Κάτι τρέχει με τη Frontex

Μηνύματα από διαφορετικές πλευρές για ενδεχόμενη αλλαγή της επιχειρησιακής δράσης της Frontex στην Ελλάδα λαμβάνει τα τελευταία 24ωρα η Αθήνα, σύμφωνα με πληροφορίες των «ΝΕΩΝ».

Η συζήτηση αυτή, που φαίνεται να εκπορεύεται από την έδρα του Οργανισμού στη Βαρσοβία, εντάθηκε ιδιαίτερα μετά και την παραίτηση του επικεφαλής του, Φαμπρίς Λεζερί, στα τέλη Απριλίου. Οπως λένε πηγές που γνωρίζουν καλά το θέμα, εντός και εκτός Ελλάδας, το μέλλον της Frontex στη χώρα θα κριθεί εν πολλοίς από τον αντικαταστάτη του Λεζερί (που από τις 30 Απριλίου, οπότε και η θέση του έμεινε κενή, δεν έχει βρεθεί) και το δόγμα που αυτός θα επιλέξει να εφαρμόσει.

Η επόμενη ημέρα του Οργανισμού Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, λοιπόν, ενδέχεται να περιλαμβάνει από ελεγχόμενες δομικές αλλαγές στο modus operandi, ηπιότερη αστυνόμευση μέχρι και πλήρη αποχώρηση, με το τελευταίο σενάριο, πάντως, να συγκεντρώνει μικρές πιθανότητες. Κι αυτό γιατί οι ελληνικές Αρχές έχουν επανειλημμένα προειδοποιήσει για εκ νέου κατακόρυφη αύξηση των μεταναστευτικών ροών στο Βόρειο και το Ανατολικό Αιγαίο.

Σύμφωνα με στελέχη του Λιμενικού Σώματος, η σχετική… απραγία των δύο προηγούμενων καλοκαιριών (και λόγω των περιορισμών που επέβαλλε η πανδημία) αλλά και η συγκέντρωση μεγάλου αριθμού μεταναστών στα τουρκικά παράλια χτυπούν «καμπανάκι».

Τις τελευταίες εβδομάδες, πάντως, φέρεται ότι έχει προταθεί από την ελληνική πλευρά η δημιουργία ομάδας εποπτείας της τήρησης των διεθνών συμβάσεων, αποτελούμενη από αξιωματούχους των υπουργείων Μετανάστευσης και Ασύλου, Προστασίας του Πολίτη και Ναυτιλίας. Ανάμεσα σε άλλα, αντικείμενό τους θα είναι η εξέταση των καταγγελιών για τα επονομαζόμενα «pushbacks» και βασικός στόχος τους η εξομάλυνση της κατάστασης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στον απόηχο των παραπάνω καταγγελιών.

Με ανάλογο σκεπτικό, έχει προταθεί και η ενεργοποίηση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας στον τομέα αυτόν. Μάλιστα, κύριο ρόλο στις σχετικές διαπραγματεύσεις έχει ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Τάκης Θεοδωρικάκος, ο οποίος είχε διαδοχικές συναντήσεις με την επίτροπο Εσωτερικών της ΕΕ Ιλβα Γιόχανσον, η οποία αναφέρεται συχνά στον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων προσφύγων και μεταναστών.

Από την άλλη, την Αθήνα ανησυχεί για τυχόν ενεργοποίηση της παραγράφου 4 του άρθρου 46 του Κανονισμού για την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή, βάσει της οποίας σε περίπτωση παραβιάσεων θεμελιωδών δικαιωμάτων ή των υποχρεώσεων διεθνούς προστασίας από μία χώρα ο εκτελεστικός διευθυντής της Frontex δύναται να αποσύρει τη χρηματοδότηση, να αναστείλει ή ακόμα και να τερματίσει οποιαδήποτε δραστηριότητα του Οργανισμού.

Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, η ελληνική πλευρά αρνείται πρακτικές που αντίκεινται στον Κανονισμό, με αρμόδιους αξιωματούχους να σημειώνουν επιπλέον ότι «δεν υφίσταται θέμα αποχώρησης της Frontex από τη χώρα μας». Οπως λένε, «γίνονται συζητήσεις – παράλληλα με την τοποθέτηση νέου εκτελεστικού διευθυντή – για αναπροσαρμογή της συνεργασίας με τις Αρχές».

Ο έντονος προβληματισμός για την τύχη και τις επόμενες κινήσεις της Frontex προέκυψε έπειτα από πόρισμα της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας για την Καταπολέμηση της Απάτης (OLAF), στο οποίο διαπιστώνονται «πολλαπλές και συστηματικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Μεσόγειο». Η OLAF κινητοποιήθηκε βασιζόμενη στις αποκαλύψεις δημοσιογραφικής έρευνας (από κορυφαία ευρωπαϊκά ΜΜΕ: «Le Monde», «The Guardian», «Lighthouse Reports», «Der Spiegel», «SRF Rundschau», «Republik»).

Σύμφωνα με αυτή, η Frontex υπήρξε μάρτυρας ή ενεπλάκη και η ίδια σε περίπου 1.000 επαναπροωθήσεις στο Αιγαίο, μεταξύ Μαρτίου 2020 και Σεπτεμβρίου 2021. Στην παραίτησή του ο τέως εκτελεστικός διευθυντής της Frontex είχε σημειώσει ότι «επιστρέφω την εντολή μου στο Διοικητικό Συμβούλιο, καθώς φαίνεται ότι η αρμοδιότητά της, για την οποία εξελέγην και η οποία ανανεώθηκε τον Ιούνιο του 2019, έχει, σιωπηλά αλλά ουσιωδώς, αλλάξει».

Σε παλαιότερη συνέντευξή του είχε σημειώσει: «Οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί δεν μου επιτρέπουν να σχολιάσω δημοσίως τις έρευνες και τα πορίσματα της OLAF. Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι μετά τις δύο έρευνες που προανέφερα η Frontex βελτίωσε τις πρακτικές της, ιδίως όσον αφορά τις υποψίες ή αναφορές για παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων. Ζητήσαμε, επίσης, από όλα τα κράτη-μέλη να μας αναφέρουν όλα τα πλωτά μέσα που επιχειρούν σε μια περιοχή ώστε να έχουμε πλήρη εικόνα, αλλά μερικά κράτη-μέλη – όχι η Ελλάδα – δείχνουν απροθυμία».

Επίσημη απάντηση της Frontex στα «ΝΕΑ»

«Η Frontex συνεχίζει τις επιχειρησιακές της δραστηριότητες στην Ελλάδα και παραμένει σε διάλογο με τις αρμόδιες Αρχές για συγκεκριμένες ανάγκες και βοήθεια, καθώς και για την αντιμετώπιση θεμάτων που αφορούν θεμελιώδη δικαιώματα σε επιχειρησιακούς τομείς. Η Ελλάδα παραμένει μία από τις μεγαλύτερες επιχειρησιακές περιοχές του οργανισμού, με 450 μόνιμους αξιωματικούς του σώματος, 18 σκάφη, 33 περιπολικά και δύο εναέρια μέσα.

Καθώς ένας από τους κύριους μεταναστευτικούς δρόμους διέρχεται από την Ελλάδα, η υποστήριξη των εθνικών Αρχών διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ. Δεν έχει υπάρξει καμία αλλαγή στην επιχειρησιακή συνεργασία μεταξύ των ελληνικών Αρχών και της Frontex».

Το άρθρο που προβληματίζει την Αθήνα

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ 2019/1896 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 13ης Νοεμβρίου 2019 για την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή και για την κατάργηση των κανονισμών

Αρθρο 46 – Αποφάσεις για αναστολή ή τερματισμό ή μη δρομολόγηση δραστηριοτήτων

Παράγραφος 4: Ο εκτελεστικός διευθυντής, ύστερα από διαβούλευση με τον υπεύθυνο θεμελιωδών δικαιωμάτων και αφού ενημερώσει το ενδιαφερόμενο κράτος-μέλος, αποσύρει τη χρηματοδότηση για κάθε δραστηριότητα του Οργανισμού ή αναστέλλει ή τερματίζει οποιαδήποτε δραστηριότητα του Οργανισμού, εν όλω ή εν μέρει, εάν θεωρεί ότι υφίστανται παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων ή υποχρεώσεων διεθνούς προστασίας που σχετίζονται με την εν λόγω δραστηριότητα που είναι σοβαρής φύσεως ή είναι πιθανό να συνεχιστούν.