Κυβέλη: Η ηθοποιός – σύμβολο του ελληνικού θεάτρου

Στις 26 Μαΐου 1978, το ελληνικό θέατρο και ο ελληνικός πολιτισμός γενικότερα θρήνησαν τον θάνατο μίας από τις εμβληματικότερες ελληνίδες ηθοποιούς, την Κυβέλη. Γεννήθηκε το 1888 και το πλήρες όνομά της ήταν Κυβέλη Ανδριανού.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 27.5.1978, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ» την επομένη του θανάτους της, 27 Μαΐου 1978:

«Δεν είναι συνηθισμένο, ένα και μόνο όνομα να σημαίνει τόσα πολλά, να περιέχει ένα τόσο μεγάλο κομμάτι μιας ολόκληρης εποχής, να συμβολίζει τόσο έντονα μια Τέχνη.

»Με την Κυβέλη συνέβαιναν πράγματι όλα αυτά.  Τα 65 χρόνια της σταδιοδρομίας της, δεν άφησαν πίσω τους μόνο μια σειρά από δεκάδες ρόλων, ιδανικά ερμηνευμένων, αλλά και μια παράδοση, ένα σύμβολο θεατρικό που είναι αμφίβολο αν θα αντικατασταθεί ποτέ.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 27.5.1978, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Το κενό

»Με τον θάνατό της εξαφανίζεται σχεδόν μια γενιά ερμηνευτών του ελληνικού θεάτρου, που ίσως έθεσαν και τουλάχιστον εδραίωσαν τα θεμέλια της ελληνικής υποκριτικής παράδοσης, με τρόπο μοναδικό.

»Μπορεί και οι καιροί ν’ αλλάζουν, οι αντιλήψεις να μεταβάλλονται, οι αναζητήσεις και οι φόρμες να ακολουθούν άλλους – σύγχρονους φυσικά και τολμηρότερους – δρόμους.

Αλλά αυτό το μοναδικό ερμηνευτικό παρελθόν που δημιουργήθηκε από την Μαρίκα Κοτοπούλη, την Κατίνα Παξινού και από την Κυβέλη, δεν φαίνεται πολύ πιθανό να επαναληφθεί, τουλάχιστον με την ίδια ένταση, το ίδιο πάθος, με την ίδια πίστη στην πεμπτουσία του “γεννημένου θεατρίνου” και κυρίως με την ίδια καθηλωτική ακτινοβολία.

• Διαβάστε επίσης: Νίκος Γκάτσος: Ο σπουδαίος ποιητής που διαμόρφωσε το ελληνικό τραγούδι

Η πορεία

«Για πρώτη φορά εμφανίσθηκε στα σανίδια της σκηνής, σε εφηβική ακόμα ηλικία το 1901, στη “Nέα Σκηνή” του Κ. Χρηστομάνου, σαν Ιουλιέττα, στην σαιξπήρεια τραγωδία.

(…)

»Από την πρώτη της εκείνη εμφάνιση η Κυβέλη άρχισε να βάζει τα θεμέλια μιας αστραφτερής και πολυκύμαντης σταδιοδρομίας, που διάρκεσε, σχεδόν μέχρι το 1967. Στη “Νέα Σκηνή” έμεινε μέχρι το 1905.

(…)

»Δεκάδες έργα και ρόλοι παρουσιάζονται στη διάρκεια των χρόνων αυτών και την καθιερώνουν μεταξύ των πρώτων ονομάτων της ελληνικής σκηνής: Αναφέρουμε ενδεικτικά τα έργα “Φωτεινή Σάντρη” και “Πειρασμός” του Ξενόπουλου, “Kυρά Φροσύνη”, “Μια νύχτα μια ζωή”, “Αγαπητικός της Βοσκοπούλας”,  “Δεσποινίς δικηγόρος”,  “Θεατρίνα” του Μωμ, “Η άγνωστος”, “Το Κουρέλι”, του Μάριο Νικοντέμι, “Νόρα” του Ίψεν και πλήθος άλλων.

Με τον Δημήτρη Χορν

Είπαν

Κάρολος Κουν
“Tην είχα γνωρίσει απλά, μα δεν είχα την τύχη να συνεργαστώ μαζί της…Μπορεί να αντηχήσει σαν κοινοτοπία, αλλά αυτό που έχω να πω είναι πως ήταν πραγματικά μια μεγάλη μορφή. Μια μορφή που μαζί με την Κοτοπούλη σημαδεύει μια ολόκληρη εποχή του θεάτρου μας”

Mάριος Πλωρίτης
“Η Κυβέλη…Μνημείο της ιστορίας του θεάτρου μας…μνήμη πρώτα μιας πρωτοπορίας – της “Νέας Σκηνής” – …μνήμη, έπειτα μιας εποχής όπου η προσωπικότητα, η γοητεία, το ταλέντο του ηθοποιού αποτελούσε τα άπαντα του Θεάτρου. Και η Κυβέλη τα είχε αυτά άφθονα, ως το τέλος της».