Το μεγάλο «Τείχος από Ατσάλι» κατά Ουιγούρων

Πυκνώνουν τελευταία οι αναφορές στην Κίνα και στον τρόπο χειρισμού της μουσουλμανικής της μειονότητας, των Ουιγούρων. Αυτοί βρίσκονται στη ΒΔ επαρχία Σιντζιάνγκ, που συνορεύει με τις παλιές σοβιετικές περιοχές, και σήμερα ανεξάρτητες χώρες, του Καζακστάν, του Κιργκιστάν και του Τατζικιστάν και προς Νότο με το Αφγανιστάν και το Πακιστάν. Οι περισσότερες περιοχές εκεί αποτελούν σύγχρονες πυριτιδαποθήκες όπου συχνά ξεσπούν εθνοτικές συγκρούσεις και θρησκευτικο-σεκταριστικές αντιπαραθέσεις. Εύλογα η Κίνα ανησυχεί κι ενδιαφέρεται η περιοχή του Σιντζιάνγκ να αποφεύγει την όποια ένταση και τις κοινωνικές αναταράξεις.

Ισως όμως αρκετά συχνά το παρακάνει. Μπροστά στον φόβο τυχόν εξεγέρσεων και ταραχών σε πόλεις όπως το Ουρούμτσι, το Κασγκάρ ή το Τασκουργκάν η Κίνα συχνά προχώρησε σε διώξεις ύποπτων για αυτονομιστικές κινήσεις, σε συγκεντρώσεις χιλιάδων Ουιγούρων σε στρατόπεδα «επανεκπαίδευσης», σε εκτοπίσεις και, το χειρότερο, στην εγκατάσταση εκατομμυρίων κινέζων εθνοτικά Χαν στην περιοχή σε μια προσπάθεια πληθυσμιακής «αντικατάστασης». Αυτά εξοργίζουν τους υποστηρικτές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ανά τον κόσμο κι οδηγούν σε έντονες επικρίσεις κατά του καθεστώτος του Πεκίνου.

Συχνά η ίδια η κινεζική ηγεσία διευκολύνει τους επικριτές της με τις εκρήξεις φραστικής επιθετικότητας κατά των Ουιγούρων και των διακηρύξεων κάποιων απ’ αυτούς για ανεξαρτησία η εθνική αυτονομία. Τον Φεβρουάριο του 2022 ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ κάλεσε τις δυνάμεις ασφαλείας της χώρας να σηκώσουν ένα «Μεγάλο Τείχος από Ατσάλι» γύρω από τη χτυπημένη από τη βία δυτική περιοχή του Σινζιάνγκ. Αφορμή αυτών των διακηρύξεων υπήρξαν κάποιες βιαιοπραγίες που κατά τις Αρχές προκλήθηκαν από ακραίους ισλαμιστές κι αυτονομιστές. Η ουσία της κυβερνητικής πολιτικής είναι διώξεις, και πάλι διώξεις.

Με αφορμή την πολιτική αυτή της κινεζικής κυβέρνησης υπήρξαν διάφορα, επικριτικά κατά βάση, δημοσιεύματα στη Δύση. Σε έκδοση του Woodrow Wilson Center της Ουάσιγκτον, ίσως το μεγαλύτερο think tank των ΗΠΑ, είδε το φως το σημαντικό βιβλίο του Bradley Jardine, «Great Wall of Steel». Εκεί περιγράφονται σε μεγάλη λεπτομέρεια, με προσωπικές συνεντεύξεις και εξιστορήσεις, οι διώξεις κατά των Ουιγούρων από το καθεστώς, εκτός των συνόρων της Κίνας.

Επίσης ο γνωστός συγγραφέας Ian Buruma, συνάδελφός μου παλαιότερα ως ερευνητής (scholar) στο Woodrow Wilson Center, έγραψε στο «Harper’s Magazine» (22 Φεβρ. 2022) για το ίδιο θέμα («The Great Wall of Steel»). Αυτή η κήρυξη κινητοποίησης κατά των Ουιγούρων του Σι Τζινπίνγκ έγινε από το βήμα της ετήσιας συνόδου της Λαϊκής Εθνοσυνέλευσης στο Πεκίνο. Σύμφωνα με αυτόν, οι τελευταίες εκρήξεις βίας στην περιοχή που προκάλεσαν και τη σχετική πολιτική κίνηση της κυβέρνησης, ήλθαν ως αποτέλεσμα μιας επιθετικής διακήρυξης της ιρακινής πτέρυγας του Ισλαμικού Κράτους που έδωσε στη δημοσιότητα ένα βίντεο όπου ένας τουρκόφωνος Ουιγούρος υπόσχεται «ποτάμια αίματος» με θύματα «άπιστους κινέζους κομμουνιστές λακέδες». Χιλιάδες στρατός έχει τώρα πλημμυρίσει τους δρόμους της πρωτεύουσας Ουρούμτσι αλλά και άλλων κεντρικών πόλεων ενώ οι διώξεις έχουν ενταθεί.

Στα πλαίσια της παγκόσμιας αναστάτωσης που προκλήθηκε με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι όποιες εντάσεις σημειώνονται σε άλλες μεγάλες δυνάμεις, όπως η Κίνα, μεγαλώνουν τις ανησυχίες και πυκνώνουν τα σύννεφα της παγκόσμιας αβεβαιότητας. Το μόνο που δεν χρειάζεται σήμερα είναι εσωτερικά πολιτικά παιχνίδια που μπορεί να φορτίζουν, σε μια επικίνδυνη περίοδο, τις εθνικές ατζέντες. Σύμφωνα με τον James Leibold, ειδικό στα ζητήματα της Κεντρικής Ασίας του Πανεπιστημίου La Trobe της Αυστραλίας, η ένταση στο Σιντζιάνγκ μπορεί να προκλήθηκε από κινήσεις του νέου κυβερνήτη Τσεν Κουανγκούο, που ήρθε από το Θιβέτ, και που στοχεύει σε κάποιες επιτυχίες. Ωστε να διεκδικήσει θέση στο καινούργιο πολιτμπιρό του ΚΚ Κίνας, κοντά στο τέλος του καλοκαιριού. Τέτοιες κινήσεις όμως, σε μια εποχή σαν την τωρινή, είναι πολύ επικίνδυνες. Διότι μπορεί να πυροδοτήσουν ευρύτερες αντιπαραθέσεις που δυνατόν μοιραία να εμπλέξουν άλλες μεγάλες δυνάμεις.