Το παζάρι του Ερντογάν με φόντο την ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ

Παζάρι. Στα τουρκικά σημαίνει διαπραγμάτευση. Οποιος έχει πάει στην Κλειστή Αγορά της Κωνσταντινούπολης ξέρει ότι πάει όχι για να αγοράσει κάτι που δεν θα βρει πουθενά αλλού αλλά για να δοκιμάσει τις ικανότητές του στο παζάρι. Αυτή την τακτική χρησιμοποιεί και ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για να επαναφέρει την Τουρκία ως ισχυρό παίκτη στη διεθνή διπλωματική σκηνή. Την τακτική ενός σκληρού – και επικίνδυνου – διπλωματικού παζαριού.

Χρησιμοποιώντας τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Ξεκίνησε ως αυτό που πολλοί ονόμασαν «επιτήδειος ουδέτερος», αρνούμενος να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία, δίνοντας μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην Ουκρανία και επιδιώκοντας να γίνει ο «χρήσιμος» διαμεσολαβητής ανάμεσα στις δύο πλευρές.

Οταν στην Ουάσιγκτον και στη Δύση, δε, οι διπλωμάτες μιλούσαν για τη σωστή πλευρά της Ιστορίας, αναφερόμενοι στην υποστήριξη της Ουκρανίας, οι διπλωμάτες της Αγκυρας έκαναν λόγο για την πλέον επωφελή πλευρά της Ιστορίας, αναφερόμενοι στην επόμενη μέρα.

Και η τακτική Ερντογάν απέδιδε, τουλάχιστον μέχρι την αίτηση Φινλανδίας και Σουηδίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ. Οταν ο τούρκος πρόεδρος αποφάσισε να τη χρησιμοποιήσει ως ένα καλό χαρτί για να εκβιάσει την παρτίδα. Την ίδια περίοδο περίπου είχε αρχίσει να ανεβάζει τους τόνους και στα ελληνοτουρκικά.

«Όχι» σε Σουηδία, Φινλανδία

Ο Ερντογάν αποφάσισε να πει «όχι» στη Φινλανδία και στη Σουηδία – με τα αιτήματά του να αφορούν κυρίως τη Στοκχόλμη και όχι τόσο το Ελσίνκι – ενώ στην πραγματικότητα ήθελε να στείλει ένα μήνυμα κυρίως στις ΗΠΑ και ένα δεύτερο στο εσωτερικό του. Σε αυτό το πλαίσιο αποφάσισε να συνδέσει και τις «διαφορές» και τα «παράπονά» του με την Ελλάδα, ακόμα και το Κυπριακό, για να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο η ατζέντα.

Αυτό έκανε τους αναλυτές να μιλάνε για ένα «μεγάλο διπλωματικό παζάρι», τονίζοντας ότι ο τούρκος πρόεδρος βάζει όλα τα ζητήματα στο τραπέζι, απλώνει την ατζέντα σε ένα ευρύτατο πεδίο, ώστε να μπορέσει σε κάθε περίπτωση στο τέλος να δηλώσει «νικητής». Η άποψη ότι η Τουρκία είναι ένας «εξαιρετικά δύσκολος σύμμαχος» και ένας ακόμα πιο δύσκολος γείτονας για την Ελλάδα, επιβεβαιώνεται, ωστόσο η Δύση εξακολουθεί να χρειάζεται την Αγκυρα. Και γι’ αυτό ο τούρκος πρόεδρος είναι βέβαιος ότι από το παιχνίδι αυτό θα βγει κερδισμένος.

Για τους Φινλανδούς το τουρκικό βέτο στην υποψηφιότητά τους στο ΝΑΤΟ ήταν σίγουρα ένα «χαστούκι», καθώς θεωρούσαν ότι οι σχέσεις τους με την Αγκυρα ήταν πολύ καλές. Στο Ελσίνικι άλλωστε μπορούν να διακρίνουν ότι το ζήτημα για τον Ερντογάν – και αυτό αφορά το εσωτερικό του κυρίως – είναι η Σουηδία και όχι τόσο η Φινλανδία. Πάντα σε σχέση με τα άμεσα αιτήματα που απευθύνει προς Ελσίνκι και Στοκχόλμη.

Είναι επίσης σαφές ότι και οι δύο χώρες θα μπορούσαν να συζητήσουν το ζήτημα του εμπάργκο όπλων προς την Τουρκία, αλλά όχι να ενδώσουν στην άκριτη και εκτός των νομικών διαδικασιών και νομοθεσίας τους έκδοσης προσώπων στην Αγκυρα, «στέλνοντας μαζικά κόσμο στις τουρκικές φυλακές», για να ικανοποιήσουν τον Ερντογάν.

Το εσωτερικό μέτωπο

Οι διεκδικήσεις προς τις ΗΠΑ είναι επίσης σαφείς και αφορούν τις κυρώσεις για αμυντικούς εξοπλισμούς που επιβλήθηκαν μετά την αγορά των S-400 από την Αγκυρα. Ο Ερντογάν βρίσκεται ήδη σε προεκλογική περίοδο, με την οικονομία να παραμένει στο ναδίρ και τα προβλήματα για τους πολίτες να αυξάνονται.

Το 2023 ο τούρκος πρόεδρος πρέπει να κερδίσει τις εκλογές και να αποδείξει ότι η Τουρκία στα 100 της χρόνια έχει ξεπεράσει τον Κεμάλ και το αφήγημα των «κοσμικών» ξαναγίνεται μια περιφερειακή δύναμη με «αυτοκρατορικές δυνατότητες».

Ως εκ τούτου η στάση απέναντι στην Αθήνα πρέπει να σκληρύνει, ενώ ενισχύονται και οι τόνοι των απαιτήσεων απέναντι στις ΗΠΑ. Φινλανδία και Σουηδία γίνονται το μέσο για τις διεκδικήσεις της Αγκυρας, ωστόσο αυτό εκνευρίζει πολλούς παίκτες στη Δύση. Ακόμα και η Ουάσιγκτον και το Βερολίνο δυσανασχετούν, ενώ και τουρκικά ΜΜΕ σημειώνουν ότι ο πραγματικός στόχος του Ερντογάν είναι να βγει κερδισμένος στο εσωτερικό του μέτωπο.

Τα ελληνοτουρκικά είναι από τα πλέον επωφελή πεδία όπου μια υποχώρηση υπέρ της Αγκυρας θα μπορούσε να δώσει πόντους στον τούρκο πρόεδρο, σε ένα ανατολίτικο παζάρι, όπου όλα είναι στο τραπέζι και ακόμα και η παραμικρή παραχώρηση θεωρείται νίκη στις αποσκευές του… Κάτι που και στο Ελσίνκι είναι περισσότερο από προφανές.