Σύφιλη: Η «ξεχασμένη» ασθένεια που ήταν πάντα εδώ

Η περίπτωση της 16χρονης που διαγνώστηκε με σύφιλη στην Πάτρα έγινε είδηση αυτή την εβδομάδα. Στην πραγματικότητα όμως πρόκειται για ένα από τα εκατοντάδες κρούσματα που καταγράφονται κάθε χρόνο στην Ελλάδα.

Η σύφιλη, βακτηριακή ασθένεια που μεταδίδεται συνήθως με τη σεξουαλική επαφή, σίγουρα δεν είναι τόσο κοινή στην Ευρώπη όσο τον 18^ο και τον 190 αιώνα, όταν την αποκαλούσαν «μάστιγα της ανθρωπότητας».

Η ευρεία χρήση των αντιβιοτικών μείωσε τη συχνότητά της τον 20ό αιώνα, όμως τα κρούσματα άρχισαν και πάλι να αυξάνονται σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες μετά το 1990, και ενώ το βακτήριο είχε πια αποκτήσει ανθεκτικότητα σε ορισμένες θεραπείες.

Το 2015 εκτιμάται ότι πάνω από 45 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν με σύφιλη, κυρίως σε αναπτυσσόμενες χώρες, και οι θάνατοι φτάνουν τις αρκετές δεκάδες χιλιάδες το χρόνο.

Δευτερογενής σύφιλη σε άσθενή που πάσχει και από ΗΙV. Οι δερματικές αλλοιώσεις είναι το πρώτο σύμπτωμα (Herbert L. Fred, Hendrik A. van Dijk / CC BY 2.0)

Σύμφωνα με επιδημιολογικά δεδομένα του ΕΟΔΥ,  το 2013 αναφέρθηκαν στην Ελλάδα 300 περιστατικά, από τα οποία τα 262 αφορούν άνδρες, κυρίως άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες.

Η σύφιλη «δεν είναι ξεχασμένη ασθένεια» δήλωσε στο thebest.gr η Σοφία Γεωργίου, διευθύντρια της δερματολογικής κλινικής στο Νοσοκομείο Ρίου, όπου η 16χρονη ασθενής νοσηλεύεται σε μονόκλινο δωμάτιο.

«Τα περιστατικά σύφιλης δεν είναι σπάνιο φαινόμενο. Υπάρχουν περιπτώσεις και σε νέα παιδάκια ακόμα […] Τα τελευταία 20 χρόνια στη δερματολογική κλινική του Ρίου έχουμε περίπου 2 περιστατικά την εβδομάδα και σε άτομα που έχουν ετεροφυλικές σχέσεις και ομοφυλοφιλικές» ανέφερε.

Μέχρι σήμερα, εμβόλιο για τη σύφιλη δεν υπάρχει και ο μόνος τρόπος πρόληψης είναι η αποφυγή του σεξ χωρίς προστασία. Το προφυλακτικό μειώνει τον κίνδυνο αλλά δεν τον μηδενίζει.

Ύπουλη ασθένεια

Η σύφιλη, η οποία προκαλείται από το βακτήριο ωχρά σπειροχαίτη (Treponema pallidum, κεντρική εικόνα) θεωρείται δύσκολο να διαγνωστεί κλινικά στα αρχικά στάδια, και η λοίμωξη μπορεί να επιβεβαιωθεί μόνο με αιματολογικές εξετάσεις ή εξέταση δείγματος στο μικροσκόπιο.

Σε προχωρημένο στάδιο η σύφιλη μπορεί να προκαλέσει σοβαρή παραμόρφωση. Έκθεμα από το Μουσείο Ανθρώπου στο Παρίσι (C0)

Στο πρώτο στάδιο της λοίμωξης, λίγες ημέρες έως ενάμισι μήνα μετά τη μόλυνση, εκδηλώνονται έλκη στην περιοχή της έκθεσης (κόλπος, πρωκτός, στόμα) αν και ορισμένοι ασθενείς δεν εμφανίζουν δερματικές αλλοιώσεις.

Στο δεύτερο στάδιο, έλκη εμφανίζονται σε άλλες περιοχές του σώματος όπως ο κορμός και τα άκρα, ορισμένες φορές μαζί με άλλα συμπτώματα όπως πυρετό, απώλεια βάρους και τριχόπτωση.

Στη λανθάνουσα φάση, λίγους μήνες έως λίγα χρόνια μετά το δεύτερο στάδιο, δεν εκδηλώνονται συμπτώματα και η λοίμωξη μπορεί να γίνει αντιληπτή μόνο με εξετάσεις.

Στο τριτογενές στάδιο, στο οποίο μπορεί να περάσει ο ασθενής 3 έως 15 χρόνια μετά την αρχική μόλυνση, η ασθένεια προκαλεί σοβαρές και δυνητικά θανατηφόρες βλάβες.

Το στάδιο αυτό χαρακτηρίζεται από τα «κομμιώματα», εξογκώματα που συνήθως προσβάλλουν το δέρμα, τα οστά και το ήπαρ, αν και μπορεί να εμφανιστούν σε οποιονδήποτε ιστό.

Το βακτήριο προσβάλλει επίσης το καρδιαγγειακό σύστημα, όπου μπορεί να προκαλέσει ανεύρισμα της αορτής, αλλά και το νευρικό σύστημα, με τον ασθενή να παρουσιάζει απάθεια, επιληψία, γενική παράλυση και άνοια.

Χωρίς θεραπεία, η σύφιλη σκοτώνει το 8 με 58 τοις εκατό των ασθενών, με τους άνδρες να παρουσιάζουν υψηλότερη θνητότητα.