Ουκρανία: Οι Ρώσοι τους έπιασαν στον ύπνο – Οι παραλείψεις και τα λάθη που έδωσαν περιθώρια στον Πούτιν

Μπορεί η Ουκρανία όχι μόνο να μην έπεσε από τις πρώτες μέρες της ρωσικής εισβολής, αλλά να συνεχίζει να αντιστέκεται, σε πολλές περιοχές με επιτυχία, ωστόσο φαίνεται ότι πριν από την έναρξη του πολέμου αξιωματούχοι της χώρας κοιμούνταν τον… ύπνο του δικαίου.

Σε ανάλυσή του, ο Guardian μεταφέρει τις κριτικές που ακούγονται πλέον στην Ουκρανία αναφορικά με τις πρώτες ημέρες του πολέμου, ενώ σημειώνει ότι πολλοί από τους Ουκρανούς αξιωματούχους ξύπνησαν από τους ήχους των εκρήξεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι από την κριτική δεν γλιτώνει ούτε ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Αναλυτικότερα, η βρετανική εφημερίδα τονίζει ότι όταν η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ξεκίνησε τις πρώτες πρωινές ώρες της 24ης Φεβρουαρίου, με μαζικά πυραυλικά χτυπήματα και την προέλαση χερσαίων δυνάμεων από διάφορες κατευθύνσεις, πολλοί Ουκρανοί αξιωματούχοι προφανώς αιφνιδιάστηκαν και ορισμένοι «πιάστηκαν στον ύπνο».

Υπήρχαν φήμες για μια ρωσική εισβολή αρκετές εβδομάδες πριν και μάλιστα το προηγούμενο βράδυ οι αμερικανικές και ουκρανικές μυστικές υπηρεσίες έλαβαν πληροφορίες που έδειχναν με σχεδόν βεβαιότητα μια εισβολή εκείνη τη νύχτα.

Ωστόσο, δεν υπήρξαν πολλές προσπάθειες της τελευταίας στιγμής για την οχύρωση πόλεων κοντά στα σύνορα ή για την προειδοποίηση των πολιτών να προετοιμαστούν για το αναπόφευκτο.

Πού βρισκόταν ο Ουκρανός πρόεδρος

Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι βρισκόταν στο σπίτι με τη σύζυγο και τα παιδιά του. Πολλοί αξιωματούχοι που είναι υπεύθυνοι για περιοχές-κλειδιά κοντά στα σύνορα και δήμαρχοι πόλεων που περιέχουν στρατηγικούς στρατιωτικούς στόχους, δήλωσαν στον Guardian σε συνεντεύξεις τους τις τελευταίες εβδομάδες ότι ήταν στο κρεβάτι και ξύπνησαν σοκαρισμένοι από τον ήχο των εκρήξεων, αντί να έχουν περάσει τις τελευταίες ώρες της ειρήνης συντονίζοντας την άμυνα των πόλεών τους.

Είναι πιθανό να μην είχε κάνει τη διαφορά ούτως ή άλλως, αλλά καθώς η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ξεπέρασε τις 100 ημέρες, κάποιοι αρχίζουν να ανατρέχουν στην περίοδο που προηγήθηκε του πολέμου και να αναρωτιούνται αν θα μπορούσαν να είχαν γίνει περισσότερα.

Υπάρχει ευρεία αναγνώριση, ακόμη και μεταξύ των πιο σφοδρών πολιτικών αντιπάλων του Ζελένσκι, ότι η ηγεσία του κατά τη διάρκεια του πολέμου ήταν ανυποχώρητη και εμπνευσμένη. Αλλά μαζί με τους επαίνους υπάρχουν και ερωτήματα σχετικά με εκείνες τις εβδομάδες πριν από τον πόλεμο, τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο.

Τα ερωτήματα για την ουκρανική προετοιμασία

Γιατί ο Ζελένσκι παρέμεινε επιφυλακτικός απέναντι στις ολοένα και πιο ανησυχητικές προειδοποιήσεις των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν σχεδίαζε μια εισβολή πλήρους κλίμακας; Θα μπορούσε να είχε κάνει περισσότερα για να προετοιμάσει τη χώρα; Θα είχε αποτέλεσμα; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που έχουν προκύψει.

«Δεν θέλουμε να ξεκινήσουμε έρευνα για κάποιο χρονικό διάστημα, αλλά δεν μπορούμε να το αποφύγουμε στο μέλλον», δήλωσε ο Βολοντίμιρ Αρίεφ, βουλευτής του κόμματος Ευρωπαϊκή Αλληλεγγύη του πρώην προέδρου Πέτρο Ποροσένκο. Είπε ότι το κόμμα του πίεζε επί εβδομάδες πριν από την εισβολή την κυβέρνηση να λάβει πιο σοβαρά υπόψη της την απειλή πολέμου.

Για μεγάλο μέρος του Ιανουαρίου και του Φεβρουαρίου, οι Αμερικανοί ισχυρίζονταν ιδιωτικά και δημόσια ότι οι πληροφορίες τους έδειχναν ότι υπήρχε πολύ μεγάλη πιθανότητα η στρατιωτική ενίσχυση της Ρωσίας να μην ήταν μπλόφα.

Ο Ζελένσκι, την ίδια ώρα, επεσήμανε στους Αμερικανούς ότι έπρεπε να εξισορροπήσει τις προετοιμασίες για πόλεμο με τις ανησυχίες για την οικονομία και έλεγε στους Ουκρανούς να μην πανικοβάλλονται. «Αν όλοι πιστεύουν ότι αύριο θα γίνει πόλεμος, η οικονομία θα έχει πραγματικό πρόβλημα», δήλωσε τότε ένας υψηλόβαθμος κυβερνητικός αξιωματούχος.

Τις πρώτες εβδομάδες του χρόνου, επισημοποιήθηκαν οι από καιρό σχεδιαζόμενες δομές «εδαφικής άμυνας» της Ουκρανίας και πολλοί Ουκρανοί άρχισαν να αναζητούν το πλησιέστερο καταφύγιο, καθώς η συζήτηση για το ενδεχόμενο πολέμου «υπήρχε στον αέρα». Αλλά λίγοι πίστευαν πραγματικά ότι η απειλή ήταν πραγματική και πολλά εκατομμύρια Ουκρανών δεν έκαναν ούτε τις στοιχειώδεις προετοιμασίες για την έναρξη μιας σύγκρουσης πλήρους κλίμακας και για εβδομάδες ζωής σε καταφύγια ή υπόγεια. Για ορισμένους, αυτή η έλλειψη σχεδιασμού θα είχε τρομερές συνέπειες όταν θα ερχόταν ο πόλεμος.

«Λάθος οι συχνές προειδοποιήσεις»

Πολλοί άνθρωποι καθησυχάστηκαν από τα σχετικά μηνύματα που προέρχονταν από ανώτερους Ουκρανούς αξιωματούχους. Στα τέλη Ιανουαρίου ο Ζελένσκι χαρακτήρισε «λάθος» τις συχνές προειδοποιήσεις των ΗΠΑ για πιθανό πόλεμο. Στις 6 Φεβρουαρίου ο σύμβουλός του Μιχαΐλο Ποντόλιακ δήλωσε ότι οι πιθανότητες επίλυσης της κρίσης μέσω διαπραγματεύσεων ήταν «σημαντικά υψηλότερες» από την απειλή επίθεσης.

Οι Ουκρανοί αξιωματούχοι απογοητεύονταν όλο και περισσότερο από τις δημόσιες προειδοποιήσεις της Ουάσινγκτον για εισβολή. Όταν Αμερικανοί αξιωματούχοι του υπουργείου Άμυνας ενημέρωσαν τα μέσα ενημέρωσης ότι η Ρωσία είχε μεταφέρει προμήθειες αίματος κοντά στα σύνορα, κάτι που θεωρήθηκε ως ένδειξη επικείμενης στρατιωτικής δράσης, η αναπληρώτρια υπουργός Άμυνας της Ουκρανίας, Χάνα Μαλιάρ, διέψευσε κατηγορηματικά την αναφορά. «Ο σκοπός τέτοιων πληροφοριών είναι να διασπείρουν πανικό και φόβο στην κοινωνία μας», δήλωσε τότε στον Guardian.

Όμως, καθώς προχωρούσε ο Φεβρουάριος, οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ πείθονταν όλο και περισσότερο ότι οι Ουκρανοί – και ορισμένοι Ευρωπαίοι σύμμαχοι – δεν έπαιρναν την απειλή αρκετά σοβαρά. Υπήρχαν συχνές τηλεφωνικές συνομιλίες μεταξύ διαφόρων ανώτερων αξιωματούχων στην Ουάσιγκτον και των ομολόγων τους στο Κίεβο.

Στις 11 Φεβρουαρίου η πρεσβεία των ΗΠΑ στο Κίεβο κάλεσε διπλωμάτες από μεγάλο αριθμό πρεσβειών στην πόλη. Οι επισκέπτες μεταφέρθηκαν σε ένα ασφαλές τμήμα της πρεσβείας, σε μικρές ομάδες κάθε φορά, και τους δόθηκαν φύλλα χαρτιού στα οποία ήταν τυπωμένες πληροφορίες σχετικά με την πιθανότητα και τη σοβαρότητα της ρωσικής στρατιωτικής δράσης, σύμφωνα με τρία άτομα με γνώση των συναντήσεων. Τους επιτράπηκε να κρατούν σημειώσεις αλλά να μην παίρνουν τα χαρτιά.

Λίγο αργότερα, οι υπόλοιποι διπλωμάτες των ΗΠΑ στο Κίεβο απομακρύνθηκαν στη Λβιβ. «Δεν είναι απλώς καιρός να φύγουμε από την Ουκρανία, είναι περασμένη η ώρα ήδη για να φύγουμε από την Ουκρανία», δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της αμερικανικής κυβέρνησης. Αρκετές άλλες πρεσβείες ακολούθησαν τους Αμερικανούς δυτικά.

Πληροφορίες είχαν και οι ουκρανικές μυστικές υπηρεσίες

Οι ουκρανικές μυστικές υπηρεσίες λάμβαναν επίσης τις δικές τους πληροφορίες, και γύρω στις 17 Φεβρουαρίου πληροφορήθηκαν για μια σειρά από ρωσικές στρατιωτικές διαταγές που είχαν υπογραφεί και υποδήλωναν ότι κάτι σημαντικό ετοιμαζόταν. Αλλά ακόμα υπήρχε δυσπιστία ότι αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι οι Αμερικανοί είχαν δίκιο από την αρχή.

«Οι περισσότεροι πίστευαν ότι θα περιοριζόταν σε επιχείρηση στο Ντονμπάς και ότι οι Ρώσοι δεν θα επιχειρούσαν την επιχείρηση πλήρους κλίμακας», δήλωσε πηγή προσκείμενη στις ουκρανικές μυστικές υπηρεσίες. Ορισμένοι άνθρωποι στις υπηρεσίες ανησυχούσαν πολύ περισσότερο από άλλους. «Μπορούσες να καταλάβεις από αυτά που σου έλεγαν οι άνθρωποι και το πόσο ανήσυχοι ήταν, σε ποιες ξένες υπηρεσίες πληροφοριών είχαν επαφές», δήλωσε η πηγή.

Όταν ήρθε η εισβολή, ο Ζελένσκι και η ομάδα του αγνόησαν τις προτάσεις των δυτικών χωρών να εκκενώσουν την περιοχή και παρείχαν σθεναρή ηγεσία που βοήθησε στην έναρξη των σφοδρών ουκρανικών αμυντικών προσπαθειών. Προς το παρόν, αυτή η γενναιότητα και η αποφασιστικότητα, καθώς και η ανάγκη για ενότητα σε καιρό πολέμου, έχουν αποτρέψει τυχόν αντιδράσεις για πιθανά λάθη στην προετοιμασία.

«Νωρίς να εγείρονται τέτοια ζητήματα»

Ο Σερχίι Ταρούτα, επιχειρηματίας και βουλευτής που το 2014 ήταν ο διορισμένος από το Κίεβο κυβερνήτης της περιοχής του Ντονέτσκ, δήλωσε ότι είναι πολύ νωρίς για να εγείρονται ζητήματα σχετικά με την προετοιμασία, αλλά αργότερα θα ήταν απαραίτητη μια συζήτηση. «Φυσικά, υπάρχουν πολλά ερωτήματα, οι Ρώσοι ήδη σχεδίαζαν το γράμμα Ζ στον εξοπλισμό τους και όλοι έλεγαν ότι κάτι έρχεται, και οι δικοί μας εδώ έλεγαν «μην ανησυχείτε». Αλλά αυτό είναι για μετά τον πόλεμο. Τώρα είναι η ώρα για την εξυγίανση της κοινωνίας», δήλωσε σε συνέντευξή του.

Εκ των υστέρων, ίσως το καλύτερο επιχείρημα για το γιατί πολλοί στην ουκρανική ελίτ δεν πίστευαν ότι οι πληροφορίες των ΗΠΑ θα μπορούσαν να είναι ακριβείς, μπορεί να βρεθεί στην παταγώδη αποτυχία της προσπάθειας της Ρωσίας να καταλάβει τις μεγάλες πόλεις του Κιέβου και του Χαρκόβου.

«Απλώς δεν υπολογίστηκε», δήλωσε πηγή προσκείμενη στις υπηρεσίες πληροφοριών. «Κατάληψη του Κιέβου και ολόκληρης της χώρας μέσα σε λίγες ημέρες; Πιστεύαμε ότι θα ήταν καταστροφή για τη Ρωσία. Και ήταν. Δεν πιστεύαμε ότι ο Πούτιν θα μπορούσε να είναι τόσο ανόητος», σημείωσε.