Δειγματίζοντας τη «Γαλάζια Πατρίδα»

Πώς διεθνοποιείς ένα πρόβλημα; Πώς πείθεις τους άλλους πως δεν αφορά μόνο τη γειτονιά σου αλλά τον ευρύτερο κόσμο; Η πιο δοκιμασμένη μέθοδος είναι της τρομοκρατίας. Η ιστορία της διεθνοποίησης είναι βουτηγμένη στο αίμα των αθώων. Υπάρχουν όμως και λιγότερο αιματηρές μέθοδοι. Δεν λερώνεις τα χέρια σου με αίμα – ειδικά όταν σε τρομοκρατεί ο άλλος. Αυτό που κάνεις, ή τουλάχιστον αυτό που έκανε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ήταν να πάρει τους χάρτες της «Γαλάζιας Πατρίδας» και να τους δειγματίζει σε όποιον συναντά. Εδώ ο αναθεωρητισμός με  διαγραμμίσεις, κλίμακες και υπομνήματα.

Από την αντίδραση της Τουρκίας φάνηκε πως ο δειγματισμός ενοχλεί. Φάνηκε πως η Τουρκία θέλει τα «ελληνοτουρκικά» ένα διμερές πρόβλημα που θα περιορίζεται στην ακτίνα της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Τουρκικά μιλώντας, θα ήθελε εμείς εδώ να στήνουμε καβγάδες και κανένας να μην παίρνει χαμπάρι. Ο Ερντογάν περιέγραψε αυτό το σχήμα ως αθέτηση υπόσχεσης εκ μέρους του  Μητσοτάκη: «Λέμε», είπε, «να μη βάλουμε τρίτους και μετά από 15 μέρες πηγαίνει στις ΗΠΑ και απευθύνεται στο Κογκρέσο». Ο τουρκικός Τύπος διαμαρτυρήθηκε πως «όπου κι αν πηγαίνει κουβαλάει μαζί του και καταγγέλλει τον χάρτη της «Γαλάζιας Πατρίδας»».

Είναι η «Γαλάζια Πατρίδα» μόνο για εσωτερική κατανάλωση; Είναι για να εκφράζεται ο τουρκικός μεγαλοϊδεατισμός μόνο στο εσωτερικό της Τουρκίας, ίσα να βρέχει τα πόδια του στις ακτές της Μικράς Ασίας, ή να συντηρείται με καμιά παράνομη navtex και μερικές υπερπτήσεις; Και τι ακριβώς κάνει η Τουρκία όταν εργαλειοποιεί πότε την επιστημονική έρευνα και πότε τους μετανάστες;

Στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε στο τέλος της Συνόδου Κορυφής, στις Βρυξέλλες, ο Μητσοτάκης άφησε να εννοηθεί πως η απάντηση στο ερώτημα μπορεί να ανάγεται και στη σφαίρα της ψυχιατρικής. «Δεν θα κάνω», δήλωσε, «ψυχανάλυση των αδιεξόδων της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας». Πράγματι, ψυχανάλυση δεν έχει νόημα να κάνεις – και ειδικά σε κάποιον που δεν σου μιλάει. Αλλά είναι στα «μούτρα Ερντογάν» που αποτυπώνεται με ερντογανική εκφραστικότητα αυτό που ο Μητσοτάκης περιέγραψε ως «αδιέξοδα της τουρκικής ηγεσίας».

Είναι ένα αδιέξοδο που δεν προκάλεσε μόνο η διεθνοποίηση του προβλήματος αλλά και η σύνδεσή του με τον ρωσικό αναθεωρητισμό. Στην ομιλία στο Κογκρέσο δεν περιγράφηκε ένας θεωρητικός κίνδυνος αλλά το αποτέλεσμα ενός κινδύνου που δεν είναι τίποτε λιγότερο από έναν πόλεμο. Με τον δειγματισμό του χάρτη δεν υποδεικνύεται μόνο ο τουρκικός αναθεωρητισμός αλλά και ο κίνδυνος δημιουργίας μιας δεύτερης εστίας ανάφλεξης μετά την Ουκρανία.

Δύο μέτωπα μαζί σε μια εποχή που οι άνθρωποι δεν πολεμούν με ασπίδες και σπαθιά αλλά με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς και αόρατα μαχητικά; Δύο μέτωπα τον 21ο αιώνα; Δεν γίνεται, οι πόλεμοι σήμερα είναι σαν τα παιδιά. Ενας μπορεί να μην είναι και κανένας. Αλλά δύο είναι οπωσδήποτε σαν εκατό. Δειγματίζοντας τον χάρτη της «Γαλάζιας Πατρίδας» ο Μητσοτάκης υπογραμμίζει ακριβώς αυτόν τον κίνδυνο: μιας ανάφλεξης τέτοιας πολλαπλασιαστικής δύναμης ώστε να ξεπερνάει τα όρια μιας γειτονιάς. Ο χάρτης είναι τοπικός. Αλλά ο δειγματισμός του πείθει πως ο κίνδυνος είναι παγκόσμιος.