ΕΚΤ: Από το «έκτακτο» στο «ειδικό» – Το νέο πρόγραμμα για τα ομόλογα και η συνεδρίαση της Πέμπτης

γράφει η Ναταλία Δανδόλου

Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να συνδέσει την όποια αύξηση των επιτοκίων με τον τερματισμό του έκτακτου προγράμματος αγοράς ομολόγων, δείχνει ότι μέχρι στιγμής λειτουργεί αυτο-περιοριστικά, με κάποιους αναλυτές να αναφέρουν ότι ουσιαστικά με τον τρόπο αυτό «πυροβολεί τα πόδια της».

Έτσι, το μεγάλο διακύβευμα για την αυριανή κρίσιμη συνεδρίαση δεν είναι η αύξηση των επιτοκίων, καθώς αυτή μετατίθεται για τον Ιούλιο, αλλά η ρητορική που θα τη συνοδεύσει, οι ανακοινώσεις για τον τερματισμό του PEPP.

Από το «έκτακτο» στο «ειδικό»

Παράλληλα, μελετώνται ειδικά μέτρα, με τη μορφή ενός ειδικού προγράμματος ομολόγων, για  κράτη της ευρωζώνης με υψηλό χρέος, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία.

Οι Financial Times αποκάλυψαν ότι το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ αναμένεται να υποστηρίξει πρόταση για τη δημιουργία ενός νέου προγράμματος αγοράς ομολόγων, εάν χρειαστεί για την αντιμετώπιση του κόστους δανεισμού κρατών-μελών όπως η Ιταλία, αν αυτό ξεφύγει από τον έλεγχο.

Ωστόσο, ακόμα και χωρίς ένα νέο πρόγραμμα, η ΕΚΤ έχει ήδη επιπλέον 200 δισ. ευρώ να δαπανήσει για την αγορά χρέους που υφίσταται πίεση στο πλαίσιο του υφιστάμενου προγράμματος αγοράς ομολόγων. Αυτά τα 200 δισ. ευρώ προέρχονται από την επίσπευση επανεπενδύσεων περιουσιακών στοιχείων που λήγουν έως και σε ένα έτος.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής που σχεδιάζουν να ζητήσουν τον άμεσο τερματισμό των πρόσθετων αγορών ομολόγων αυτή την εβδομάδα πιστεύουν ότι δεν υπάρχει πλέον καμία δικαιολογία για τη συνέχιση μιας πολιτικής που έχει σχεδιαστεί για την τόνωση του πληθωρισμού. Άλλοι επιμένουν ότι ήταν πιο αξιόπιστο να τηρηθεί το σχέδιο και η αγορά ομολόγων να συνεχιστεί μέχρι τις αρχές Ιουλίου.

Η ΕΚΤ έχει αγοράσει συνολικά περισσότερα από 4,9 τρισ. ευρώ ομόλογα, που ισοδυναμούν με πάνω από το ένα τρίτο του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της ευρωζώνης, από τότε που ξεκίνησε το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης για την αντιμετώπιση της διπλής απειλής του αποπληθωρισμού και της κρίσης δημόσιου χρέους το 2014.

Για τα επιτόκια

Ωστόσο με τον πληθωρισμό να καλπάζει, η μία μετά την άλλη οι επενδυτικές τράπεζες υποστηρίζουν ότι η ΕΚΤ θα ακολουθήσει πιο επιθετική νομισματική πολιτική τους επόμενους μήνες.

Σε νέο σημείωμά της που κυκλοφόρησε τη Δευτέρα, η BofA Securities αναμένει τώρα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να αυξήσει τα επιτόκια κατά 150 μονάδες βάσης φέτος,  προβλέποντας αυξήσεις κατά 50 μονάδες βάσης στις συνεδριάσεις του Ιουλίου αλλά του Σεπτεμβρίου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η επενδυτική τράπεζα προέβλεπε αύξηση κατά 100 μ.β. για το σύνολο του έτους. Ωστόσο, η πληθωρισμός 8,1% που ανακοινώθηκε για την ευρωζώνη την περασμένη εβδομάδα, αλλάζει τα δεδομένα και απομακρύνει τους αναλυτές από το αρχικό της σενάριο.

Αυξήσεις 25 μ.β.  σε κάθε συνεδρίαση

Σε ξεχωριστό της σημείωμα η Barclays αναθεωρεί επίσης τις εκτιμήσεις της για την πολιτική που θα ακολουθήσει η ΕΚΤ το τρέχον έτος, αν και δεν φαίνεται να συμμερίζεται  την επιθετική  τακτική που προκρίνει η BofA. Ειδικότερα, δήλωσε ότι αναμένει πλέον η ΕΚΤ να αυξάνει κατά 25 μονάδες βάσης το επιτόκιό της σε κάθε συνεδρίαση από τον Ιούλιο έως τον Δεκέμβριο.

Αναμένει μια ακόμη αύξηση μετά από αυτήν το πρώτο τρίμηνο του επόμενου έτους, η οποία θα ανεβάσει το επιτόκιο καταθέσεων της ΕΚΤ στο 0,75%.

Η ΕΚΤ αύξησε τελευταία φορά τα επιτόκια το 2011 και το επιτόκιο κατάθεσης είναι επί του παρόντος στο -0,50%.

Το πληθωριστικό χάσμα

Ο πληθωρισμός και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού καλπάζει με ταχύτατους ρυθμούς, που εγγίζουν υψηλά πολλών δεκαετιών, προκαλώντας πονοκέφαλο σε κυβερνήσεις, κεντρικές τράπεζες και νοικοκυριά.

Στην ευρωζώνη τα στοιχεία εκπέμπουν SOS και δεν είναι λίγοι εκείνοι που επιρρίπτουν ευθύνες στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ότι έχει καθυστερήσει σημαντικά να λάβει μέτρα για να ανακόψει το ράλι στις τιμές.

Ωστόσο, αυτός καθ’ αυτός ο πληθωρισμός δεν το μοναδικό πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Γιατί μπορεί οι τιμές στην ευρωζώνη να σπάνε το ένα ρεκόρ μετά από ρεκόρ, αλλά το χάσμα μεταξύ του υψηλότερου και του χαμηλότερου ποσοστού μεταξύ των 19 μελών του νομισματικού μπλοκ έχει επίσης εκτιναχθεί σε ιστορικά υψηλά επίπεδα.

Όπως υπογραμμίζει το Bloomberg, η κλίμακα αυτή κυμαίνεται από το 5,6% της Μάλτας έως το 20,1% της Εσθονίας, με τη διαφορά να ξεπερνά τις 14 ποσοστιαίες μονάδες, τη μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί από την κυκλοφορία του ευρώ το 1999.

Θέμα πολιτικής

Στο ίδιο δημοσίευμα επισημαίνεται ότι η αναντιστοιχία αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις εθνικές πολιτικές: Ορισμένες κυβερνήσεις είναι λιγότερο πρόθυμες να ρυθμίσουν τις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, όπου το κόστος έχει εκτιναχθεί στα ύψη μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Και ορισμένα προσφέρουν στα νοικοκυριά περισσότερη βοήθεια από άλλα για να αντιμετωπίσουν την άνοδο των τιμών.

«Είμαι σίγουρος ότι με την πάροδο του χρόνου όλοι θα νιώσουν το ενεργειακό σοκ με παρόμοιο τρόπο», δήλωσε ο επικεφαλής οικονομολόγος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Φίλιπ Λέιν σε συνέδριο αυτή την εβδομάδα στο Παρίσι. «Αλλά υπάρχουν διαφορές μεταξύ των χωρών στον τρόπο με τον οποίο θα μεταφερθούν στις τιμές».

Πρόσθετη πρόκληση για την ΕΚΤ

Το μεγάλο αυτό χάσμα δυσχεραίνει το έργο της ΕΚΤ, η οποία θα πρέπει να αυξήσει τα επιτόκιά της από τα ιστορικά χαμηλά επίπεδα, χωρίς να εκτροχιάσει την ανάκαμψη.

Και αυτή η εξίσωση έχεις αρκετές μεταβλητές.

Μεταξύ των μελών της ευρωπεριφέρειας, έξι έχουν ρυθμούς πληθωρισμού άνω του 10%, με επικεφαλής τα τρία κράτη της Βαλτικής που εντάχθηκαν στο μπλοκ πιο πρόσφατα.

Πηγή: ΟΤ