Ρωσία: Σενάρια για δίκες «τύπου Νυρεμβέργης» με Ουκρανούς αιχμαλώτους

Οι πανηγυρισμοί ξεκίνησαν λίγες ημέρες αφότου άρχισαν να πέφτουν πύραυλοι στην Ουκρανία. «Ετοιμαστείτε για τη Νυρεμβέργη 2», έγραψε ένας Ρώσος πρώην διπλωμάτης σε μήνυμα στο WhatsApp.

Η εισβολή του Βλαντίμιρ Πούτιν για την «αποναζιστικοποίηση» της χώρας έδειχνε πάντα την επιδίωξη μιας εκκαθάρισης και δικών επίδειξης. Τώρα, η Μόσχα μπορεί να αδράξει αυτή την ευκαιρία, αναφέρεται σε άρθρο του Guardian.

Καθώς η Ρωσία κρατάει εκατοντάδες κρατούμενους από το εργοστάσιο Azovstal στη Μαριούπολη, οι υποστηρικτές της στην ανατολική Ουκρανία έχουν εκφράσει την ιδέα της διεξαγωγής ενός «στρατιωτικού δικαστηρίου», εμπνευσμένου από τη Νυρεμβέργη, το οποίο, σύμφωνα με παρατηρητές, θα αντανακλά μια μαζική δίκη επίδειξης, με σκοπό να δικαιολογήσει τη ρωσική εισβολή στον κόσμο.

«Σχεδιάζουμε να οργανώσουμε ένα διεθνές δικαστήριο στο έδαφος της Δημοκρατίας», δήλωσε ο Denis Pushilin, ηγέτης μιας ελεγχόμενης από τη Ρωσία περιοχής στο Ντονέτσκ. Πρότυπο θα μπορούσε να αποτελέσει η δίκη του Χάρκοβο το 1943, όπως είπε, όταν ο σοβιετικός στρατός δίκασε, καταδίκασε και εκτέλεσε με απαγχονισμό τρεις Γερμανούς και έναν Ουκρανό. Το βασικό ακροατήριο ήταν ο παγκόσμιος Τύπος. Οι φωτογραφίες των απαγχονισμών τυπώθηκαν στο περιοδικό Life.

Το ενδεχόμενο το Κρεμλίνο να προχωρήσει σε ένα τέτοιο φρικιαστικό θέαμα παραμένει ασαφές, αλλά η ιδέα έχει βρει υποστηρικτές στο υπουργείο Εξωτερικών και μεταξύ κορυφαίων βουλευτών, οι οποίοι έχουν δηλώσει οργισμένοι, ότι δεν πρέπει να υπάρξει ανταλλαγή αιχμαλώτων με τους στρατιώτες που αιχμαλωτίστηκαν στη Μαριούπολη. Ο επικεφαλής της προσαρτημένης Κριμαίας δήλωσε ότι ένα δικαστήριο στη ρωσοκρατούμενη ανατολική Ουκρανία, όπου οι τοπικές αρχές υποστηρίζουν τη θανατική ποινή, θα λειτουργούσε ως «μάθημα για όλους όσοι ξέχασαν τα μαθήματα της Νυρεμβέργης».

Η διεξαγωγή μιας μεγάλης πολιτικής δίκης έχει προκαλέσει φόβους ότι η Ρωσία πρόκειται να περάσει ένα ακόμη φρικτό ορόσημο στην αναβίωση του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, προσομοιάζοντας μια θριαμβευτική νομική διαδικασία που θα αμαυρώσει την κληρονομιά της ετυμηγορίας της Νυρεμβέργης. Ένας εμπειρογνώμονας έκανε λόγο για «Οργουελική» διαστρέβλωση της μεταπολεμικής γλώσσας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Θα ήταν «μια πολιτική δίκη, στόχος της οποίας είναι να παρουσιάσει μια συγκεκριμένη αφήγηση για τον πόλεμο, που υποστηρίζει το επιχείρημα περί αποναζιστικοποίησης, το οποίο προβάλλει ο Πούτιν, το επιχείρημά του ότι η Ουκρανία διοικείται από Ναζί και τους ισχυρισμούς του ότι υπάρχουν άμεσοι δεσμοί μεταξύ των Ουκρανών συνεργατών κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και των Ουκρανών στρατιωτών σήμερα», δήλωσε η Francine Hirsch, καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin-Madison.

«Νομίζω ότι θα χρησιμοποιηθεί για να προσπαθήσει να παρουσιάσει αυτό που εμείς, στη Δύση, αντιλαμβανόμαστε ως μυθοπλασία, σαν να είναι πραγματικότητα. Αυτό κάνουν οι δίκες επίδειξης», προσέθεσε χαρακτηριστικά.

Με την διεθνή προσοχή να έχει εστιάσει στα ρωσικά εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης μιας διεθνούς έρευνας για τη σφαγή αμάχων σε πόλεις όπως η Μπούκα, ορισμένοι παρατηρητές πιστεύουν ότι η Μόσχα μπορεί να ξεκινήσει ένα στρατιωτικό δικαστήριο ως αντιδιαδικασία, καθώς αποκαλύπτονται όλο και περισσότερες θηριωδίες.

«Προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα αντίβαρο, εξαιτίας των συζητήσεων για το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο και τις ουκρανικές διώξεις» για εγκλήματα πολέμου, δήλωσε ο Philippe Sands, καθηγητής Νομικής στο University College του Λονδίνου και προσέθεσε: «Υποψιάζομαι ότι δημιουργούν μια άλλη μορφή μοχλού πίεσης γι’ αυτό που θα έρθει εν ευθέτω χρόνω».

Ο Sands συμμετείχε σε μια προσπάθεια – που συζητείται τώρα -για τη δημιουργία ενός ειδικού ποινικού δικαστηρίου, που θα δικάσει τη Ρωσία για το έγκλημα της επίθεσης, μια κατηγορία που αρχικά είχε διατυπωθεί στις δίκες της Νυρεμβέργης του 1945-46 από έναν Σοβιετικό δικηγόρο ως «εγκλήματα κατά της ειρήνης».

Είπε ότι υπάρχει μια ειρωνεία στο γεγονός ότι η Ρωσία «αγκαλιάζει» μια διαδικασία τύπου Νυρεμβέργης, η οποία θα αγνοήσει τυχόν κατηγορίες για την έναρξη του παράνομου πολέμου κατά της Ουκρανίας.

«Για μένα, το έγκλημα της επίθεσης είναι η καρδιά που χτυπάει μέσα σε όλο αυτό το ζήτημα», δήλωσε ο Sands. «Στο τέλος της ημέρας, αν ο Πούτιν δεν είχε προχωρήσει σε πόλεμο, κανένα από τα άλλα εγκλήματα δεν θα είχε λάβει χώρα».

Ως μέρος της ιστορίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι δίκες της Νυρεμβέργης παραμένουν ένα βαθιά προσωπικό ζήτημα για το Κρεμλίνο. Η απόφαση να προτείνει ένα στρατιωτικό δικαστήριο είναι μια βουτιά βαθύτερα σε αυτό που ένας πρώην σύμβουλος αποκάλεσε ιστορική «μανία», όπου όροι όπως «αποναζιστικοποίηση» θεωρούνται ότι έχουν τη δυνατότητα να κινητοποιήσουν το ρωσικό κοινό.

Το Κρεμλίνο «πιστεύει ότι αυτό θέλει να δει το κοινό, για να νιώσει ότι είναι μέρος της Ιστορίας», δήλωσε ο πρώην σύμβουλος, ο οποίος έχει συνεργαστεί με τον Πούτιν.

Είπε επίσης ότι πιστεύει πως οι ανώτεροι αξιωματούχοι έχουν πιστέψει τη δική τους προπαγάνδα για την αναβίωση του ναζισμού στη Δύση.

Η Ιστορία φαίνεται να είναι η πηγή τόσο για την προπαγάνδα, όσο και για την πολιτική του Κρεμλίνου. Ο Νικολάι Πατρούσεφ, επικεφαλής του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας και κορυφαίος σύμμαχος του Πούτιν, δήλωσε σε συνέντευξή του αυτή την εβδομάδα ότι οι πολιτικές του για την «αποναζιστικοποίηση» της Ουκρανίας ήταν ακριβώς οι ίδιες με αυτές της ναζιστικής Γερμανίας το 1945. «Πρόκειται για φανατισμό», όπως είπε.

Οι δίκες της Νυρεμβέργης, που καταδίκασαν τους ναζιστές εγκληματίες πολέμου, αντανακλούσαν τις πολιτικές διαιρέσεις της εποχής. Οι εκπρόσωποι της Δύσης ανησυχούσαν ότι οι Σοβιετικοί τις αντιμετώπισαν ως επανάληψη των δικών τους δικών επίδειξης της δεκαετίας του 1930. Οι Σοβιετικοί δικαστές τρομοκρατήθηκαν, όταν ο Ουίνστον Τσόρτσιλ εκφώνησε τον περίφημο λόγο του για το «Σιδηρούν παραπέτασμα» σχετικά με την απειλή του κομμουνισμού, ενώ η δίκη βρισκόταν σε εξέλιξη.

Σήμερα, η Ρωσία έχει χρησιμοποιήσει τη δίκη ως ασπίδα κατά των κατηγοριών για τα εγκλήματα επί Στάλιν. Αφού το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καταδίκασε το 2019 τη ρωσική κρατική προπαγάνδα για «ωραιοποίηση των κομμουνιστικών εγκλημάτων και εξύμνηση του σοβιετικού ολοκληρωτικού καθεστώτος», ο Πούτιν ανταπέδωσε ότι η δήλωση αυτή «αμφισβητεί τα συμπεράσματα της δίκης της Νυρεμβέργης» και θα μπορούσε να «υπονομεύσει τα θεμέλια ολόκληρης της μεταπολεμικής Ευρώπης».

«Υπάρχει μια αφήγηση για τη Νυρεμβέργη, που έχει αποκτήσει πραγματικά μεγάλη σημασία. Είναι μια αφήγηση, όπου οι Σοβιετικοί είναι οι ήρωες και τα θύματα, αλλά δεν ήταν υπεύθυνοι για κανενός είδους εγκλήματα», δήλωσε η καθηγήτρια Hirsch. «Υπάρχει ένας τρόπος με τον οποίο η Νυρεμβέργη έχει γίνει πραγματικά μέρος της πατριωτικής εκπαίδευσης της Ρωσίας».

Τώρα, υπάρχουν νέες ανησυχίες ότι η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ένα δικαστήριο, που έχει ως πρότυπο ένα ένδοξο παρελθόν, για να ξεπλύνει τη νέα εισβολή της στην Ουκρανία.

«Αν συμβούν αυτού του είδους τα πράγματα, πρέπει να είμαστε έτοιμοι γι’ αυτό και οι δημοσιογράφοι πρέπει πραγματικά να σκεφτούν πώς θα το καλύψουν», υπογράμμισε η Hirsch, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Πώς καλύπτεις κάτι που ξέρεις ότι είναι θεατρικό, αλλά είναι θανατηφόρο;».