Γιατί η Τουρκία ετοιμάζεται για νέα στρατιωτική επιχείρηση στην Συρία;

Την ώρα που η Τουρκία οξύνει τους τόνους σε σχέση με την Ελλάδα και βρίσκεται σε μια αντιπαράθεση με τις υπόλοιπες χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ σε σχέση με την εισδοχή της Φινλανδίας και της Σουηδίας, ένα νέο μέτωπο ετοιμάζεται να προστεθεί, το οποίο, με τη σειρά του, εξηγεί και πλευρές της τρέχουσας τουρκικής τακτικής.

Η περίπου προαναγγελθείσα νέα τουρκική στρατιωτική επιχείρηση στο έδαφος της Συρίας θα αποτελέσει ένα πεδίο αντιπαράθεσης και θα είναι το πεδίο όπου θα δοκιμαστούν και οι σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ.

Το συριακό «υπαρξιακό» πρόβλημα της Τουρκίας

Η εμμονή της κυβέρνησης Ερντογάν με τους Κούρδους στη Συρία έχει να κάνει με τον τρόπο που διαμορφώθηκε η κατάσταση στις κουρδικές περιοχές στη Συρία και τη δυνατότητα να διεκδικήσουν οι Κούρδοι εκεί μια οιονεί κρατική οντότητα. Κάτι τέτοιο αποτελεί για την τουρκική κυβέρνηση μια «υπαρξιακή» απειλή, με την έννοια ότι θα μπορούσε να λειτουργήσει ως σημείο αναφοράς και για τους Κούρδους στην άλλη μεριά των συνόρων. Τα πράγματα έκανε χειρότερα για την Τουρκία το γεγονός ότι οι ΗΠΑ επέλεξαν τις κουρδικές πολιτοφυλακές στη Συρία, που επηρεάζονται και καθοδηγούνται από το PKK ως τη βασική δύναμη με την οποία συνεργάζονται, αρχικά απέναντι στο Ισλαμικό Κράτος και πλέον για να μπορούν να έχουν μια παρουσία στην μεταβατική φάση στην οποία βρίσκεται η Συρία.

Αυτό εξηγεί γιατί η Τουρκία έχει ζητήσει και από τις ΗΠΑ και από τη Ρωσία εγγυήσεις ότι δεν θα κατακερματιστεί η Συρία και θα ενισχυθεί  παραπέρα η θέση των Κούρδων. Αυτός, άλλωστε, είναι και ένας εκ των βασικών λόγων για την τακτική συμπόρευση της Τουρκίας και της Ρωσίας σε σχέση με την κατάσταση στη Συρία.

Η διεκδίκηση «ζώνης ασφαλείας» στο συριακό έδαφος

Η βασική επιλογή της Τουρκίας είναι να μπορέσει να έχει μια ζώνη ασφαλείας στο συριακό έδαφος. Η τουρκική κυβέρνηση υποστηρίζει ότι αυτή η ζώνη ασφαλείας (δηλαδή να βρίσκονται οι κουρδικές πολιτοφυλακές τουλάχιστον 30 χιλιόμετρα από τα σύνορα με την Τουρκία) της εξασφαλίζει προστασία από «τρομοκρατικές επιθέσεις».

Όμως, επιδίωξη της Άγκυρας είναι να αξιοποιήσει τις περιοχές υπό τον έλεγχό της για να μπορέσει να χειριστεί ταυτόχρονα το προσφυγικό ζήτημα αλλά και να περιορίσει την επιρροή των Κούρδων. Είναι το σχέδιο να μεταφέρει στις υπό τον έλεγχό της περιοχές της Συρίας, στις οποίες επίσης δρουν οι ένοπλες οργανώσεις που η Τουρκία υποστηρίζουν, θα μετεγκατασταθούν Σύριοι πρόσφυγες που σήμερα φιλοξενούνται στην Τουρκία, ώστε να εξασφαλιστεί μια ευνοϊκότερη για την Τουρκία πληθυσμιακή σύνθεση.

Μόνο που η διεύρυνση της «ζώνης ασφαλείας» προϋποθέτει την ενεργή συναίνεση των ΗΠΑ. Το 2019 ο Ερντογάν κατάφερε να εξασφαλίσει ένα «πράσινο φως» για την επιχείρηση, την τρίτη από όσες έχει κάνει η Τουρκία στη Συρία, που όμως οδήγησε και στον εκτοπισμό 300.000 ανθρώπων. Τότε οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις είχαν αφήσει ένα περιθώριο κίνησης στις τουρκικές και ήταν πάλι οι ΗΠΑ αυτές που ουσιαστικά υπέδειξαν σε ποιο σημείο θα έπρεπε να σταματήσει η τουρκική προέλαση.

Σε αυτή τη φάση οι ΗΠΑ που ενδιαφέρονται να διατηρήσουν τη σχέση με τους Κούρδους αλλά και την παρουσία τους στο έδαφος της Συρίας, δεν επιθυμούν να διακυβεύσουν αυτή τη σχέση, ακόμη και εάν αντιλαμβάνονται τις «αντιτρομοκρατικές» ανησυχίες της Άγκυρας.

Την ίδια στιγμή η Άγκυρα όχι μόνο επιμένει στην προετοιμασία για νέα στρατιωτική επιχείρηση αλλά ανάγει το ζήτημα της υποστήριξης ή μη στο PKK σε κομβική πλευρά της σχέσης με το ΝΑΤΟ. Ας μην ξεχνάμε ότι η τουρκική αντίρρηση στην εισδοχή της Φινλανδίας και της Σουηδίας κυρίως έχει να κάνει με τις κατηγορίες της Τουρκίας ότι οι χώρες αυτές παρέχουν άσυλο σε κουρδικές οργανώσεις.

Δηλαδή, μεγάλο μέρος της «διαρκούς διαπραγμάτευσης» της τουρκικής κυβέρνηση αυτή την περίοδο έχει να κάνει ακριβώς με το Κουρδικό και την κατάσταση στη Συρία.

Ο πολιτικός υπολογισμός

Όλα αυτά έχουν και έναν πολιτικό υπολογισμό. Ο Ερντογάν σε αυτή τη φάση θέλει να μετατοπίσει τη συζήτηση σε θέματα που θα υποχρεώσουν την αντιπολίτευση να συναινεί στις επιλογές του, πράγμα σημαντικό σε μια προεκλογική περίοδο (με ανοιχτό ενδεχόμενο και πρόωρων εκλογών), στην οποία έχει να αντιμετωπίσει το σφυροκόπημα της αντιπολίτευσης για την κατάσταση στην οικονομία και την έκρηξη του πληθωρισμού.

Ο κύριος όγκος της αντιπολίτευσης στην Τουρκία, ξεκινώντας από την αξιωματική αντιπολίτευση του CHP ασπάζεται τις βασικές θέσεις του τουρκικού εθνικισμού, εξ ου και ότι δεν έχουν υπάρξει αντιδράσεις στην προαναγγελία νέας στρατιωτικής επιχείρησης στη Συρία. Προφανώς και το φιλοκουρδικό και αριστερό HDP θα αντιδράσει, όμως αυτό δεν αφορά τη διεκδίκηση της πρωτιάς και της διακυβέρνησης στις εκλογές.

Μάλιστα, ο Ερντογάν δεν έχει τόσο πρόβλημα με την ενίσχυση του HDP. Αντιθέτως, ο εκλογικός του σχεδιασμός θέλει να αποτρέψει το ενδεχόμενο επανάληψης των δημοτικών εκλογών του 2019 όταν το AKP έχασε τις εκλογές στην Κωνσταντινούπολη (παρότι πάλεψε και να επαναληφθούν) κυρίως επειδή οι κουρδικής καταγωγής ψηφοφόροι, που μέσω της εσωτερικής μετανάστευσης έχουν μετακινηθεί προς την Κωνσταντινούπολη και τα δυτικά παράλια, υποστήριξαν τακτικά τον υποψήφιο του CHP. Ένα ρήγμα ανάμεσα στο CHP και τους Κούρδους επειδή το κεμαλικό και κεντροαριστερό αυτό κόμμα θα υποστήριζε την τουρκική στρατιωτική επιχείρηση στη Συρία θα διευκόλυνε τα σχέδια του Ερντογάν να παραμείνει στην εξουσία.