Στασιμοπληθωρισμός: Άμεση απειλή για Ευρώπη και ΗΠΑ [πίνακας]

Γιώργος Κανελλόπουλος

Η ευρωπαϊκή, η αμερικανική και η παγκόσμια οικονομία βρίσκονται ξανά αντιμέτωπες με το φάντασμα του στασιμοπληθωρισμού –την πολύ μεγάλη άνοδο των τιμών που πλήττει τα νοικοκυριά σε συνδυασμό με την πολύ χαμηλή ανάπτυξη, που δεν επιτρέπουν στην οικονομία να πατήσει γκάζι.

Κορυφαίοι παράγοντες της διεθνούς οικονομικής σκηνής, από την υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν, τον πρώην επικεφαλή της μεγαλύτερης εταιρείας επενδύσεων σε ομόλογα στον κόσμο Pimco, Μοχάμεντ Ελ Εριάν, μέχρι τον πρώην πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ Μπεν Μπερνάνκι, στέλνουν παρόμοιο μήνυμα. Ότι ο στασιμοπληθωρισμός βρίσκεται πλέον πολύ πιο κοντά από πριν με κίνδυνο να επαναληφθούν φαινόμενα στην οικονομία που είχαν να καταγραφούν τελευταία φορά από τη δεκαετία του 1970.

Στην Ευρώπη ήδη τα μηνύματα είναι ανησυχητικά. Η ευρωπαϊκή οικονομία επιβραδύνθηκε σημαντικά τους πρώτους τρεις μήνες του 2022 λόγω συνδυασμού ραγδαίας αύξησης του πληθωρισμού και των πρώιμων επιπτώσεων από τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Ανησυχία στην Ευρώπη

Τα προκαταρκτικά στοιχεία του πρώτου τριμήνου που δημοσιεύθηκαν πριν λίγες μόνο ημέρες από την Eurostat την Παρασκευή έδειξαν ότι το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά μόλις 0,3% στις 19 χώρες που χρησιμοποιούν το ευρώ, ενώ ίδια ήταν και η ανάπτυξη που καταγράφηκε το τελευταίο τρίμηνο του 2021. Την ίδια στιγμή ο πληθωρισμός  αυξήθηκε στο 7,5% τον Απρίλιο — το υψηλότερο από τότε που η Ευρωπαϊκή Ένωση άρχισε να διατηρεί αρχεία πριν από 25 χρόνια. Το αυξανόμενο κόστος για την ενέργεια και τα τρόφιμα, που έκαναν ράλι από την αναταραχή στην Ουκρανία και τις δυτικές κυρώσεις στη Ρωσία, ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για το άλμα τιμών.

Η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της ηπείρου, ανέφερε αύξηση του ΑΕΠ μόλις της τάξης του 0,2%. Αυτή αποτέλεσε βελτίωση σε σχέση με τη συρρίκνωση που παρατηρήθηκε το τέταρτο τρίμηνο του 2021. Όμως ο ρυθμός της οικονομικής δραστηριότητας πιθανότατα επιβραδύνθηκε προς το τέλος της περιόδου Ιανουαρίου-Μαρτίου, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου.

Η Γαλλία, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης πάτησε φρένο το πρώτο τρίμηνο με την ανάπτυξη να μηδενίζεται και τον πληθωρισμό να σημειώνει νέο υψηλό ρεκόρ. Ταυτόχρονα οι δαπάνες των νοικοκυριών μειώθηκαν κατά 1,3% στο τρίμηνο.

Η Ιταλία τα πήγε ακόμη χειρότερα. Η οικονομία της συρρικνώθηκε κατά 0,2% το πρώτο τρίμηνο, όπως φαίνεται και στο σχετικό πίνακα των στοιχείων τις Eurostat που περιλαμβάνει τις χώρες της Ευρώπης.

Στασιμοπληθωρισμός εμφανίζεται όταν ο πληθωρισμός είναι υψηλά και η οικονομική παραγωγή παραμένει χαμηλή.

Προειδοποιήσεις στις ΗΠΑ

Στην αμερικανική ήπειρο τα πράγματα δεν είναι πολύ καλύτερα. Η οικονομία των ΗΠΑ δεν θα μπορέσει να αποφύγει περίοδο στασιμοπληθωρισμού και οι αγορές δεν έχουν ακόμη υπολογίσει τον κίνδυνο σημαντικής επιβράδυνσης της ανάπτυξης, προειδοποίησε ο Μοχάμεντ Ελ Εριάν στο Bloomberg. Αν και οι ΗΠΑ μπορούν ίσως να αποφύγουν την ύφεση, «αυτό που είναι αναπόφευκτο είναι ο στασιμοπληθωρισμός», είπε. «Είδαμε την ανάπτυξη να μειώνεται και βλέπουμε τον πληθωρισμό να παραμένει υψηλός». Κατηγόρησε εν μέρει για την κατάσταση την άποψη της Federal Reserve το 2021 ότι ο πληθωρισμός κάποια στιγμή θα εξασθενίσει. Τώρα ο πρόεδρος της FED Τζερόμ Πάουελ δίνει ότι τα επιτόκια θα αυξάνονται μέχρι να υπάρξουν «σαφείς και πειστικές» αποδείξεις ότι ο πληθωρισμός υποχωρεί.

Η υπουργός Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν προειδοποίησε από την πλευρά της ότι η εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο στην Ουκρανία προκάλεσε απότομη αύξηση στις τιμές των τροφίμων και της ενέργειας, κάτι που συμβάλλει όπως είπε στην επιβράδυνση της ανάπτυξης και δημιουργεί μεγαλύτερο κίνδυνο παγκόσμιου στασιμοπληθωρισμού. «Πρόκειται για περιβάλλον γεμάτο κινδύνους, τόσο σε σχέση με τον πληθωρισμό όσο και με πιθανές επιβραδύνσεις», είπε η Γιέλεν ενόψει των συνεδριάσεων των υπουργών Οικονομικών της Ομάδας των Επτά αυτήν την εβδομάδα στη Βόννη. «Οι οικονομικές προοπτικές παγκοσμίως είναι αβέβαιες και με προκλήσεις», είπε «Οι υψηλότερες τιμές των τροφίμων και της ενέργειας έχουν στασιμοπληθωριστικά αποτελέσματα, δηλαδή μειώνουν την παραγωγή και τις δαπάνες και αυξάνουν τον πληθωρισμό σε όλο τον κόσμο».

Ο πρώην επικεφαλής της FED Μπεν Μπερνάνκι από την πλευρά του παραδέχτηκε ότι η οικονομία των ΗΠΑ για πρώτη φορά από τη δεκαετία του 1970 μπορεί να οδεύει προς περίοδο στασιμοπληθωρισμού. Ο Μπερνάνκι ήταν επικεφαλής της FED κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2008 και τώρα προειδοποιεί ότι η χώρα οδεύει προς μια κατάσταση, όπως τη δεκαετία του 1970, όπου οι Αμερικανοί έχαναν τις δουλειές τους αλλά εξακολουθούσαν να αντιμετωπίζουν υψηλότερες τιμές στα σούπερ μάρκετ και τα βενζινάδικα.

Πηγή: ΟΤ