Τα F-35, ο ενεργειακός κόμβος και η «Γαλάζια Πατρίδα»

Θέμα λίγων εβδομάδων είναι η επιστολή εκδήλωσης ενδιαφέροντος (Letter of Request) της Αθήνας προς την Ουάσιγκτον για τα F-35, με ειλημμένη την απόφαση της Πολεμικής Αεροπορίας να προμηθευτεί σε βάθος χρόνου τα υπερσύγχρονα 5ης γενιάς αεροσκάφη.

Το πράσινο φως για να εκκινήσουν οι διαπραγματεύσεις των δύο πλευρών δόθηκε στις συζητήσεις μεταξύ Κυριάκου Μητσοτάκη και Τζο Μπάιντεν πίσω από τις κλειστές πόρτες στη δυτική πτέρυγα του Λευκού Οίκου και ανάμεσα στις αντιπροσωπείες των δύο πλευρών, οι οποίες συζητούσαν επί τουλάχιστον μία ώρα.

Και αμέσως μετά η καλή πορεία των ελληνοαμερικανικών συζητήσεων με συμφωνίες και ευρύτερη συναντίληψη, όπως έλεγαν διπλωματικές πηγές, αποτυπώθηκε στο θερμό κλίμα και στις δηλώσεις που καταγράφηκαν ον κάμερα στην ανατολική πλευρά του Λευκού Οίκου, στην αίθουσα της δεξίωσης.

Κυβερνητικές πηγές δείχνουν τη συνέχεια των εξοπλιστικών μετά τα γαλλικά Rafale με μια μοίρα F-35, αναμένοντας διαπραγματεύσεις μεταξύ Αθήνας και Ουάσιγκτον για 18 με 24 μήνες.

Πάντως η Αθήνα είναι αποφασισμένη να κινηθεί γρήγορα καθώς άνοιξε το παράθυρο για το πρόγραμμα των F-35, από το οποίο έχει αποκλειστεί η Τουρκία, αλλά ανώτατες πηγές τόνιζαν πως η προμήθεια των αεροσκαφών 5ης γενιάς θα μπορούσε ρεαλιστικά και με βάση τον δημοσιονομικό χώρο να ξεκινήσει από το 2028.

Ταυτόχρονα, εδώ και λίγα 24ωρα στο τραπέζι υπάρχει η έγγραφη επίσημη πρόταση της εταιρείας Lockheed Martin για να αγοράσει επενδυτικό μερίδιο στην Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ). «Οχι σε πλειοψηφικό, αλλά σε μειοψηφικό ποσοστό», διευκρίνιζαν ενημερωμένες πηγές.

Απ’ όσα διεμήνυαν αξιωματούχοι των δύο πλευρών έπειτα από το τετ α τετ του Πρωθυπουργού και του αμερικανού προέδρου, η εμβάθυνση στην αμυντική συνεργασία είναι στην κορυφή της διμερούς σχέσης («θα συνεχίσουμε τη μακροχρόνια συνεργασία μας μεταξύ των αμυντικών μας βιομηχανιών», είπε επίσημα ο Μητσοτάκης), χωρίς ωστόσο αυτή να περιορίζεται αποκλειστικά εκεί. Κατά την αποστροφή του Πρωθυπουργού, η διμερής συνεργασία βρίσκεται στο «ιστορικά υψηλότερο επίπεδο που ήταν ποτέ» και επεκτείνεται σε πεδία πέραν της άμυνας και της ασφάλειας.

Οι τουρκικοί χάρτες

Οπως αναμενόταν, ο Μητσοτάκης άνοιξε στον Μπάιντεν το κεφάλαιο «Τουρκία» με φόντο τις «συστηματικές υπερπτήσεις» του τελευταίου διαστήματος πάνω από κατοικημένα ελληνικά νησιά.

Αλλά επιπλέον άνοιξε στις πριβέ συζητήσεις και… χάρτες. Αυτόν της τουρκικής «Γαλάζιας Πατρίδας», για την ακρίβεια, με τις πληροφορίες να αναφέρουν ότι ο Πρωθυπουργός έθεσε «πολύ αναλυτικά» τη στάση της Αγκυρας.

«Είναι ξεκάθαρο ότι όλοι πλέον αντιλαμβάνονται πως ο επεκτατισμός και ο αναθεωρητισμός δεν έχουν θέση σε ένα παγκόσμιο σκηνικό που γίνεται ολοένα και πιο σύνθετο και πιο απαιτητικό», σχολίαζαν υψηλόβαθμες κυβερνητικές πηγές.

«Δεν ήρθε στην Ουάσιγκτον για να μιλήσει για τα ελληνοτουρκικά, αλλά για τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις», πρόσθεταν οι ίδιες πηγές για τον Μητσοτάκη, ο οποίος δεν θέλησε να μονοπωλήσει τις συζητήσεις το θέμα των τουρκικών προκλήσεων, αλλά να αναδείξει συνολικά τον ρόλο της Ελλάδας ως του πιο αξιόπιστου και σταθερού συμμάχου.

«Και αυτό έχει τεράστια σημασία αλλά και εκτιμάται μέσα στο ασταθές περιβάλλον», έλεγαν διπλωματικές πηγές.

Συντονισμός για την ενέργεια

Eμβάθυνση στη συνεργασία με τις ΗΠΑ επιδιώκει η Ελλάδα στα ενεργειακά, σε μια περίοδο που η Ευρώπη θέλει την απεξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θεωρεί αδύνατη την άμεση απεξάρτηση – να μην «πυροβολήσει τα πόδια της η Ευρώπη», όπως λέει -, ωστόσο οι ταχύτητες ανεβαίνουν για νέες υποδομές και πρότζεκτ, με στόχο να αναβαθμιστεί ο ρόλος της Ελλάδας ως βασικής πύλης για την προμήθεια αμερικανικού αερίου και όχι μόνο των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης.

Οι πληροφορίες πάντως αναφέρουν ότι στο τραπέζι Μητσοτάκη – Μπάιντεν τέθηκε περισσότερο το ζήτημα των υψηλών τιμών στην ενέργεια και λιγότερο τα εν εξελίξει ή πιθανά νέα ενεργειακά πρότζεκτ. Η αμερικανική πλευρά στηρίζει τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις και δεν αποκλείεται η εκδήλωση ενδιαφέροντος από τις ΗΠΑ για σχετικές επενδύσεις, ενώ σε ό,τι αφορά τον αγωγό EastMed η Αθήνα εμμένει στη θέση της πως όλα θα κριθούν από το κόστος και τη βιωσιμότητα.

Στο βασικό πρόβλημα των τιμών στην ενέργεια, η θέση της Αθήνας είναι ότι η λύση μπορεί να υπάρξει με επιβολή πλαφόν στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου.

Ωστόσο φαίνεται ότι ξεκινά πλέον και μια προσπάθεια ευρύτερου και στενότερου συντονισμού μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ εν αναμονή και της Συνόδου Κορυφής στις Βρυξέλλες στο τέλος του μήνα.

«Για να κρατηθεί αρραγές το μέτωπο κατά της ρωσικής εισβολής θα πρέπει να προστατεύσουμε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Η Ελλάδα το έχει κάνει επιστρατεύοντας κονδύλια από τον εθνικό προϋπολογισμό», έλεγαν κυβερνητικές πηγές, αναμένοντας τις προτάσεις της Κομισιόν.

Ανώτερες κυβερνητικές πηγές έλεγαν ότι ο πρόεδρος Μπάιντεν θεωρεί θετικές τις ελληνικές πρωτοβουλίες – εκφράζοντας τη σχετική ικανοποίησή του – για να μετατραπεί η χώρα σε κόμβο μεταφοράς ενέργειας στην Ευρώπη, με τις συζητήσεις Μητσοτάκη και Μπάιντεν να περιλαμβάνουν τις εξελίξεις σε Αλεξανδρούπολη, Ρεβυθούσα και Κόρινθο, δείχνοντας προς την κατεύθυνση που προτιμά η Ουάσιγκτον.

Σε κάθε περίπτωση, η Αθήνα προσδοκά αποτελέσματα από τον συντονισμό ΕΕ – ΗΠΑ και θετικές αποφάσεις από την Ευρώπη στις επόμενες διαβουλεύσεις των 27.

Ειδικό σύμβουλο, εξάλλου, στα θέματα ενέργειας θα τοποθετήσει ο Μητσοτάκης τον Νίκο Τσάφο, μέχρι σήμερα στέλεχος του think tank Center for Strategic and International Studies (CSIS). Ο νέος σύμβουλος γνωρίζει προσωπικά τον αντίστοιχο σύμβουλο του αμερικανού προέδρου, τον Ερικ Χοκστάιν, και οι δυο τους αναμένεται να είναι σε ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας.