Πόλεμος στην Ουκρανία: Η βιαστική απεξάρτηση από το φυσικό αέριο μπορεί να φέρει εκατομμύρια θανάτους από λιμοκτονία

Κορυφαίος οικονομολόγος τροφίμων προειδοποίησε ότι η πρόωρη απεξάρτηση από την παραγωγή φυσικού αερίου θα μπορούσε να οδηγήσει αμέτρητους ανθρώπους στη λιμοκτονία, αν οι αρμόδιοι δεν προνοήσουν για την άμβλυνση των επιπτώσεών της.

Οι τιμές ενέργειας εκτινάχθηκαν μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία – πράγμα που με τη σειρά του αύξησε το κόστος των λιπασμάτων, τα οποία παράγονται από φυσικό αέριο. Οι παγκόσμιες σοδειές πλέον απειλούνται.

• Διαβάστε επίσης: Τρόφιμα: Σοκ από τις διεθνείς αυξήσεις – Πού έχουν φτάσει οι τιμές [πίνακες]

Ο Μάξιμο Τορέρο, επικεφαλής οικονομολόγος του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ δήλωσε στο Politico ότι αν η Ευρώπη αναζητήσει άμεση εναλλακτική στο ρωσικό αέριο, οι τιμές θα αυξηθούν περαιτέρω, καθιστώντας αδύνατη την αγορά τροφίμων για εκατομμύρια ανθρώπους. «Αν αλλάξεις το ενεργειακό μείγμα υπερβολικά γρήγορα, θα αυξήσεις το κόστος της ενέργειας», τόνισε. «Και τότε θα αυξήσεις το κόστος των λιπασμάτων, το κόστος των τροφίμων, και τους ανθρώπους που θα πεθάνουν από την πείνα. Επομένως, τι θες να κάνεις;»

Τα διλήμματα της Ευρώπης

Τα σχόλια του Τερέρο έρχονται σε σύγκρουση με τις πιο πιεστικές στρατηγικές ανησυχίες της Ένωσης: τη μείωση των εκπομπών άνθρακα στο μπλοκ, αλλά και την ενεργειακή της απεξάρτηση από τη Ρωσία. Ο Τερέρο πιστεύει ότι οι συνέπειες της απομάκρυνσης από τους φθηνούς υδρογονάνθρακες για χάρη ακριβότερων εναλλακτικών θα μπορούσε να αποβεί φονική. Θα μπορούσε να αναγκάσει τους ευρωπαίους πολιτικούς να αναθεωρήσουν το περιβαλλοντικό νομοσχέδιο-ορόσημο, την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και να δημιουργήσει πόλωση στις Βρυξέλλες.

Ήδη υπάρχει τεράστιο χάσμα ανάμεσα σε πολιτικούς όπως ο επικεφαλής της Πράσινης Συμφωνίας, Φρανς Τίμερμανς, που υποστηρίζει ότι η Ευρώπη θα πρέπει να επιμείνει στους φιλόδοξους στόχους της για το περιβάλλον, ενώ παράλληλα απομακρύνεται από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, ενώ άλλοι, όπως το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, φέρνουν αντιστάσεις σε οποιαδήποτε νέα νομοθεσία θα μπορούσε να περιορίσει τις σοδειές τροφίμων.

Εκατομμύρια κινδυνεύουν να πεθάνουν από πείνα

Ο Τορέρο ξεκαθάρισε ότι «υποστηρίζει πλήρως» τον στόχο της μείωσης εκπομπών, όμως οι πολιτικοί θα πρέπει να έχουν πλήρη συνείδηση των επιπτώσεων της ενεργειακής μετάβασης στις τιμές των τροφίμων.

Στο χειρότερο σενάριο, 18,4 εκατ. επιπλέον άνθρωποι θα μπορούσαν να καταλήξουν υποσιτισμένοι εντός του επόμενου έτους εξαιτίας του πολέμου, σύμφωνα με τον Τορέρο. Ήδη πριν τη ρωσική εισβολή, 161 εκατ. επιπλέον άτομα αναμενόταν να οδηγηθούν στην ακραία πείνα εντός του 2021, εξαιτίας του σοκ στις τιμές που είχε προκαλέσει η πανδημία. Ο Δείκτης Τιμών Τροφίμων του ΟΗΕ τελικά άγγιξε τιμές-ρεκόρ τον Μάρτιο.

Ευάλωτοι σε κλιματικά σοκ

Ο Τορέρο προειδοποίησε επίσης ότι ο πλανήτης εξαρτάται υπερβολικά από ελάχιστους μεγάλους εξαγωγείς τροφίμων, όπως η ΕΕ, οι ΗΠΑ, η Βραζιλία και η Ινδία – με την τελευταία, μάλιστα, να έχει ήδη ανακοινώσει την απαγόρευση εξαγωγών σιτηρών το περασμένο Σαββατοκύριακο. Με τις εξαγωγές τροφίμων της Ρωσίας και της Ουκρανίας να έχουν βρεθεί εκτός κάδρου, ο πλανήτης είναι ακόμη πιο ευάλωτος σε ένα κλιματικό σοκ, όπως μια πλημμύρα ή ξηρασία, σε οποιαδήποτε από τις σημαντικές χώρες-παραγωγούς.

Αυτό καθιστά δυσκολότερη την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων, προειδοποίησε ο Τορέρο. «Πρέπει να καταλάβουμε ότι οι πράξεις μας έχουν συνέπειες. Δεν μπορείς απλώς να θέτεις στόχους για το κλίμα, χωρίς να σκέφτεσαι τη σύνδεση με την πείνα».

Εναλλακτικές στρατηγικές

Ο Τορέρο πρότεινε στους ευρωπαίους πολιτικούς να σκεφτούν σοβαρά την αλλαγή στάσης στο ζήτημα της εξάρτησης από το φυσικό αέριο και τα συνθετικά λιπάσματα. Οι χώρες της ΕΕ συζητούν αυτή τη στιγμή το κατά πόσον θα διακόψουν τις εισαγωγές πετρελαίου από τη Ρωσία, με το φυσικό αέριο να είναι κατά πάσα πιθανότητα ο επόμενος σημαντικός στόχος των κυρώσεων. Οι Βρυξέλλες επιμένουν επίσης στην Πράσινη Συμφωνία που θέτει στον αγροτικό τομέα τον μη δεσμευτικό στόχο της μείωσης της χρήσης λιπασμάτων τουλάχιστον κατά ένα πέμπτο μέχρι το 2030.

Ο Τορέρο επεσήμανε ότι καλύτερος στόχος θα ήταν η πιο αποτελεσματική χρήση των λιπασμάτων. «Ο τρόπος που χρησιμοποιούνται τα λιπάσματα είναι πολύ αναποτελεσματικός», υποστήριξε, εξηγώντας ότι οι αγρότες συνήθως καταλήγουν να ρίχνουν στα χωράφια τους υπερβολικές ποσότητες έτοιμων «πακέτων» θρεπτικών συστατικών, τα οποία το έδαφος δεν έχει πραγματική ανάγκη.

Επέκρινε την ΕΕ που απελευθέρωσε εκατομμύρια εκτάρια άγονων γαιών από τους πράσινους κανόνες προκειμένου να φυτευτούν περισσότερα τρόφιμα, λέγοντας ότι η κίνηση ήταν λανθασμένη, επειδή αυτού του είδους η μη-παραγωγική γη είναι αναγκαία για τη διατήρηση της υγείας του συστήματος τροφίμων, ενώ δεν πρόκειται να φέρει τις σοδειές στις οποίες ελπίζουν οι παραγωγοί.