Το βιώσιμο αύριο των πόλεων μέσα από τον πράσινο μετασχηματισμό τους

Οι πόλεις μπορούν να ηγηθούν της …πράσινης επανάστασης.  Και όπως διαφαίνεται είναι και πρόθυμες και έτοιμες. Τουλάχιστον οι περισσότερες. Ήδη έξι ελληνικές πόλεις _ η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, τα Ιωάννινα, η Καλαμάτα, η Κοζάνη και τα Τρίκαλα _ συμμετέχουν  στο ευρωπαϊκό project για τις  100 κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις της Ευρώπης έως το 2030.

Η Κομισιόν – στο πλαίσιο του Green Deal- έχει ανακοινώσει φιλόδοξους στόχους για το περιβάλλον και το κλίμα,  από την κλιματική ουδετερότητα έως την κυκλική οικονομία και από τον καθαρότερο αέρα έως τις «πράσινες» μεταφορές. Οι δε πόλεις, όπου κατοικεί το μεγαλύτερο, και διαρκώς αυξανόμενο, ποσοστό  των Ευρωπαίων πολιτών (75 % των κατοίκων  της ΕΕ) αποτελούν από τους μεγαλύτερους ρυπαντές της ατμόσφαιρας και του περιβάλλοντος και γι΄  αυτό θεωρείται ότι θα πρέπει να συμβάλλουν αποφασιστικά στην επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ (και της ΕΕ), δίνοντας προτεραιότητα στους στόχους ESG που θεωρούνται κρίσιμης σημασίας και για ξένες άμεσες επενδύσεις.

Το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: πώς μπορούν οι πόλεις να γίνουν βιώσιμες και να λειτουργήσουν ως «φάροι» καινοτομίας για τη βιωσιμότητα του αστικού περιβάλλοντος και την αναβάθμιση της αισθητικής του αστικού τοπίου, εμπλέκοντας τους πολίτες στις δράσεις, στα έργα και στις δραστηριότητες της πράσινης μετάβασης;

Προς αυτήν την κατεύθυνση και στο πλαίσιο βιώσιμων πόλεων και της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δημιουργήσει δύο πρωτοβουλίες: το Νέο Ευρωπαϊκό Μπάουχαους και το Πρόγραμμα για τις 100 Κλιματικά Ουδέτερες Πόλεις έως το 2030.  Οι έξι  ελληνικές πόλεις εντασσόμενες στο Πρόγραμμα, καλούνται να επιτύχουν σε λιγότερο από δέκα χρόνια τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας, δηλαδή 20 χρόνια νωρίτερα από όλη την υπόλοιπη Ευρώπη, αξιοποιώντας σημαντικούς κοινοτικούς πόρους μέσω του «Ορίζων Ευρώπη» (360 εκατ. ευρώ   για την περίοδο 2022-23, ώστε να ξεκινήσουν τα έργα που θα τις καταστήσουν κλιματικά ουδέτερες έως το τέλος της δεκαετίας) με πολλά περιβαλλοντικά, κοινωνικά,  οικονομικά, επενδυτικά, αναπτυξιακά και εκπαιδευτικά οφέλη.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η περίπτωση της πόλεως των Αθηνών όπου αυτήν την στιγμή σε κάθε πολίτη αντιστοιχεί λιγότερο από ένα τετραγωνικό μέτρο πρασίνου σε αντίθεση με τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), σύμφωνα με τις οποίες απαιτούνται τουλάχιστον εννέα τετραγωνικά ώστε μία πόλη να θεωρείται ανθεκτική. Και μια ανθεκτική πόλη παρέχει τις προϋποθέσεις ώστε ο αέρας που θα εισπνέουν οι πολίτες θα είναι καθαρός χωρίς μικροσωματίδια και άλλους ρύπους, οι θερμοκρασίες τους θερινούς μήνες ανεκτές, οι ελεύθεροι χώροι προσβάσιμοι σε όλους κλπ.

Πάντως, η πορεία προς τη βιωσιμότητα αν και αναμφίβολα ακολουθεί και ανταποκρίνεται στο σύνολο των μοναδικών χαρακτηριστικών κάθε αστικής περιοχής  και στις προκλήσεις που αυτή αντιμετωπίζει (πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές), θα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δούμε τελικά εάν και πώς η κάθε πόλη θα χρησιμοποιήσει τις νέες τεχνολογίες και πράσινες λύσεις, όπως είναι τα φωτοβολταϊκά για ανθεκτικότητα και ενεργειακή αυτονομία, τα φυτεμένα δώματα και τους πράσινους τοίχους ώστε να καλύψει την απουσία των πάρκων κ.λπ.

Σύμφωνα με την εταιρεία BabyonGardens, με βραβευμένες τεχνολογίες και ευρεσιτεχνίες από την ΕΕ και την EIT ClimAccelerator, «οι πράσινες στέγες και οι πράσινοι τοίχοι μπορούν να συμβάλουν θεαματικά στην μείωση της θερμοκρασίας των πόλεων, πολύ περισσότερο από τα δέντρα, και να συνεισφέρουν σε εξοικονόμηση ενέργειας της τάξεως του 20% χειμώνα-καλοκαίρι καθώς οι ανάγκες θέρμανσης και ψύξης αντίστοιχα μειώνονται σημαντικά».

Πάντως, οι βιώσιμες πόλεις θα πρέπει αναμφίβολα να είναι και …έξυπνες. Και οι ελληνικές πόλεις μπορούν να εκμεταλλευτούν ένα «εργαλείο» που δημιουργήθηκε με κονδύλια του  Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ, ένα πρόγραμμα ψηφιακών δράσεων, συνολικού  προϋπολογισμού 320 εκατ. ευρώ, τα οποία θα κατευθυνθούν στους 332 δήμους της χώρας προκειμένου να αποκτήσουν ψηφιακές εφαρμογές για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων τους πάνω σε συγκεκριμένους άξονες της καθημερινότητας, όπως είναι οι μετακινήσεις, η εξοικονόμηση ενέργειας, η μείωση δημοτικών τελών κ.ά. Ήδη ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκος Πιερρακάκης, έχει ξεκινήσει το τελευταίο διάστημα περιοδείες   για τις «Έξυπνες Πόλεις»  σε μεγάλους δήμους της Αθήνας και της περιφέρειας προκειμένου να ενημερωθεί για την  πορεία εφαρμογής του προγράμματος «Smart Cities».