Πρωταθλήτρια στα 10 χιλιόμετρα, η Αλεξία Παπαγιάννη αναμετρήθηκε με την κατάθλιψη μετά τη συμμετοχή της στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο το 2016.

Μέχρι τότε έκρυβε το βαθύ τραύμα που της άφησε η αυτοκτονία της μητέρας της. Ηταν μόλις 4 ετών…

Η αφήγηση στο βιβλίο σας «Γενναία» (κυκλοφορεί στα ελληνικά από την Keybooks) αρχίζει με μια σκληρή σκηνή: ένα παιδάκι – εσείς – καρφώνει με το μολύβι έναν συμμαθητή του. Οταν έρχεται σήμερα αυτή η εικόνα στο μυαλό σας πώς αισθάνεστε;

Νομίζω ότι ήμουν απλώς ένα παιδί που προσπαθούσε να προστατεύσει τη φίλη της. Σε δεύτερη ανάγνωση ίσως να συνδέεται και με το γεγονός ότι είμαι ένας ανταγωνιστικός άνθρωπος.

Μετανιώσατε;

Προφανώς και σήμερα δεν θα μπορούσα να αντιδράσω έτσι. Οχι δεν θα το έκανα διότι είμαι ένας ενήλικος που μπορώ να χειριστώ τον λόγο καλύτερα. Είμαι σε θέση να επιλύω τις διαφορές μου με διάλογο.

Στην ίδια παράγραφο σημειώνεται ότι πάντα επιθυμούσατε να κερδίζετε, διότι έτσι νιώθατε σημαντική και αυτό ήταν το μόνο που θέλατε. Η προσοχή του πατέρα σας ήταν στραμμένη στη μητέρα σας και αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει αυτό το συναίσθημα: του να θέλετε να κερδίζετε πάντα. Εχετε εντοπίσει κάποια άλλη αιτία;

Τα πέντε πρώτα χρόνια της ζωής μου συνέπεσαν με τα τελευταία της μητέρας μου. Αυτοκτόνησε πριν κλείσω τα πέντε και ίσως τότε – ασυνείδητα – μέσα από αυτή την πολύ δύσκολη εμπειρία που βίωσα να πίστεψα ότι δεν ήμουν αρκετή για να την «κρατήσω», να την κάνω να μείνει.

Νομίζω ότι ήθελα να κερδίζω γιατί αυτός ήταν ένας τρόπος να έχω τον έλεγχο. Αυτό με έκανε να νιώθω ασφαλής.

Θα ήθελα να μου περιγράψετε την εικόνα και το συναίσθημά σας όταν νιώσατε ότι δεν είστε σημαντική.

Οπως είπα, το να αισθανθώ ότι «δεν είχα αρκετή σημασία» ήταν μια φυσική πορεία της σκέψης μου όταν εκείνη αυτοκτόνησε. Θυμάμαι ότι ένιωθα πολύ μπερδεμένη όταν σκεφτόμουν γιατί η μητέρα μου δεν μπορούσε να μείνει στη ζωή να με αγαπήσει όπως πίστευα ότι κάνει κάθε μητέρα.

Την ίδια στιγμή βαθιά μέσα μου αντιλαμβανόμουν ότι δεν μπορούσε. Νομίζω ότι το να νιώθω πως «δεν έχω σημασία» ήταν περισσότερο μια συναισθηματική πραγματικότητα μέσα από την οποία καταλάβαινα ότι ήταν άρρωστη αλλά δεν μπορούσε να είναι εκεί για μένα.

Παρ’ όλα αυτά αισθανόμουν κενή. Σήμερα νιώθω πολύ διαφορετικά γιατί πλέον ξέρω ότι «έχω σημασία». Ολοι είμαστε σημαντικοί απλώς και μόνο επειδή υπάρχουμε.

Αυτή η σκέψη πότε έγινε πρωταρχική ανάγκη για εσάς;

Η κατανόηση του κόσμου μέσα από τον πεντάχρονο εαυτό μου με παρακίνησε να γίνω σημαντική για όλους τους άλλους. Με τροφοδότησε να κάνω σπουδαία πράματα. Κυνήγησα το ολυμπιακό όνειρο και άλλα μεγάλα όνειρα και τα κατέκτησα.

Αλλά αυτό που είχα ανάγκη να μάθω τελικά – και το έμαθα με τον πιο δύσκολο τρόπο –  είναι ότι οι στόχοι που κυνηγούσα είναι «εξωτερικά» επιτεύγματα και δεν θα έλυναν ποτέ το «εσωτερικό» μου πρόβλημα.

Πότε αισθανθήκατε να βαθαίνει το τραύμα της παιδικής σας ηλικίας, στο οποίο υπήρχε η σκιά της ασθένειας της μητέρας σας;

Νομίζω ότι το τραύμα μου έγινε βαθύτερο όταν βίωσα την κατάθλιψη μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Αμέσως μετά άρχισα να αναζητώ τον επόμενο στόχο αντί να επιβραδύνω.

Και αυτό συνδέεται με την παιδική μου ηλικία, τότε που πάντα έψαχνα το επόμενο βήμα. Ηταν η διαδικασία όπως είπα για να νιώθω σημαντική.

Ο αθλητισμός ήταν για εσάς μονόδρομος και η μόνη ασφαλής λύση. Ποιος σας οδήγησε εκεί;

Ο πατέρας μου με οδήγησε στον αθλητισμό και με βοήθησε να βρω αθλήματα, διότι ήξερε ότι θα ήταν ιδανικός δρόμος και αν τον ακολουθούσα θα μάθαινα πώς να πέφτω και να σηκώνομαι ξανά. Είναι ευγνώμων που είχα αυτή την επιλογή.

Αν δεν υπήρχε ο αθλητισμός;

Πιστεύω ότι αυτή την πολύτιμη διδαχή θα μου την προσέφερε οποιοδήποτε περιβάλλον το οποίο προσφέρει ομαδική εργασία όπως το θέατρο ή ο κινηματογράφος. Να κυνηγάω ένα κοινό όνειρο με την ομάδα μου.

Σε ποιο σημείο του βιβλίου σας δυσκολευτήκατε, πονέσατε όταν το γράφατε;

Κατ’ αρχάς σίγουρα δεν μπορούσα να τα γράψω όλα. Επρεπε να αποφασίσω τι ήταν σημαντικό και τι δεν ήταν απαραίτητο στο να μοιραστώ με τον κόσμο αυτή τη συναισθηματική μου εξέλιξη.

Ενιωσα εντάξει όταν αποφάσισα πως τα απομνημονεύματα αυτά είναι στιγμιότυπα της ζωής μου, όχι ολόκληρη η ζωή μου.

Οταν αποφάσισα να γράψω το βιβλίο δεν υπήρχε η προοπτική να γράψω για την κατάθλιψη. Το κεφάλαιο αυτό προέκυψε μετά και θυμάμαι ότι εξέπληξε τους εκδότες μου όταν το έστειλα.

Στον πρόλογο του βιβλίου σας η Μάγια Ρούντολφ λέει ότι οι ολυμπιονίκες είναι ό,τι κοντινότερο έχουμε σε υπερήρωα. Αυτό σας έκανε να σκεφτείτε διπλά να γράψετε για όλες αυτές τις επώδυνες περιόδους της ζωής σας;

Απολύτως, διότι το πιο περίεργο συναίσθημα είναι όταν καταλαβαίνεις ότι ο τρόπος που σε βλέπει ο κόσμος είναι τελείως αντίθετος από τον τρόπο που βλέπεις ή νιώθεις εσύ τον εαυτό σου. Και αυτό σε δυσκολεύει να αντιληφθείς ότι χρειάζεσαι βοήθεια ή ότι πρέπει και είναι ΟΚ να ζητήσεις βοήθεια.

Σε αυτό το κρίσιμο σημείο είχα τη στήριξη του μπαμπά μου, ο οποίος είχε ήδη την οδυνηρή εμπειρία της μητέρας μου. Και αυτό χρειαζόμουν. Επειτα ο γιατρός μου με έκανε να αντιληφθώ ότι ο εγκέφαλός μου ήταν ένα μέρος του σώματός μου, όπως είναι το πόδι μου. Θα μπορούσε λοιπόν να τραυματιστεί όπως οποιοδήποτε άλλο μέρος του σώματός μου, θα μπορούσε επίσης να επουλωθεί. Και αυτό ισχύει για όλους – και για ολυμπιονίκες και υπερήρωες.

Χρειάζεται επούλωση το σώμα και παίρνει λίγο χρόνο για να μπορέσει να θεραπευτεί.

Μου έκανε εντύπωση που υπογραμμίζετε τα «μικρά» γεγονότα και όχι τα μεγάλα, όπως για παράδειγμα πως ζητούσατε από τις άλλες μητέρες να σας μάθουν να μαγειρεύετε ή να φροντίζετε το σπίτι.

Αυτά τα μικρά πράγματα, όπως το να μάθω να μαγειρεύω, δημιουργούν μια προϋπόθεση: να είμαι ευγενική με τον εαυτό μου, να μάθω να τον φροντίζω, να τον τρέφω. Αυτού του είδους η καθοδήγηση ήταν πολύ σημαντική για τη ζωή μου.

Επίσης είναι μεγάλο δείγμα γενναιοδωρίας οι άνθρωποι να επιτρέπουν σε εκείνους που χρειάζονται βοήθεια να βρίσκονται δίπλα τους και να τους καθοδηγούν, χωρίς να τους κρίνουν.

Σήμερα, τι είναι εκείνο που σας δίνει φτερά και τι εκείνο που σας κάνει να βιώνετε τον πόνο του παρελθόντος;

Η τέχνη με κάνει να ίπταμαι αλλά και να προσφέρω βοήθεια σε όσους επιλέγουν το τρέξιμο ως άθλημα. Εδώ θα ήθελα να πω ότι έτρεξα στα 10 χιλιόμετρα στους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Ρίο Ντε Τζανέιρο. Είχα πάντα μια περιέργεια για τον Μαραθώνιο. Είμαι περίεργη αν μπορώ να φτάσω εκεί. Θέλω να εξερευνώ τα όρια του μυαλού και του σώματός μου.

Τι σημαίνει για σας η λέξη «γενναία»;

Προέκυψε από ένα ποίημα που είχα γράψει: «Τρέξε σαν γενναίος, κοιμήσου σαν μωρό, ονειρέψου σαν τρελός».

Μεγαλώνοντας, λέξεις – ταμπέλες – όπως δυνατός, άγριος, γρήγορος, αστείος, συνειδητοποίησα ότι περιγράφουν ό,τι θες να προβάλεις προς τα έξω.

Η «γενναιότητα» ήταν μια διαφορετική λέξη. Είναι πιστεύω η επιλογή που κάνεις για τη σχέση που έχεις με τον εαυτό σου.

Περιγράψτε μου μια εικόνα ή μια μικρή ιστορία με την οποία θα θέλατε να κλείσει η συνέντευξη.

Νομίζω ότι η ζωή μου συνεχίζει να ξετυλίγεται μέσα από μια διαδικασία που μου επιτρέπει να μαθαίνω καθημερινά «τι σημαίνει να είσαι ο εαυτός σου».

Ανυπομονώ να μοιραστώ αυτή την ιστορία με όσο περισσότερους ανθρώπους μπορώ και να συνεχίσω να ζω μια ζωή όπου θα πέφτω κάτω και θα σηκώνομαι ξανά. Θα έχω την ευκαιρία να διδάσκομαι από τις εμπειρίες μου, να είμαι ευγενική με τους άλλους αλλά και με τον εαυτό μου.

Headlines