Η Ιλιάδα, ο Αχιλλέας και οι ήρωες της Ουκρανίας

«Τι σημαίνει αληθινός ηρωισμός; Τι σχέση έχουν τα αδέρφια Κλίτσκο με τον Όμηρο; Κάνουν η αρρώστια, ο πόλεμος και ο θάνατος τη ζωή μας εντονότερη;» Σε αυτά τα ερωτήματα προσπαθεί να απαντήσει ο καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας Γιόνας Γκρέτλαϊν από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Die Welt. Aφορμή το νέο του βιβλίο «Ο χρόνος μου με τον Αχιλλέα. Η Ιλιάδα, ο θάνατος και η ζωή» (G.H. Beck, 2022).

Κάνοντας αναπόφευκτους συνειρμούς με τους σύγχρονους ήρωες της Ουκρανίας στον πόλεμο απέναντι στη Ρωσία, ο Γκρέτλαϊν δίνει τον δικό του ορισμό περί ηρωισμού, βασισμένο στο πρότυπο του Αχιλλέα, έναν «ήρωα χωρίς ελπίδα», όπως τον χαρακτηρίζει η Welt. «Ο Αχιλλέας είναι πρότυπο για το πώς μπορεί να αντιμετωπίζει κανείς την προσωπική του κατάσταση χωρίς ψευδαισθήσεις. Αυτό ακούγεται απάνθρωπο, διότι η ελπίδα είναι κάτι βαθιά ανθρώπινο. Αλλά αυτό είναι που τον καθιστά τελικά ήρωα. Οι περισσότεροι έλεγαν ότι ο Αχιλλέας είναι ήρωας γιατί μπορεί να κρατήσει το δόρυ, όπως κανένας άλλος. Αλλά για μένα ο ηρωισμός του Αχιλλέα έγκειται στην αποδοχή αυτού που κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να αποδεχθεί».

Η άλλη όψη του ηρωισμού και το τέλος του «Βερντέν»

Σήμερα ζούμε σε μια «μετα-ηρωική» εποχή παρατηρεί ο δημοσιογράφος της Welt, με τον Γκρετλάιν να απαντά: «Υπάρχει πράγματι κάποια ευφορία όταν βλέπουμε τους αδερφούς Κλίτσκο στην Ουκρανία με στρατιωτική περιβολή. Όμως ο ηρωισμός δεν συνυφαίνεται μόνο με γενναιότητα. Ο Αχιλλέας γίνεται ήρωας μέσω της διορατικότητάς του και της δικής του ευθραυστότητας (σσ. αχίλλειος πτέρνα). Ο Όμηρος δείχνει λοιπόν αυτή την άγνωστη πτυχή του ηρωισμού, την οποία κανείς μπορεί να θέλει να αγνοήσει μπροστά στον κατανοητό ενθουσιασμό της υποστήριξης προς την Ουκρανία. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι ο Πούτιν δεν παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και ότι οι Ουκρανοί δεν πρέπει να αμυνθούν.

Στο επίκεντρο της Ιλιάδας βρίσκεται η μονομαχία ανθρώπου με άνθρωπο. Πόσο πολύ απέχουμε σήμερα από ένα τέτοιο είδος πόλέμου; «Αυτού του είδος ο ηρωικός πόλεμος των χαρακωμάτων πέθανε στη Μάχη του Βερντέν (σσ: κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο), όπου οι άνθρωποι πέθαναν από χημικά αέρια και όπου διακυβεύονταν χιλιοστά γης από το πεδίο μάχης, το οποίο ήταν δηλητηριασμένο. Δεν πρέπει να κάνουμε το ίδιο λάθος και να επαναφέρουμε αυτό το πρότυπο στην εποχή των υβριδικών πολέμων». Όσο για το ζήτημα της ευθύνης και της ενοχής στον πόλεμο, ο κλασικός φιλόλογος απαντά: «Στον Όμηρο η ευθύνη βαραίνει ξεκάθαρα τους Τρώες. Μια ομηρική φιγούρα αναφέρει ότι οι επόμενες γενιές πρέπει να μάθουν από την ιστορία, πώς πρέπει να συμπεριφέρονται στους φιλοξενούμενους. Γιατί ο Πάρις είχε κλέψει τη γυναίκα του οικοδεσπότη του. Υπάρχουν αποσπάσματα στα οποία διαφαίνεται ότι ο πόλεμος θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί εάν οι Τρώες είχαν επιστρέψει έγκαιρα την ωραία Ελένη και τους κλεμμένους θησαυρούς.»

Το Διεθνές Βραβείο Ειρήνης Βρέμης στην Έφη Λατσούδη

Στη βράβευση της Ελληνίδας ψυχολόγου και επικεφαλής της πρωτοβουλίας «Lesvos Solidarity» με το Διεθνές Βραβείο Ειρήνης Βρέμης του ιδρύματος «Die Schwelle» («Το κατώφλι») αναφέρεται η γερμανική ραδιοφωνία Deutschlandfunk σημειώνοντας: «Με την πρωτοβουλία της Lesvos Solidarity η Έφη Λατσούδη μοιράζει τρόφιμα σε πρόσφυγες στη Λέσβο από το 2012. Το ίδρυμα τιμά από το 2003 πρόσωπα που είναι πρωτεργάτες στη συμφιλίωση, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη βιωσιμότητα. Το βραβείο απονέμεται κάθε δύο χρόνια σε μια πρωτοβουλία και δύο πρόσωπα και συνοδεύεται συνολικά από 15.000 ευρώ».

Οι άλλοι δύο βραβευθέντες είναι ακτιβίστρια Ζακλίν Φλόρι από το Μόναχο, «η οποία βοηθά ανθρώπους σε εμπόλεμες ζώνες της Συρίας και τον γειτονικό Λίβανο. Η Οργάνωση Σχολεία-Σκηνές που ίδρυσε συντηρεί 20 σχολεία με πάνω από 7.000 μαθητές και μαθήτριες». Ο τρίτος βραβευθείς είναι ο θεολόγος Κλέμενς Ρόνεφελντ, ο οποίος από το 1979 έχει κοινωνικό και ανθρωπιστικό έργο. «Για πάνω από δέκα χρόνια εργάστηκε σε προσφυγικούς καταυλισμούς στη Βοσνία Ερζεγοβίνη και τη Σερβία» αναφέρει το DLF.

Επαναπροώθηση ή διάσωση καταμεσής του Αιγαίου

Στη διάσωση από το ελληνικό λιμενικό προσφύγων που επέβαιναν σε φουσκωτή λέμβο από τα τουρκικά παράλια στη Ρόδο αναφέρεται η αυστριακή Der Standard, η οποία μεταξύ άλλων σημειώνει: «Η Ελλάδα έχει αυστηροποιήσει σημαντικά τα τελευταία χρόνια τους ελέγχους στα στενά μεταξύ των νησιών του Αιγαίου και της Τουρκίας. Οι μετανάστες που καταφέρνουν να φτάσουν στη μέση της θαλάσσιας διαδρομής μεταξύ Τουρκίας και ελληνικών νησιών και συνεπώς της ΕΕ, στις περισσότερες περιπτώσεις σταματούν και προωθούνται πίσω στα τουρκικά ύδατα. Αν ανατραπεί σκάφος, άνθρωποι διασώζονται και μεταφέρονται στην Ελλάδα.»

Δήμητρα Κυρανούδη