Γιατί η καμηλοπάρδαλη έχει μακρύ λαιμό; Ίσως όχι για τον λόγο που νομίζαμε

Η καμηλοπάρδαλη απέκτησε μακρύ λαιμό για να μπορεί να μασουλά τα φύλλα ψηλών δέντρων, λέει η θεωρία του Δαρβίνου που επιζεί μέχρι σήμερα.

Η απάντηση, όμως, ίσως δεν είναι τόσο απλή: ένας συγγενής της καμηλοπάρδαλης που εξαφανίστηκε πριν εκατομμύρια χρόνια έφερε στην κορυφή του κρανίου έναν οστέινο δίσκο καλυμμένο από κερατίνη (το υλικό από το οποίο αποτελούνται τα κέρατα) που επέτρεπε στα αρσενικά να αναμετρώνται με κεφαλιές.

Και αυτό σημαίνει ότι ο μακρύς λαιμός της καμηλοπάρδαλης μπορεί κι αυτός να εξελίχθηκε λόγω σεξουαλικού ανταγωνισμού, ή τουλάχιστον εν μέρει, αναφέρουν οι ερευνητές που εξέτασαν τα απολιθώματα στο κορυφαίο περιοδικό Science.

O λαιμός της καμηλοπάρδαλης, ο μεγαλύτερος του ζωικού βασιλείου με μήκος γύρω στα δύο μέτρα και βάρος σχεδόν μισού τόνου, είναι αντικείμενο επιστημονικής διαμάχης εδώ και δεκαετίες. Πρέπει να εξελίχθηκε για κάποιο συγκεκριμένο λόγο, δεδομένου ότι συνοδεύεται από υψηλό κόστος: η καρδιά πρέπει να σπρώχνει το αίμα σε ύψος δύο μέτρων, κάτι που απαιτεί εξαιρετικά υψηλή αρτηριακή πίεση, αρκετή για να προκαλέσει εγκεφαλικό επεισόδιο σε άλλα είδη.

O προϊστορικός συγγενής της καμηλοπάρδαλης, Discokeryx xiezhi, ήταν γεννημένος για κεφαλιές (Καλλιτεχνική απεικόνιση: Y. Wang, X. Guo)

Η εξήγηση ότι ο μακρύς λαιμός εξελίχθηκε για να δίνει πρόσβαση σε ψηλά δέντρα ακούγεται λογική, παραμένει όμως εν πολλοίς αναπόδεικτη. Όπως επισημαίνει ο δικτυακός τόπος του Nature, προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι οι καμηλοπαρδάλεις γενικά προτιμούν να βόσκουν χαμηλά κλαδιά, και ότι οι ψηλότερες καμηλοπαρδάλεις δεν έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα επιβίωσης σε συνθήκες ξηρασίας, όταν ο ανταγωνισμός για τη βοσκή είναι μέγιστος.

Η νέα μελέτη δείχνει να ενισχύει μια άλλη θεωρία, σύμφωνα με την οποία ο μακρύς λαιμός προέκυψε από τη σεξουαλική επιλογή, μια περίπτωση φυσικής επιλογής στην οποία τα μέλη του ίδιου φύλου ανταγωνίζονται το ένα το άλλο για να κερδίσουν την προσοχή του άλλου φύλου.

Οι αρσενικές καμηλοπαρδάλεις αναμετρώνται χτυπώντας η μία την άλλη με τον λαιμό, αναμετρήσεις στις οποίες κερδίζει συχνά ο ψηλότερος. Επιπλέον, τα αρσενικά με μακρύ λαιμό είναι πιθανότερο να βρουν ταίρι: «Αν μια αρσενική καμηλοπάρδαλη έχει κοντό λαιμό, το θηλυκό μπορεί να αρνηθεί το αίτημα για ζευγάρωμα» δήλωσε στο Reuters ο Σι-Κι Ουάνγκ της κινεζικής Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών, πρώτος συγγραφέας της μελέτης.

Ο μακρύς λαιμός είναι το κύριο όπλο στους καβγάδες μεταξύ καμηλοπαρδάλεων (Bjørn Christian Tørrissen / CC BY-SA 4.0)

Η ομάδα του Ουάνγκ εξέτασε απολιθώματα που βρέθηκαν τις τελευταίες δύο δεκαετίες στη βόρεια Κίνα και ανήκουν στο είδος  Discokeryx xiezhi, έναν συγγενή της αφρικανικής καμηλοπάρδαλης που έζησε πριν από περίπου 15 εκατ. χρόνια. Δεν ήταν άμεσος πρόγονό της αλλά παρακλάδι του οικογενειακού δέντρου της καμηλοπάρδαλης.

Το περίεργο ζώο ήταν πολύ πιο μικρόσωμο και μάλλον έμοιαζε περισσότερο με το αφρικανικό οκάπι, το οποίο ανήκει στην ίδια οικογένεια.

Το εξαφανισμένο είδος μάλλον έμοιαζε με το σημερινό οκάπι, έναν άλλο συγγενή της καμηλοπάρδαλης (C0)

Εκτός από τον οστέινο δίσκο στην κορυφή, το κεφάλι του περίεργου ζώου ήταν συνδεδεμένο στο σώμα με εξαιρετικά χοντρούς και ανθεκτικούς σπονδύλους, ένδειξη ότι ήταν εξειδικευμένο στις κεφαλιές.

Εξάλλου, υπάρχουν κι άλλα εξαφανισμένα μέλη της οικογένειας των καμηλοπαρδάλεων που επίσης έφεραν εξαρτήματα για μάχες μεταξύ των αρσενικών, όπως κέρατα σε σχήμα ρόπαλου.

Ακόμα και οι σημερινές καμηλοπαρδάλεις διαθέτουν μικρά κέρατα, και όλα τα υπόλοιπα ζώα στην ομάδα των μηρυκαστικών, στην οποία ανήκει η καμηλοπάρδαλη, αναμετρώνται με τα κέρατα και τον λαιμό τους.

Ο Ουάνγκ παραδέχεται πάντως ότι, ακόμα κι αν ο μακρύς λαιμός είναι αποτέλεσμα σεξουαλικής επιλογής, η βόσκηση ψηλών δέντρων μπορεί επίσης να έπαιξε ρόλο.

Τα νέα ευρήματα αφήνουν ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα, αφού κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος ότι η καμηλοπάρδαλη ακολούθησε την ίδια εξελικτική διαδρομή με Discokeryx xiezhi.

Το προϊστορικό είδος βαφτίστηκε προς τιμήν του xiezhi, ενός πλάσματος της κινεζικής μυθολογίας που έμοιαζε με μονόκερο.

Σύμφωνα μάλιστα με τον Ουάνγκ, ο κινεζικός μύθος δεν αποκλείεται να προέρχεται από κάποιο εξαφανισμένο είδος στην οικογένεια της καμηλοπάρδαλης.