Τα επιχειρήματα ως προς τη φιλελεύθερη δημοκρατία δεν δείχνουν ότι είναι καλύτερη στην αποφυγή λαθών: οι δημοκρατίες δεν είναι καλύτερες στην αποφυγή οικονομικών κινδύνων, καταστροφικών πολέμων ή πολιτικών εξτρεμιστών σε σχέση με τις ανελεύθερες δημοκρατίες ή τις στυγνές απολυταρχίες. Τα καταφέρνουν καλύτερα, όμως, στη διόρθωση των σφαλμάτων. Υπαναχωρούν από πολέμους που επέλεξαν, θέτουν αυστηρούς κανόνες σε βιομηχανίες (αν και συνήθως μόνο αφού έχει παρέλθει τουλάχιστον μία κρίση) και, εφόσον δοθεί η ευκαιρία, διώχνουν δια της ψήφου τους εξτρεμιστές από την εξουσία.
Αλλά η ικανότητα των δημοκρατιών να διορθώνουν τα λάθη τους αντιμετωπίζει τώρα μια απίθανη απειλή, γράφει ο Stephen Bush στους Financial Times. Οι εκλεγμένοι πολιτικοί, είτε το θέλουν είτε όχι, ασχολούνται με το να παρέχουν στους ψηφοφόρους αυτό που θέλουν. Και οι ψηφοφόροι θέλουν να μορφωθούν τα παιδιά τους. Ως αποτέλεσμα, σε ολόκληρο τον δημοκρατικό κόσμο συνεχίζει να αυξάνεται ο αριθμός όσων φοιτούν στο πανεπιστήμιο, όπως φυσικά και ο αλφαβητισμός και ο αριθμητισμός.
Αυτή η όρεξη για τριτοβάθμια εκπαίδευση έχει αποδειχθεί εκπληκτικά ανθεκτική στις διακυμάνσεις των τιμών. Στις ΗΠΑ, δεν αποθαρρύνει τις νέες αιτήσεις ούτε το χρέος για δίδακτρα, που ξεπερνά τα 1,5 τρισ. δολάρια, ούτε το γεγονός ότι, σύμφωνα με μακρόχρονη μελέτη της Τζορτζτάουν, τέσσερις στους δέκα απόφοιτους δεν θα κερδίζουν περισσότερα χάρη στα πτυχία τους μετά από δέκα χρόνια. Στη Βρετανία, ο τριπλασιασμός των διδάκτρων από 3.000 σε 9.000 στερλίνες δεν έχει ανακόψει ή διακόψει τη ροή των ανθρώπων προς το πανεπιστήμιο.
Κάποια από αυτά είναι απλά μαθηματικά. Όταν όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι η πλειονότητα των φοιτητών θα κερδίζει περισσότερα με ένα πτυχίο απ’ ό,τι χωρίς, οι περισσότεροι νέοι Αμερικανοί, σωστά ή λάθος, αποφασίζουν ότι είναι καλύτερο να διακινδυνεύσουν να βρεθούν μεταξύ του 40% που δεν θα ωφεληθεί οικονομικά, προκειμένου να έχουν την ευκαιρία να ενταχθούν στο 60% αυτών που επωφελούνται.
Όταν αθροίζεις τα διάφορα μη οικονομικά οφέλη ενός πτυχίου -μεταξύ άλλων, είναι λιγότερο πιθανό να έχεις ποινική καταδίκη και είναι πιο πιθανό να ζήσεις περισσότερο και με καλύτερη σωματική και ψυχική υγεία-, το να πάρεις πτυχίο δεν θέλει και πολλή σκέψη για τους περισσότερους.
Αυτό σημαίνει ότι αν δεν υπάρχουν κάποιου είδους συγκεκριμένα όρια και περιορισμοί στην πρόσβαση, μπορούμε να περιμένουμε ότι ο αριθμός όσων πηγαίνουν στο πανεπιστήμιο θα συνεχίσει να αυξάνεται.
Τι σημαίνει αυτό για τις δημοκρατίες;
Τα καλό είναι ότι η απόκτηση πτυχίου καθιστά πιο πιθανό να προσφέρετε εθελοντικές υπηρεσίες σε οργανώσεις πολιτών και να συμμετέχετε σε δημοκρατικούς θεσμούς: στις βρετανικές εκλογές του 2019, ψήφισε το 69% των αποφοίτων κάτω των 35 ετών, σε σύγκριση με μόλις το 41% των μη πτυχιούχων κάτω των 35 ετών και το 72% των άνω των 65 ετών χωρίς πτυχίο.
Τα κακό είναι ότι ενώ μπορείς να φέρεις έναν πτυχιούχο στην κάλπη, δεν μπορείς να τον κάνεις να σκεφτεί. Σε όλους μας, ανεξάρτητα από το πόσα πτυχία έχουμε, μας αρέσει να αναζητούμε πληροφορίες που επιβεβαιώνουν τις προϋπάρχουσες πεποιθήσεις μας. Και, όπως διαπιστώνει μια νέα εργασία του Michael Hannon στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ, μια δυσάρεστη συνέπεια της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης είναι ότι οι ψηφοφόροι γίνονται καλύτεροι σ’ αυτό ακριβώς, ενώ γίνονται χειρότεροι στο να αλλάζουν γνώμη.
Αν το σκεφτείτε, βγάζει νόημα -πράγματι, συμβαδίζει με την αυξημένη συμμετοχή των πολιτών. Οι απόφοιτοι είναι πιο πιθανό να είναι μέλη ενός πολιτικού κόμματος. Και ενώ κάποια από τα πιο προσφιλή μου άτομα είναι μέλη πολιτικού κόμματος, πολλές φορές τα μέλη κομμάτων είναι αρκετά παράλογα.
Είναι τα ίδια άτομα που μπορούν να πείσουν τον εαυτό τους ότι είναι μια χαρά να μιλά πρόχειρα για ρωσικά εγκλήματα πολέμου ο Τζο Μπάιντεν, αλλά ότι τα ασυγκράτητα χείλη του Ντόναλντ Τραμπ αποτελούσαν κίνδυνο για την παγκόσμια ειρήνη. Ή ότι ενώ η διακυβέρνηση στην Ντάουνινγκ Στριτ έχει επανεκκινήσει ήδη δύο φορές υπό τον Μπόρις Τζόνσον, η τρίτη επανεκκίνηση θα είναι η στιγμή που θα το κάνει καλά.
Το πρόβλημα είναι ότι όσο περισσότεροι είναι οι ψηφοφόροι που μπορούν να πείσουν τον εαυτό τους ότι είχαν πάντα δίκιο, τόσο πιο δύσκολο είναι να διορθώσουν τα λάθη τους οι δημοκρατίες. Οι δημοκρατίες εξαρτώνται από τον αν έχουν αρκετούς ψηφοφόρους που είναι πρόθυμοι και ικανοί να πουν ότι τους άρεσε ένας υποψήφιος όταν μιλούσε για φοροελαφρύνσεις και νέες θέσεις εργασίας, αλλά δεν τους αρέσει και τόσο τώρα που υποστηρίζει ότι έχασε τις εκλογές με νοθεία. Λιγότερο δραματικά, τα κράτη προοδεύουν αν αρκετοί ψηφοφόροι είναι σε θέση να παραδεχτούν ότι ο χαρισματικός τύπος που υποστήριξαν στις προηγούμενες εκλογές δεν κατάφερε και πολλά στην εξουσία.
Λόγω της πολιτικής πίεσης στις εκλεγμένες δημοκρατίες να εκπαιδεύουν περισσότερο τον πληθυσμό τους, είναι απίθανο να σταματήσει η αύξηση των ψηφοφόρων με υψηλή μόρφωση και ριζωμένες πεποιθήσεις. Μια χρήσιμη διόρθωση θα μπορούσε να είναι να σταματήσουμε να φετιχοποιούμε τα μεμονωμένα κίνητρα των μετακινούμενων ψηφοφόρων και, τουναντίον, να γιορτάσουμε την πιο πολύτιμη υπηρεσία που παρέχουν σε μια δημοκρατία: την προθυμία να αλλάξουν γνώμη.
Ο Λάκης Λαζόπουλος ήταν ο σημερινός καλεσμένος στο «Χαμογέλα και Πάλι!» στο ΜΕGA. Ο αγαπημένος καλλιτέχνης πρωταγωνιστεί στην παράσταση «Ένας ήρωας με παντούφλες» στο θέατρο Βέμπο.
Ζούμε σε μια εποχή με γρήγορους και έντονους ρυθμούς, που πολλά πράγματα μπορούν να φέρουν την καθημερινότητά μας άνω κάτω. Για αυτό ο αυτοέλεγχος είναι σημαντικός.
