Η πειρατεία… ζει και βασιλεύει – Ποιες είναι οι πιο επικίνδυνες θάλασσες

Διπλωματική διελκυστίνδα μεταξύ Αθήνας και Τεχεράνης προκάλεσε η κίνηση του Ιράν να κατασχέσει δύο τάνκερ ελληνικής σημαίας στον Περσικό Κόλπο.

Οι Φρουροί της Επανάστασης -το επίλεκτο τμήμα των ιρανικών ενόπλων δυνάμεων- επιβεβαίωσαν την κατάληψη των δύο δεξαμενόπλοιων, με την Ελλάδα να καταγγέλλει πειρατεία.

Η κίνηση του Ιράν φαίνεται αποδίδεται σε αντίποινα προς την Αθήνα για την κατάσχεση φορτίου αργού ιρανικού πετρελαίου που μεταφερόταν από ρωσικό δεξαμενόπλοιο στις 15 Απριλίου στα ανοιχτά της Εύβοιας και την απόφαση της Ελλάδας την Πέμπτη 26 Μαΐου να αποστείλει το φορτίο στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η πειρατεία… ζει και βασιλεύει

Όπως έγραφε η εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ», τον Ιανουάριο του 2022, η θαλάσσια πειρατεία εξακολουθεί να «δείχνει τα δόντια της» παρά τη μείωση που σημείωσε ο αριθμός των περιστατικών το 2021.

Το Διεθνές Κέντρο Αναφοράς της Πειρατείας (IMB Piracy Reporting Centre) ανακοίνωσε 132 περιστατικά πειρατείας εναντίον πλοίων σε όλο τον κόσμο, έναντι 195 περιπτώσεων πειρατείας και ένοπλης ληστείας παγκοσμίως το 2020 και από 162 το 2019. Το 2021 καταγράφηκαν επίσης απαγωγές 57 ναυτικών, ενώ άλλοι οκτώ ελήφθησαν όμηροι και ένας σκοτώθηκε.

Η δράση των σύγχρονων «κάπτεν Χουκ» δεν είναι αμελητέα και σε οικονομικό επίπεδο, καθώς, όπως αναφέρει στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» ο Munro Anderson, συνεργάτης της εταιρείας υπηρεσιών ασφαλείας Dryad Global, αν και είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί το πραγματικό κόστος της πειρατείας, υπολογίζεται μόνο στην περιοχή της Νιγηρίας σε 800 εκατομμύρια δολάρια ετησίως και στην ευρύτερη περιοχή στα 2,3 δισεκατομμύρια δολάρια τα τελευταία τρία χρόνια.

Μπορεί οι πειρατές να εμφανίζονται ως μέλη πολύ φτωχών κοινοτήτων που επιδιώκουν να ζήσουν κουρσεύοντας σύγχρονα bulk carriers, δεξαμενόπλοια ή containerships, ωστόσο πίσω από αυτούς ζουν και βασιλεύουν κυκλώματα που κινούνται σε μια γκρίζα περιοχή νομιμότητάς και παρανομίας και με πολιτικές διασυνδέσεις, όπως αφήνει να εννοηθεί ο συνεργάτης της Dryad. Στην πολιτική πίεση άλλωστε αποδίδει ο ίδιος τη μείωση των πειρατικών επιθέσεων τα τελευταία χρόνια.

Οι πειρατικές επιθέσεις εκτιμάται γενικά ότι έχουν μειωθεί ως αποτέλεσμα της πολιτικής εστίασης στη θαλάσσια ασφάλεια στα ύδατα της Νιγηρίας, σημειώνει. Παρά την έναρξη των εμβληματικών έργων όπως το project Nigerian Deep Blue που έθεσε σε εφαρμογή η κυβέρνηση της Νιγηρίας με στόχο την πάταξη της πειρατείας, υπάρχουν ελάχιστα απτά στοιχεία ότι αυτά τα προγράμματα έχουν οδηγήσει σε μείωση της πειρατείας.

Τα αίτια

Επιπλέον, λίγα είναι τα στοιχεία που υποδεικνύουν μια εμφανή αλλαγή στις συνθήκες που επικρατούν στη στεριά, συνθήκες (φτώχεια κ.λπ.) που οδηγούν κάποιους στην πειρατεία. Αντίθετα, υποστηρίζει ο συνομιλητής μας, η πολιτική εστίαση στο φαινόμενο είναι πιθανό να έχει δημιουργήσει ένα δύσκολο περιβάλλον λειτουργίας για εκείνους τους παράγοντες που θεωρείται ότι συντονίζουν τα δίκτυα της πειρατείας.

Τέτοια άτομα γενικά λειτουργούν εντός του γκρίζου χώρου της νομιμότητας μεταξύ πολιτικών ή και ιδιωτικών επιχειρήσεων, και σοβαρού οργανωμένου εγκλήματος. Απέναντι σε τέτοια άτομα, η σημαντική πολιτική εστίαση πιθανότατα έχει οδηγήσει σε μειωμένη πρόθεση χρηματοδότησης και συντονισμού της πειρατείας βραχυπρόθεσμα, αναφέρει ο Anderson.

Η πειρατεία τα τελευταία χρόνια εξαπλώνεται έντονα σε ολόκληρο τον Κόλπο της Γουινέας, ωστόσο τα νερά της Νιγηρίας συνεχίζουν να καταγράφουν τον μεγαλύτερο αριθμό περιστατικών ανά χώρα. Η τάση όμως είναι πτωτική. Η συνολική μείωση των αναφερόμενων περιστατικών το 2021 αποδίδεται στη μείωση της δραστηριότητας που αναφέρθηκε στην περιοχή του Κόλπου της Γουινέας, η οποία σύμφωνα με την έκθεση IMB μειώθηκε από 81 αναφερόμενα περιστατικά το 2020 σε 34 το 2021.

Η άλλη περιοχή που εξακολουθεί να είναι η πιο επικίνδυνη για τους ναυτικούς παραμένει αυτή στα στενά της Σιγκαπούρης. Συνολικά, σημειώθηκε αύξηση 50% με 35 περιστατικά κατά πλοίων που πλέουν στην πλέον πολυσύχναστη λωρίδα κυκλοφορίας, αριθμός που ήταν ο υψηλότερος από το 1992.

Τα λιμάνια της Νότιας Αμερικής στη Βραζιλία, την Κολομβία, τον Ισημερινό και το Περού, καθώς και λιμάνια στο Μεξικό και την Αϊτή συνέχισαν επίσης να επηρεάζονται από περιστατικά ένοπλης ληστείας στη θάλασσα. Τριάντα έξι περιστατικά αναφέρθηκαν το 2021 σε σύγκριση με 30 το 2020, με έξι μέλη του πληρώματος να απειλούνται, τέσσερις να συλλαμβάνονται όμηροι και δύο να έχουν επιτεθεί. Επίσης περιστατικά στο περουβιανό αγκυροβόλιο Callao υπερδιπλασιάστηκαν σε 18 το 2021.

Τα «δημοφιλή» πλοία

Τα περισσότερα από τα 135 περιστατικά το 2021 εκδηλώθηκαν σε πλοία bulker, καθώς είναι και τα πολυπληθέστερα στον παγκόσμιο στόλο. Στα πλοία αυτής της κατηγορίας σημειώθηκαν 47 επιθέσεις, ενώ 30 περιστατικά αφορούσαν σε πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, 27 σε δεξαμενόπλοια, δύο σε πλοία μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου κ.λπ.

Από τα 132 περιστατικά που κατέγραψε το IMB τα 27 αφορούν σε πλοία που διαχειρίζονται γραφεία στην Ελλάδα, ενώ δεύτερα στη λίστα είναι τα πλοία που οι εταιρείες που τα διαχειρίζονται έχουν έδρα τη Σιγκαπούρη. Θα πρέπει βέβαια να υπογραμμισθεί ότι ο υπό ελληνική διαχείριση στόλος είναι ο μεγαλύτερος τον κόσμο ενώ πολύ μεγάλος είναι και αυτός της Σιγκαπούρης.

Στις αρχές της δεκαετίας του 2010 η πειρατεία είχε κάνει έντονη την εμφάνισή της στην Ανατολική Αφρική (ανοικτά των ακτών της Σομαλίας) ωστόσο σταδιακά το φαινόμενο περιορίσθηκε μετά και την έντονη παρουσία στην περιοχή πολεμικών πλοίων από μία σειρά χωρών της ΕΕ και της Δύσης, μεταξύ των οποίων και της Ελλάδας, αλλά και την παρουσία ένοπλων ομάδων φύλαξης επί των πλοίων.