Αντρέα Μαρκολόνγκο: «Η λέξη “φιλοσοφία” μπορεί να είναι και ερωτική»

Της Αλεξίας Κεφαλά

Για την Αντρέα Μαρκολόνγκο, συγγραφέα του παγκόσμιου μπεστ σέλερ «η υπέροχη γλώσσα» που έχει πουλήσει περισσότερα από 500.000 αντίτυπα που υμνούν την ελληνική γλώσσα, «μας λείπει ένας θεμέλιος λίθος» όταν λείπουν τα λατινικά και τα ελληνικά σε μια κοινωνία. Την ώρα που αμερικανικά πανεπιστήμια, όπως το Πρίνστον, έχουν πρόσφατα καταργήσει την υποχρεωτική εκμάθηση λατινικών και ελληνικών για τους φοιτητές των κλασικών σπουδών, εκείνη το παλεύει. Αγωνίζεται για τη γλώσσα του Ομήρου. Αρνείται να αφήσει αυτή τη γλώσσα να πεθάνει και θεωρεί ότι η εκμάθησή της είναι μια μαχητική πράξη. Μιλάει στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» πριν έρθει στην Αθήνα στο πλαίσιο των «Αθηναϊκών Ημερών» της Figaro.

Γιατί η Ελλάδα, όπως είπε η Ζακλίν ντε Ρομιγί; Γιατί τόσο πάθος για την ελληνική γλώσσα;

Τα χρωστάω όλα στην Ελλάδα. Ξεκίνησα τα αρχαία ελληνικά στα 14 μου στην Ιταλία κι από τότε δεν σταμάτησα ποτέ. Η Ελλάδα και τα ελληνικά είναι δώρο. Γράφω βιβλία για την ελληνική αρχαιότητα, για την ομορφιά της ελληνικής γλώσσας. Σαν ένα ευχαριστώ στην ελληνική συνείδηση των πολιτών, στην αντίληψη του ανθρώπου, στις αξίες, στην πνευματική περιέργεια. Είναι ένα δώρο και είμαι στην ευχάριστη θέση να το μοιραστώ με τους αναγνώστες της Figaro. Ζω στη Γαλλία και χαίρομαι που κάνω αυτό το ταξίδι.

Τι σας γοητεύει τόσο πολύ σήμερα στη γλώσσα;

Αυτό είναι ένα σύνθετο ερώτημα. Πρώτα είναι η ομορφιά των αρχαίων ελληνικών. Μπορεί να εκπλαγείτε, αλλά βρισκόμαστε σε μια κοινωνία όπου όλα πρέπει να είναι χρήσιμα, γρήγορα και κερδοφόρα, αλλά η ελληνική γλώσσα είναι η πρόκληση, η επανάσταση αυτών των αξιών. Δεν είναι αντικείμενο κατανάλωσης, αλλά είναι ταξίδι. Το γεγονός της μελέτης ξένων κειμένων σε μια αρχαία γλώσσα μάς αναγκάζει να προσαρμόσουμε τις σκέψεις μας, γιατί δεν τη μιλάει πια κανένας, όπως είπε η Jacqueline de Romilly, που με ενέπνευσε τόσο πολύ. Η ελληνική γλώσσα είναι πολύτιμη. Αυτός ο πλούτος μάς επιβάλλει τη διαύγεια σε μια εποχή χάους, είναι ένα πραγματικό δώρο.

Ομως οι Ελληνες κακομεταχειρίζονται τα νέα ελληνικά, όπως όλοι οι λαοί τις γλώσσες τους…

Ναι, ισχύει και ακόμα περισσότερο για τα ιταλικά. Αλλά δεν είμαι τόσο αυστηρή σε αυτό το θέμα. Υπήρχε από την αρχαιότητα, όταν η αρχαία ελληνική του Πλάτωνα άρχισε να εξαφανίζεται, όταν έγινε η εμπορική γλώσσα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το να καλωσορίζουμε ξένες λέξεις σε μια γλώσσα είναι ένα παροδικό φαινόμενο και δείχνει ότι η γλώσσα είναι ζωντανή. Αλλά το να εγκαταλείψουμε τη γλώσσα μας δεν φταίει το λεξιλόγιο, είναι το γεγονός ότι αποκηρύσσουμε τις λέξεις, τις σκέψεις μας. Είναι μια πνευματική τεμπελιά.

Θα προσπαθήσετε να μυήσετε τους αναγνώστες στα αρχαία ελληνικά;

Ξέρετε, δουλεύω σε ένα έργο που σχετίζεται με τον Παρθενώνα αυτό τον καιρό και ξαναδιαβάζω τον Αλέξη Ζορμπά του Καζαντζάκη. Υπάρχει αυτό το κλισέ της Ελλάδας, του Αλέξη στην παραλία, τα ελληνικά νησιά και ο μουσακάς. Υπάρχει άλλο ένα κλισέ ότι η αρχαία Ελλάδα είναι εντελώς ξεπερασμένη. Αυτό όμως που θα ήθελα να μοιραστώ με τους αναγνώστες είναι η ομορφιά των αρχαίων ελληνικών και το θαύμα που φέρνει αυτή η γλώσσα, όπως και αυτή η χώρα.

Εννοείτε ότι η ομορφιά μιας γλώσσας, η εκμάθηση μιας νεκρής γλώσσας είναι μια πολιτική δράση η επανάσταση;

Ναι. Ειδικά σήμερα, σε μια καταναλωτική κοινωνία, η εκμάθηση μιας αρχαίας γλώσσας δεν είναι επικερδής, θέλει χρόνο, είναι κουραστικό, είναι δύσκολο αλλά μας προσφέρει μοναδικές αξίες. Προφανώς, δεν θα μπορούμε να πάμε να αγοράσουμε μια μπίρα στην Αθήνα ζητώντας τη στα αρχαία ελληνικά, αλλά θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε τον κόσμο της εποχής μας. Είναι ανεκτίμητο.

Η αγαπημένη σας λέξη στα αρχαία ελληνικά;

Τώρα μου έρχεται η λέξη «φιλοσοφία». Δεν είναι μόνο ο φίλος της γνώσης, αλλά, όπως λέει ο Πλάτωνας, γνώση είναι η επιθυμία για μάθηση. Δεν είναι μια παρελθούσα δράση, είναι επιθυμία, είναι ακόμη και μια ερωτική πρόταση.