H απορία που είχα πάντα είναι αν θα συνέβαιναν όλοι οι πόλεμοι της Ιστορίας αν πριν από την κήρυξή τους γινόταν δημοψήφισμα. Εξ όσων γνωρίζω, ποτέ δεν έχει γίνει κάτι παρόμοιο και η απόφαση λαμβανόταν πάντοτε από την κυβέρνηση και καμιά δεκαριά ακόμα. Θεωρώ πως στην πλειονότητά τους τα αποτελέσματα θα ήταν αρνητικά. Αναφέρομαι βέβαια στους επιθετικούς πολέμους και όχι στους αμυντικούς που υπερασπίζεσαι το σπίτι σου. Υπάρχουν βέβαια κι αρκετές περιπτώσεις που πέρασε σε ολόκληρους λαούς το αφήγημα της αναγκαιότητας ενός επεκτατικού πολέμου. Που το δημοψήφισμα θα ήταν έστω και οριακά θετικό.

Δεν έχω ιδέα τι συμβαίνει αυτόν τον καιρό στη Ρωσία. Πόσοι πιστεύουν τον Πούτιν και θεωρούν πως ήταν μια αναγκαία προληπτική επιλογή γιατί η χώρα κινδύνευε με εισβολή και πόσοι γνωρίζουν καλά τι σημαίνει το αίμα που χύνεται, ποιους εξυπηρετεί και πόσες γενιές θα κάνει να φύγει η μυρωδιά του από τα χέρια τους. Φαντάζομαι, για παράδειγμα, πως πάρα πολλοί Ελληνες χαίρονταν όσο ο Ελληνικός Στρατός εισχωρούσε στα ανατολικά της Τουρκίας το 1922. Στις νίκες πηγαίνεις με το ποτάμι, το ρεύμα, το μεθύσι, δεν έχεις καθαρό μυαλό. Στις ήττες στήνεις κρεμάλες. Στοιχειώδες.

Κατά πόσο νομιμοποιείται στις Δημοκρατίες μια κυβέρνηση να αποφασίσει έναν πόλεμο; Πόσοι τον αποφασίζουν; Πώς γίνεται μερικές δεκάδες νοματαίοι να οδηγούν σε σφαγές μερικά εκατομμύρια;

Φαντάζομαι πως το ίδιο συμβαίνει και με τη χώρα μας σήμερα. Δηλαδή αν η κυβέρνηση μαζί με τους επιτελείς των Ενόπλων Δυνάμεων αποφασίσουν σε μία νύχτα πως η Τουρκία μάς απειλεί και πρέπει να προλάβουμε να την αιφνιδιάσουμε, θα ενημερωθούν και οι αρχηγοί των άλλων κομμάτων και θα τρέχουμε όλοι πρωί πρωί με τα φύλλα πορείας στο χέρι να μπούμε σε πλοία και τρένα.

Τους ψηφίζουμε για όλα αυτά; Μάλλον ναι. Ολοι οι πόλεμοι αποφασίζονται από εκείνους που ξέρουν, όχι από κάτι δευτεράντζες σαν κι εμάς. Ο,τι αφήγημα και να προσπαθήσουν να περάσουν στο εσωτερικό τους οι Τούρκοι, πιστεύει κανείς πως η πλειονότητά τους θα ψήφιζε ποτέ μια επίθεση στην Ελλάδα; Αυτό τούς καίει; Το κουβεντιάζουν κάθε βράδυ στις παρέες τους;

Ολες αυτές οι αφελείς απορίες, οι σχεδόν παιδικές, είναι απορίες που όσες απαντήσεις δόθηκαν κατά καιρούς από τους φωστήρες με τα πονηρά γελάκια, από τους «γνωρίζοντες» με τη ρεαλιστική πολιτική σκέψη, από εκείνους που ξέρουν πώς κινείται ο κόσμος και δεν είναι χαζορομαντικοί σαν και του λόγου μας, στην ουσία είναι παρακρούσεις διαταραγμένων βαμμένες με αίμα. Είναι σκέτα εγκλήματα. Η αντιπροσωπευτική Δημοκρατία, σε τόσο σοβαρά ζητήματα, έχει ένα θέμα.

Αυτή η κουβέντα γίνεται για τον κόσμο του 21ου αιώνα. Αναγνωρίζω πως εκατοντάδες χρόνια πριν η ηθική του πολέμου ήταν κάτι πολύ διαφορετικό, όπως και η ηθική της σκλαβιάς του ηττημένου. Ωστόσο υποτίθεται πως πήγαμε λίγο πιο μπροστά.

Τελικά είναι αδιανόητο το πόσοι αποφασίζουν για έναν πόλεμο.

Headlines