Ενδοοικογενειακή βία: Έξαρση των εγκλημάτων με νέες μορφές εις βάρος των γυναικών

«Υπερβάλλουσα εγρήγορση», δεδομένης της «έξαρσης εγκλημάτων ενδοοικογενειακής βίας» έχει ζητήσει από τους εισαγγελικούς λειτουργούς της χώρας, με εγκύκλιο, ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Βασίλειος Πλιώτας.

Το περιεχόμενο της εγκυκλίου διαβιβάστηκε στη Βουλή από τον υπουργό Δικαιοσύνης, Κώστα Τσιάρα, σε απάντηση ερώτησης που είχε καταθέσει η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, μετά τη γυναικοκτονία της Αΐντας Παπαδοπούλου, μητέρας ανηλίκων τέκνων, την 5η Μαΐου, διά στραγγαλισμού από τον -καθ’ ομολογία δράστη- σύζυγό της, μία υπόθεση που ήρθε να προστεθεί στη μακάβρια λίστα της «πανδημίας» των γυναικοκτονιών.

«Παρά τη σχετική επάρκεια του νομικού μας πλαισίου, με την προσαρμογή του σε αυξημένης τυπικής ισχύος διεθνή κείμενα και την ουσιαστικοποίηση της παρεχόμενης προστασίας με την αναδιαμόρφωση των σχετικών ποινικών διατάξεων του νέου Ποινικού Κώδικα, διαπιστώνεται, δυστυχώς, έξαρση των εγκλημάτων ενδοοικογενειακής βίας, με ποικίλες, καινοφανείς και ποιοτικά μεταλλαγμένες μορφές εμφάνισής τους, κυρίως σε βάρος των γυναικών», αναφέρει ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου.

«Με συχνότητα πλέον» σημειώνει ο ίδιος, «σχετικές απαξιολογικές συμπεριφορές διακρίνονται από ανησυχητική, εντεινόμενη και άμετρη βία» και «δεν είναι λίγες οι φορές που εξελίσσονται ακόμη και σε κατάφωρη περιφρόνηση και αυτού του υπέρτατου όλων έννομου αγαθού της ζωής, με ακραίες, δυσνόητες, χωρίς αναστολές, απεχθείς και με ιδιαίτερη σκληρότητα ανθρωποκτονίες που συνταράσσουν την κοινωνία».

Απευθυνόμενος στους εισαγγελικούς λειτουργούς της χώρας, ο κ. Πλιώτας τονίζει: «Η θλιβερή πραγματικότητα που βιώνουμε αξιώνει επιτακτικά, στα πλαίσια της λειτουργικής σας αρμοδιότητας και αποστολής για την τήρηση της νομιμότητας και την προστασία των πολιτών, και τη δική σας, υπερβάλλουσα εγρήγορση, σημαντική παρέμβαση και συμβολή.»

» Ενεργώντας, οιονεί προληπτικά και συνεπώς και αποτρεπτικά, πρέπει να εξαντλείτε κάθε νομική σας δυνατότητα με επιδίωξη να αντιμετωπίζονται με τον αρμόζοντα δραστικό τρόπο και με ικανοποιητικά αποτελέσματα οι εκδηλώσεις ενδοοικογενειακής βίας, ήδη από το πρώιμο στάδιο εμφάνισής τους, κυρίως, εκτός των άλλων, και με τη δημιουργία όρων αποφόρτισης, μείωσης της έντασης και παρεμπόδισης δυσμενέστερης εξέλιξης».

Γυναίκες η πλειονότητα των θυμάτων

Ο κ. Πλιώτας ζητά αυξημένη προσοχή στις αιτιάσεις και τα «παράπονα» προσώπων, που τις περισσότερες φορές είναι γυναίκες, όταν εμφανίζονται ως θύματα ενδοοικογενειακής βίας.

«Επιβάλλεται τα πρόσωπα αυτά να προσεγγίζονται με διακριτικότητα και σεβασμό της αξιοπρεπείας τους, να υποστηρίζονται και να ενθαρρύνονται στην καταγγελία βίαιης σε βάρος τους συμπεριφοράς. Άμεσα στη συνέχεια, συντρεχόντων των νομικών όρων, θα πρέπει να προβαίνετε στις προβλεπόμενες δικονομικές ενέργειες για τη βεβαίωση αξιόποινης συμπεριφοράς κ.λπ., ενεργώντας συγχρόνως για την αποκλιμάκωση της έντασης και απομάκρυνση του κινδύνου περαιτέρω αρνητικών εξελίξεων.»

» Εκτιμώντας, δε, και τις ιδιαίτερες συνοδευτικές περιστάσεις κάθε περίπτωσης, να απευθύνετε σαφείς και ορισμένες οδηγίες προς τους αστυνομικούς ανακριτικούς υπαλλήλους και να ζητάτε την ενεργοποίηση, τη συνδρομή, την ενασχόληση και την επιμέλεια των θεσμοθετημένων δομών των Κοινωνικών Υπηρεσιών», επισημαίνει ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, υπογραμμίζοντας, ωστόσο, ότι δεν νοείται παρέμβαση που να είναι αυθαίρετη ή θίγει τη συνταγματικά προστατευόμενη ιδιωτική και οικογενειακή ζωή.

Για τις περιπτώσεις τέλεσης στα όρια του αυτοφώρου πλημμελημάτων ενδοοικογενειακής βίας (σωματικής βλάβης, απειλής, παράνομης βίας), ο κ. Πλιώτας υποστηρίζει ότι «πρέπει να ακολουθείται ως κανόνας η διαδικασία των άρθρων 417 επ. ΚΠΔ, με τη σύλληψη, δηλαδή, του δράστη, την προσαγωγή του στον εισαγγελέα, την άσκηση εναντίον του ποινικής δίωξης (εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις του νόμου) και την άμεση παραπομπή του στο ποινικό ακροατήριο.

Για υποθέσεις που συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής της διαδικασίας ποινικής διαμεσολάβησης, ο κ. Πλιώτας αναφέρει ότι ο αρμόδιος για τα θέματα ενδοοικογενειακής βίας εισαγγελικός λειτουργός πρέπει να παρακολουθεί επισταμένως την τήρηση των τιθέντων όρων από τον φερόμενο ως υπαίτιο ενδοοικογενειακής βίας και ότι θα πρέπει να επιλαμβάνεται τάχιστα όταν αυτός δεν συμμορφώνεται με τους όρους.

Σημειώνει, επίσης, ότι οι ποινικές υποθέσεις που εισάγονται στο ακροατήριο και είναι συναφείς με ενδοοικογενειακή βία πρέπει να προσδιορίζονται σύμφωνα με τη σπουδαιότητά τους, κατά προτεραιότητα.

«Η ανθρώπινη ζωή δεν σχετικοποιείται»

Σε απάντηση της ερώτησης του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, ο υπουργός Δικαιοσύνης, Κώστας Τσιάρας, τονίζει ότι «η πρόβλεψη ενός νέου ποινικού αδικήματος «γυναικοκτονίας» θα οδηγήσει σε μία ανεπίτρεπτη, τόσο συνταγματικά όσο και ηθικά, σχετικοποίηση της ανθρώπινης ζωής, που είναι το υπέρτατο αγαθό και προστατεύεται απόλυτα».

Σε αυτήν την απόλυτη προστασία της ανθρώπινης ζωής, όπως επισημαίνει ο κ. Τσιάρας, δεν χωρούν ούτε διαφοροποιήσεις, ούτε παρεκκλίσεις, ούτε εξαιρέσεις, ούτε διακρίσεις, γιατί «η ανθρώπινη ζωή δεν σχετικοποιείται» ανάλογα με το φύλο, το χρώμα, τον τόπο καταγωγής.

«Η ουσία, λοιπόν, δεν βρίσκεται στην τυποποίηση ενός ξεχωριστού αδικήματος αλλά αντιθέτως στη διασφάλιση ότι η ανθρωποκτονία, εναντίον οποιουδήποτε στρέφεται, θα τιμωρείται με την αυστηρότερη των ποινών», υπογραμμίζει ο υπουργός Δικαιοσύνης και αναφέρει ότι με τις διατάξεις του ν. 4855/2021(Α’215) «Τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα, του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και άλλες επείγουσες διατάξεις» που εισήχθησαν από την παρούσα κυβέρνηση προβλέφθηκε αποκλειστικά, οριζόντια και ανελαστικά, ως μοναδική ποινή για την ανθρωποκτονία η ισόβια κάθειρξη (άρθρο 299 παρ. 1 ΠΚ), «διορθώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την απολύτως εσφαλμένη επιλογή της προηγούμενης κυβέρνησης να τιμωρεί την ανθρωποκτονία και με τη διαζευκτική ποινή της πρόσκαιρης καθείρξεως».

Με τον ίδιο νόμο, σημειώνει ο υπουργός Δικαιοσύνης, αλλάζει ο χρόνος έναρξης της παραγραφής των εγκλημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας και της οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής, όταν τελούνται σε βάρος ανηλίκων, ενώ τα αδικήματα της προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας στον εργασιακό χώρο και της προσβολής της γενετήσιας ευπρέπειας για τους ανήλικους διώκονται, πλέον, αυτεπάγγελτα και όχι κατόπιν έγκλισης, όπως ίσχυε πριν την τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα.

«Σε κάθε περίπτωση, η επιτροπή παρακολούθησης του Ποινικού Κώδικα θα συνεχίσει τη λειτουργία της και θα υποβάλει τις προτάσεις της προς το υπουργείο Δικαιοσύνης», τονίζει ο κ. Τσιάρας.

Δρομολογείται η δημιουργία Δικτύου Προστασίας θυμάτων

Παράλληλα, ενημερώνει τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ ότι σε επίπεδο πρόληψης επιχειρείται η δημιουργία ενός δικτύου προστασίας των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας μέσω του ποινικού δικαίου, με την καθιέρωση του αξιόποινου χαρακτήρα για τη μη συμμόρφωση σε δικαστική απόφαση που επιβάλλει απαγόρευση προσέγγισης και επικοινωνίας μεταξύ προσώπων και αποτελεί τη συνηθέστερη απόφαση των δικαστηρίων για την προστασία των γυναικών.

Προσθέτει, εξάλλου, ότι έπειτα από τη σημαντική τροποποίηση του ΠΚ, αυτό που έχει πραγματικά σημασία, πλέον, είναι η επαναξιολόγηση του νομικού πλαισίου για την ενδοοικογενειακή βία και η ανάπτυξη υποστηρικτικών δομών για τη στήριξη των θυμάτων.

«Η εξέταση και επεξεργασία συνολικά του νομοθετικού πλαισίου για την αποτροπή της ενδοοικογενειακής βίας και την προστασία των θυμάτων αυτής είναι η κατεύθυνση στην οποία κινείται συνολικά η κυβέρνηση, καθώς η όλη προσπάθεια απαιτεί συνέργειες από τα συναρμόδια υπουργεία Προστασίας του Πολίτη, Εργασίας και Υγείας, προκειμένου να δημιουργηθεί το κατάλληλο νομικό αλλά και κοινωνικό υποστηρικτικό περιβάλλον (κοινωνικές υπηρεσίες, δομές φιλοξενίας θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας), ώστε να αποφευχθούν νέα περιστατικά έμφυλης βίας/δολοφονίας γυναικών στο μέλλον και να υπάρξει πλήρης και αποτελεσματική προστασία και στήριξη των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας», επισημαίνει ο υπουργός Δικαιοσύνης.

Στατιστικά στοιχεία – 1.632 περιστατικά στην Αττική

Στη Βουλή, μετά από ερώτηση που είχε καταθέσει ο ΣΥΡΙΖΑ, το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη έχει διαβιβάσει στοιχεία αναφορικά με τα περιστατικά για τα οποία επελήφθησαν τα τμήματα αντιμετώπισης ενδοικογενειακής βίας, την περίοδο από 11.10.2021 έως 31.01.2022.

Συνοπτικά, από αυτό το έγγραφο προκύπτει ότι τη συγκεκριμένη περίοδο έχουν καταγραφεί 1.632 περιστατικά για το αδίκημα περί ενδοοικογενειακής βίας στην Αττική και 592 περιστατικά στη Θεσσαλονίκη.

Από τον Οκτώβριο του 2019, από το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη έχει αναπτυχθεί δίκτυο εθνικής εμβέλειας 73 υπηρεσιών αντιμετώπισης ενδοοικογενειακής βίας.

Ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Τάκης Θοδωρικάκος, έχει ενημερώσει τη Βουλή ότι το προσωπικό που στελεχώνει τα γραφεία αντιμετώπισης περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας δεν διατίθεται σε καθήκοντα ξένα προς την αποστολή της υπηρεσίας και εκπαιδεύεται επί του νομοθετικού πλαισίου των ενδεδειγμένων δικονομικών και υπηρεσιακών ενεργειών, καθώς και επί ζητημάτων επικοινωνίας και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης που παρέχουν συναρμόδιοι φορείς.

Παρακολουθεί, επίσης, το ευρωπαϊκό εκπαιδευτικό πρόγραμμα «ARIADNE2», με αντικείμενο την προστασία προσφύγων και μεταναστών γυναικών από περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.

Μπορείτε εδώ να δείτε τα στατιστικά στοιχεία.