Πόλεμος στην Ουκρανία: Η πολιτική μεταμόρφωση των Γερμανών Πρασίνων

«Τι συνέβη με τους Πράσινους;», διερωτάται μέρος του γερμανικού Τύπου.

Το βέβαιο είναι ότι άλλαξαν ριζικά από πέρυσι, όταν πέρασαν το «κατώφλι» της συγκυβέρνησης στην κεντρική πολιτική σκηνή της Γερμανίας.

Στη σκιά της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία κλήθηκαν, δε, να λάβουν δύσκολες αποφάσεις λόγω και των νευραλγικών υπουργικών πόστων που κατέχουν στην κυβέρνηση Σολτς.

Το κόμμα με τις βαθιές ρίζες στα φιλειρηνικά και περιβαλλοντικά κινήματα υπέρ του αφοπλισμού και κατά της πυρηνικής ενέργειας είναι σήμερα αυτό που ζητά μετ’ επιτάσεως, πιο πολύ από όλους, την αποστολή περισσότερου και δη βαρύ οπλισμού στην Ουκρανία.

Το μέχρι πρότινος ηγετικό δίδυμο των Πρασίνων πρωτοστατεί.

Ως υπουργός Εξωτερικών, η Αναλένα Μπέρμποκ είναι πλέον από τις κυρίαρχες φωνές στο Βερολίνο προς αυτή την κατεύθυνση, αυξάνοντας διαρκώς την πίεση στον Σοσιαλδημοκράτη καγκελάριο.

Εδώ και καιρό υπέρ των παραδόσεων όπλων στην Ουκρανία, πριν καν η Ρωσία εισβάλει στη χώρα, ο αντικαγκελάριος και υπουργός Οικονομίας και Προστασίας του Κλίματος, Ρόμπερτ Χάμπεκ υπογράφει τη μία μετά την άλλη τις εγκρίσεις εξαγωγών όπλων.

Όμως αυτή η μετατόπιση των Πρασίνων από τον πασιφισμό στον μιλιταρισμό δεν έγινε από τη μια στιγμή στην άλλη, ούτε οφείλεται  αποκλειστικά στην επίδραση του ισχυρού γεωπολιτικού σοκ από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Μια χρόνια μεταστροφή

Ήταν Μάρτιος του 1999, όταν ο τότε -πρώτος στα χρονικά- κυβερνητικός συνασπισμός μεταξύ Σοσιαλδημοκρατών και Πρασίνων υπό τον Γκέρχαρντ Σρέντερ αποφάσισε να συμμετάσχει στους ΝΑΤΟϊκούς βομβαρδισμούς κατά της Γιουγκοσλαβίας.

Υπουργός Εξωτερικών ήταν τότε ο Πράσινος Γιόσκα Φίσερ.

Σχεδόν δύο μήνες αργότερα -ενόσω συνεχίζονταν οι νατοϊκοί βομβαρδισμοί- ο ίδιος πάσχιζε να πείσει σε ειδικό συνέδριο τα μέλη του κόμματός του για την ορθότητα της επιλογή του να στηρίξει τη συμμετοχή των γερμανικών μαχητικών Tornado στις αεροπορικές επιδρομές.

Την πρώτη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και μάλιστα χωρίς την  εξουσιοδότηση του ΟΗΕ.

Ορισμένοι τον αποκαλούσαν «Γιόσκα Γκέμπελς». Διαδηλωτές έξω από τον χώρο της συνεδρίασης κρατούσαν αφίσες που τον απεικόνιζαν με μουστάκι του Χίτλερ.

Πριν ανέβει στο βήμα, ένας ακτιβιστής του πέταξε μια σακούλα με κόκκινη μπογιά στο πρόσωπο. Κάποιος από το πλήθος φώναξε: «Στη Γιουγκοσλαβία ρέει αίμα, όχι κέτσαπ!»

«Στηρίζω δύο αρχές: ποτέ ξανά πόλεμος, ποτέ ξανά Άουσβιτς, ποτέ ξανά γενοκτονία, ποτέ ξανά φασισμός! Αυτά τα δύο πάνε μαζί για μένα», διακήρυξε μετά στη ομιλία του ο Φίσερ, αντιστρέφοντας πρακτικά το επιχείρημα ότι η φρίκη του Ολοκαυτώματος υπαγόρευε τον γερμανικό πασιφισμό.

Αυτή η συλλογιστική, η επίκληση ανθρωπιστικών λόγων για την στρατιωτική επέμβαση και κυρίως η ανάγκη να μην καταρρεύσει ο κυβερνητικός συνασπισμός με τους Σοσιαλδημοκράτες οδήγησαν τότε τα περισσότερα μέλη του κόμματος στην υιοθέτηση ενός μεσοβέζικου ψηφίσματος υπέρ της προσωρινής παύσης των βομβαρδισμών και της αναζήτησης διπλωματικής λύσης. Εκ του αποτελέσματος, ματαίως…

Στους Πράσινους είχε ήδη αρχίσει ωστόσο αρχίσει μεταστροφή σε αυτό που πολλοί Γερμανοί αναλυτές θεωρούν πολιτικό ρεαλισμό και αρκετά μέλη του κόμματος αλλοίωση της ιδεολογικής ταυτότητάς τους.

Περίπου δύο δεκαετίες μετά, ως εταίρος στην κυβέρνηση Σολτς, οι Πράσινοι προσυπέγραψαν το πακέτο-μαμούθ των 1000 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τον εκσυγχρονισμό και την ενίσχυση της Bundeswehr: των γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων.

Αλλάζοντας «στρατόπεδα» και κοσμοθεωρία

Στενά συνδεδεμένη με το πρώην πασιφιστικό κόμμα είναι σήμερα η οργάνωση BundeswehrGrün, με συμπρόεδρο τον Ντάνιελ Χέκεν: αξιωματικό της Bundeswehr, μέλος των Πρασίνων, αλλά και συμπρόεδρο της κομματικής Ομοσπονδιακής Ομάδας Εργασίας (BAG) για την Ειρήνη και τις Διεθνείς Υποθέσεις…

Η συμμετοχή του και το πόστο του φαντάζουν παράδοξα εάν λάβει κανείς υπόψη του ότι, σύμφωνα με την σχετική ιστοσελίδα, η συγκεκριμένη ομάδα εργασίας έχει ως αποστολή «να αναπτύξει έννοιες και στρατηγικές» που μεταξύ άλλων «σχετίζονται με τους τομείς της εξωτερικής πολιτικής, της πολιτικής ειρήνης και ασφάλειας… καθώς και του αφοπλισµού».

O Χέκεν συνίδρυσε την BundeswehrGrün μόλις την περασμένη άνοιξη, με στόχο τη σύσφιξη των σχέσεων και την καλύτερη κατανόηση μεταξύ των Ενόπλων Δυνάμεων και των Πρασίνων.

Περίπου την ίδια περίοδο εν τω μεταξύ, ενόσω ήταν ακόμη επικεφαλής των Πρασίνων, ο Ρόμπερτ Χάμπεκ είχε επισκεφθεί τη γραμμή επαφής στο Ντονμπάς στην ανατολική Ουκρανία, στα όρια των αυτοανακηρυγμένων «Λαϊκών Δημοκρατιών» των ρωσόφωνων αυτονομιστών.

Φωτογραφήθηκε να επιθεωρεί τις θέσεις των ουκρανικών δυνάμεων φορώντας αλεξίσφαιρο γιλέκο και προστατευτικό κράνος. «Νομίζω ότι είναι δύσκολο να αρνηθούμε στην Ουκρανία όπλα για αυτοάμυνα», ανέφερε, προκαλώντας τότε μέγα σάλο.

Ήταν ο πρώτος εξέχων Γερμανός πολιτικός που έθετε τέτοιο θέμα, ένα χρόνο πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και δη εν μέσω της κρίσιμης προεκλογικής περιόδου στη Γερμανία.

#Habeck hat sich da total vergaloppiert. Sich als deutscher Parteichef mit Stahlhelm in der Nähe der russischen Grenze ablichten zu lassen, ist angesichts unserer Geschichte unangemessen. https://t.co/JeBJ4sy1iv pic.twitter.com/t3cBpofIPv

— Dietmar Bartsch (@DietmarBartsch) May 31, 2021

Οι δηλώσεις του ήταν σε πλήρη αντίθεση με την τότε δημόσια θέση της υποψήφιας των Πρασίνων για την καγκελαρία, την Αναλένα Μπέρμποκ, αλλά και του ίδιου του κόμματός του.

Στο προεκλογικό πρόγραμμα των Πρασίνων αναφερόταν άλλωστε ρητά ότι «απαγορεύονται οι εξαγωγές όπλων σε δικτατορικά καθεστώτα, σε καθεστώτα που παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και σε εμπόλεμες ζώνες».

Οι αντιδράσεις μέσα στο κόμμα ήταν άμεσες και οξείες, παρά τη δεδομένη αντίθεση των Πρασίνων στην εξάρτηση της γερμανικής οικονομίας από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα και στον τότε ακόμη υπό κατασκευή αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 2.

Σε δύσκολη θέση, η Μπέρμποκ κατέβαλε απέλπιδες προσπάθειες τα στρογγυλοποιήσει τις δηλώσεις-«βόμβα» του πολιτικού «διδύμου» της.

Διατήρησε, δε, την αντίθεσή της και ως υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Σολτς για την αποστολή όπλων στην Ουκρανία.

Μέχρι που η Ρωσία εισέβαλε στη γειτονική της χώρα…

Έκτοτε, η στροφή της Μπέρμποκ είναι 180 μοιρών, σε πλήρη σύμπλευση με το ΝΑΤΟ.

Στο αρχικά απρόθυμο Βερολίνο, γράφει το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, τον δρόμο για την παράδοση όπλων έσπευσε να ανοίξει την επομένη κιόλας της ρωσικής εισβολής ο Χάμπεκ.

Σε επιστολή του υπουργείου Οικονομίας προς τα συναρμόδια υπουργεία μνημονευόταν το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, σύμφωνα με το οποίο οι χώρες που δέχονται επίθεση έχουν δικαίωμα στην αυτοάμυνα.

Συνεπώς, η Γερμανία θα μπορούσε να στείλει στην Ουκρανία όπλα.

«Η Μπάερμποκ ήταν ακόμα διστακτική», γράφει το Spiegel. «Όμως το Σάββατο», στην τρίτη ημέρα του πολέμου, «είχε αλλάξει γνώμη. Τόσο ριζικά, που κάποιοι στο υπουργείο Εξωτερικών σοκαρίστηκαν».

Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο οι παραδόσεις όπλων δεν συνιστούν συμμετοχή σε πόλεμο, διαβεβαίωσε τις προάλλες η Γερμανίδα ΥΠΕΞ μιλώντας στην ομοσπονδιακή Βουλή, προτού επισκεφθεί το Κίεβο για την επαναλειτουργία της εκεί γερμανικής πρεσβείας.

Μέχρι και σήμερα, είναι η πιο υψηλοβαθμη κυβερνητική αξιωματούχος του Βερολίνου που έχει επισκεφθεί την Ουκρανία μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής, ενόσω ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς και ο πρόεδρος Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ θεωρούνται λίγο-πολύ μη ευπρόσδεκτοι, λόγω της στάσης τους απέναντι στη Ρωσία και στην ουκρανική κρίση.

Realpolitik και πολιτικά οφέλη

Η «κόκκινη» γραμμή των Πρασίνων για μη αποστολή όπλων σε εμπόλεμες ζώνες έχει πια καταργηθεί και οι αντιδράσεις στους κόλπους του ίδιου του κόμματος είναι -τουλάχιστον προσώρας και δημόσια- αρκετά περιορισμένες.

Η «φεμινιστική εξωτερική πολιτική» περί ισότητας και αξιών, χωρίς διαχωρισμούς -για την οποία οι Πράσινοι είχαν πιέσει πολύ κατά τις διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό του κυβερνητικού συνασπισμού με τους Σοσιαλδημοκράτες και τους Φιλελεύθερους-  έχει πλέον επισκιαστεί από την πολιτική του πολέμου.

Στις επικρίσεις ότι οι παραδόσεις όπλων και ο επανεξοπλισμός της Γερμανίας αποτελούν μεγάλη οπισθοχώρηση για το κόμμα, η Μπέρμποκ αντιτείνει την κόλαση του πολέμου και τα δεινά των Ουκρανών αμάχων από τον αναθεωρητισμό του Πούτιν.

Ορισμένοι συνεχίζουν να διαφωνούν καθέτως. Σε πρόσφατη προεκλογική συγκέντρωση του κόμματος, έκαναν την εμφάνισή τους πλακάτ με συνθήματα όπως «Πράσινοι=Πολεμοκάπηλοι».

Όμως η κομματική συνοχή δείχνει αρραγής και το ηγετικό πολιτικό δίδυμο των Πρασίνων στην κυβέρνηση δρέπει τώρα του «καρπούς» στις δημοσκοπήσεις.

Σε τελευταία του ινστιτούτου Ipsos, η Μπέρμποκ είναι για πρώτη φορά η πλέον δημοφιλής πολιτικός στη Γερμανία, με το 29% των ερωτηθέντων να αξιολογεί την επίδοσή της ως «πολύ ικανοποιητική» -σχεδόν διπλάσιο συγκριτικά με το αντίστοιχο του περασμένου Ιανουαρίου.

Αντίστοιχα ο Χάμπεκ ανέβηκε από την τέταρτη στη δεύτερη θέση της ίδιας κατάταξης, με 27%.

Πρόκειται για τα μόνα μέλη της γερμανικής κυβέρνησης που είδαν τη δημοτικότητά τους να ενισχύεται εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία.

Ο Όλαφ Σολτς δείχνει αντίθετα να πείθει όλο και λιγότερο τους Γερμανούς.

Μόνο ένας στους πέντε (20%) αξιολογεί το έργο του καγκελάριου ως «πολύ ικανοποιητικό», από 27% που ήταν τον Μάρτιο. Το 32% τον βαθμολογεί πολύ αρνητικά.

Ανακατατάξεις, που μένει βέβαια να φανεί εάν θα παγιωθούν σε βάθος χρόνου, εν μέσω προβλέψεων για παρατεταμένο πόλεμο στα ουκρανικά εδάφη και για μακρά περίοδο οικονομικής, ενεργειακής και γεωπολιτικής κρίσης στα ευρωπαϊκά.