, το 1940, την περίοδο των μεγάλων βομβαρδισμών. Σκεφτόμαστε ότι η Ουκρανία, πολιορκημένη, βιασμένη και λεηλατημένη, είναι μια χώρα στην οποία το «Sunday Bloody Sunday» ακούγεται κάθε μέρα. Το γεγονός ότι ένας καλλιτέχνης του δικού του διαμετρήματος επέλεξε να πάει εκεί, για να καταγγείλει με τόσο σθένος αυτή τη φωτιά που ξερνάει ο Πούτιν στις πολιορκημένες πόλεις, ότι βρίσκει την ενέργεια να το κάνει, αποτελεί μια αχτίδα φωτός στα σκοτάδια του μετρό, μια φλόγα στη νύχτα της Ουκρανίας και αποτυπώνει το πνεύμα της αντίστασης που, στην παγκόσμια κοινή γνώμη, μπορεί να συνεχίσει να λάμπει για λίγο ακόμη.

Μπράβο Bono. Ευχαριστώ φίλε. Οπως έκανες και στην Ιρλανδία, τη Βοσνία και σε τόσους ξεχασμένους πολέμους στην Αφρική, όπου βρέθηκες σχεδόν μόνος απέναντι στη μεγάλη ύπνωση του πλανήτη, επέστρεψες, με το λαούτο σου, με γυναίκες και άντρες που δεν έχουν τίποτε άλλο παρά το κουράγιο τους και τα όπλα μας. «Τραγουδάω για τα όπλα και τον άνθρωπο», ήταν οι πρώτες λέξεις του πρώτου ποιήματος της Ρωμαϊκής Εποχής. «Τραγουδάω για τον άνθρωπο και τα όπλα του» ήταν οι λέξεις, σαν σε αντήχηση, του μεγαλύτερου ποιητή της γαλλικής αντίστασης. Τώρα είναι η σειρά σου.

Την ίδια στιγμή, σε ένα άλλο υπόγειο, τα υπολείμματα του Τάγματος του Αζόφ δίνουν την τελευταία τους μάχη. Στη διάρκεια δε της συνέντευξης Τύπου που έδωσαν από τις κατακόμβες, μέσω τηλεσύνδεσης την οποία για μια ακόμη φορά οι Ρώσοι δεν κατάφεραν να μπλοκάρουν, αυτοί οι άνδρες που βομβαρδίζονται ανελέητα, που είναι θαμμένοι κάτω από τις στάχτες και το σίδερο, ξεχασμένοι από τον κόσμο, μιλούν για τον επερχόμενο θάνατο, για την οργή που φουντώνει, για το νόημα της θυσίας τους. Μπορεί κανείς να σκεφτεί τη μάχη των Θερμοπυλών, όπως την περιέγραψε ο Ηρόδοτος, όπου 300 Σπαρτιάτες στάθηκαν απέναντι σε μια στρατιά «Περσών σκλάβων» και, καθυστερώντας την προέλασή τους, προετοίμασαν τους θριάμβους της Σαλαμίνας και των Πλαταιών.

Το πιο εξωφρενικό από όλα όσα ζήσαμε αυτή την 8η και 9η Μαΐου, όμως, είναι η ξεδιάντροπη προσπάθεια του Πούτιν να οικειοποιηθεί την κληρονομιά του αγώνα κατά των Ναζί. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η συμβολή του Κόκκινου Στρατού υπήρξε αποφασιστική. Εάν έχουμε ένα απαράγραπτο χρέος απέναντι σε όλους εκείνους που αποβιβάστηκαν στις ακτές της Νορμανδίας, έχουμε και ένα άλλο, εξίσου μεγάλο, για τα εκατομμύρια των νεκρών στη διάρκεια αυτού που οι Ρώσοι ονομάζουν «μεγάλο πατριωτικό πόλεμο».

Ομως, ο Κόκκινος Στρατός ήταν η ΕΣΣΔ και η ΕΣΣΔ ήταν και η Ουκρανία, όπως και η Ρωσία. Αναλογιζόμενοι τις θυσίες που έκανε η πρώτη, δεν ήταν μικρότερες από εκείνες της δεύτερης. Εχουμε δικαίωμα, άραγε, να λησμονήσουμε πως ανάμεσα στους τρεις γενναίους που σκαρφάλωσαν στην κορυφή του Ράιχσταγκ για να κατεβάσουν τη σβάστικα ήταν και ένας Ουκρανός; Ή να εκμηδενίζουμε το γεγονός ότι ένας άλλος αξιωματικός από την Ουκρανία, ο Ανατόλι Σαπίρο, είχε την τρομακτική τιμή να είναι ο πρώτος που εισήλθε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Αουσβιτς για να απελευθερώσει – και οι λέξεις έχουν τη σημασία τους – τους επιζώντες;

Τα σύμβολα, όπως και οι αποδείξεις σύμφωνα με τον Νίτσε, «δένουν» την αλήθεια. Και η μοναδική επείγουσα αποναζιστικοποίηση είναι αυτή της άρρωστης Ρωσίας, η οποία έχει ξεχάσει τα πάντα και δεν έχει μάθει τίποτα – και η οποία είναι, σήμερα, η πρωτεύουσα του εγκλήματος στην Ευρώπη.

Ο Μπερνάρ Ανρί-Λεβί είναι φιλόσοφος, δημοσιογράφος και ακτιβιστής