«Η τιμητική αποτυχία»

Ο τίτλος δημοσιεύεται μέσα σε εισαγωγικά γιατί δεν είναι δικός μας, τον δανειζόμαστε από μιαν επιφυλλίδα του Αγγελου Τερζάκη δημοσιευμένη στις αρχές της δεκαετίας του ’70, ενώ ακόμη ζούσε και «βασίλευε» η χούντα, που την είχε γράψει με αφορμή τον θάνατο του Σαλβατόρ Αλιέντε στη «μακρινή» Χιλή. Τον εγκωμίαζε απερίφραστα αναγνωρίζοντάς τον, με έναν εξαιρετικά συγκινητικό τρόπο, ως έναν διακεκριμένο επίγονο του Χριστού, που η διάψευση της διδασκαλίας του μέσα στους αιώνες τον έχει μεταβάλει στο τρανότερο υπόδειγμα του αποτυχημένου, τιμητικά ωστόσο, οραματιστή. (Πρέπει να υπογραμμιστεί για μια ακόμη φορά η τεράστια συμβολή του Αγγελου Τερζάκη, όσον αφορά τη συντήρηση μιας συνειδησιακής αγρύπνιας, με τη δημοσιευόμενη, δυο φορές την εβδομάδα, στη διάρκεια της δικτατορίας, επιφυλλίδα του, με την υπογραφή «Ερανιστής» και με πρόσχημα τον σχολιασμό της ξένης ειδησεογραφίας. Σαν ταχυδακτυλουργός περίπου είχε κατορθώσει να γράφει για το σκοινί στο σπίτι ενός αλλοδαπού κρεμασμένου, χωρίς να γίνεται αντιληπτό από τους ανθρώπους της χούντας, ότι γράφει για το σκοινί στο δικό μας σπίτι.

Αν πριν από πενήντα χρόνια μπορούσε να χαρακτηρίζεται ως αποτυχημένος, έστω και τιμητικά, ένας πολιτικός, αναρωτιέται κανείς πώς γίνεται μισόν αιώνα αργότερα να έχουμε «πνιγεί» κυριολεκτικά σε τόσους επιτυχημένους, ιδιαίτερα στον χώρο της πολιτικής και της καλλιτεχνίας. Δεν τολμάς να πέσεις πάνω σε συνέντευξη – στην τηλεόραση πρωτίστως – με έναν πολιτικό ή με έναν καλλιτέχνη, ηθοποιό κυρίως, και να μην παρασταθείς μάρτυρας μιας σειράς πραγμάτων που αν είχαν πραγματικά υπάρξει θα ήταν αδύνατον να μην τα έχεις πληροφορηθεί ή, εν πάση περιπτώσει, το πολιτικό και το καλλιτεχνικό τοπίο θα ήταν πολύ διαφορετικό, δηλαδή καλύτερο. Και αν είναι κάτι που σε έναν πολιτικό μπορεί να κατανοηθεί, χωρίς να συγχωρείται βέβαια, παραμένει άκρως εντυπωσιακή η ύπαρξή του, σε αντιπαθές μάλιστα σημείο, σε καλλιτέχνες που σχεδόν κανείς τους δεν φαίνεται να φιλοδόξησε τίποτε περισσότερο για τον εαυτό του παρά μόνον όσα έχει επιλέξει να κάνει. Το ακόμα αντιπαθέστερο είναι πως αισθάνονται τόσο αποκομμένο τον εαυτό τους σε σχέση με ό,τι συμβαίνει γύρω τους, ώστε μέσα σε έναν κόσμο που βιώνει τον φόβο και την αποτυχία σε όλα τα επίπεδα, οι ίδιοι να θριαμβολογούν για όσα επιχειρούν.

Δίχως να σκέφτονται ή να αναρωτιούνται πως αν υπήρχε έστω και ένα ελάχιστο αντίκρισμα σε σχέση με τα όσα κάνουν, η όψη των πραγμάτων θα ήταν σαφώς πιο βελτιωμένη. Δεν υπάρχει κανείς άνθρωπος που να μπορεί να πιστωθεί αποκλειστικά ο ίδιος ή τα έργα του μιαν επιτυχία, αφού αν η επιτυχία αυτή ήταν πραγματική, την ευφροσύνη που αναμφισβήτητα προκαλεί θα τη μοιράζονταν με έναν έστω και περιορισμένο αριθμό ανθρώπων, δεν θα παρέμενε μια υπόθεση προσωποπαγής. Γενικότερα το να μετέρχεσαι την έννοια της επιτυχίας ενώ αποσκοπείς σε μια καριέρα πολιτική, επιχειρηματική ή δημοσιοϋπαλληλική είναι κάτι θεμιτό. Το να την υιοθετείς όμως σε έναν χώρο που όσο και αν προσπαθήσεις ή όσα και αν καταφέρεις, είσαι εκ προοιμίου καταδικασμένος να μην αγγίξεις ποτέ το ιδεώδες, η λέξη «επιτυχία» είτε την αποδίδεις ο ίδιος στον εαυτό σου είτε σου την απονέμουν οι άλλοι συνιστά στην πραγματικότητα μια προσβολή. Σε βαθμό που μόνον ως καταχρηστική μπορεί να θεωρηθεί η χρησιμοποίησή της.