Εχει αφήγημα το ΠΑΣΟΚ;

Τον περασμένο Νοέμβριο, ο Γ. Παπανδρέου σκεφτόταν να κατέβει ξανά για αρχηγός στο ΠΑΣΟΚ.

Αγνωστο γιατί. Υποθέτω ότι θεωρούσε πως είχε πέσει θύμα ιστορικής αδικίας κι ήθελε με κάποιον τρόπο να την ξεπλύνει.

Επαιρνε λοιπόν διαφόρους και (δήθεν) βολιδοσκοπούσε τη γνώμη τους.

Μεταξύ άλλων, πήρε έναν παλιό και καλό συνεργάτη του. Ο οποίος του είπε ευγενικά το προφανές:

– Τι θέλεις να μπλέξεις; Ασε τους νεότερους!

– Με πιέζουν, απάντησε ο Παπανδρέου.

– Ποιος σε πιέζει; Ρώτησε ο συνομιλητής.

– Σοβαροί ακαδημαϊκοί από το εξωτερικό.

– Βρε πρόεδρε, κανένας δικός μας σε πιέζει; Επέμεινε δύσπιστος ο συνομιλητής.

– Ο Μαργαρίτης!

– Ποιος Μαργαρίτης; απόρησε ο άνθρωπος. Ο τραγουδιστής;

– Οχι, ο Μαργαρίτης που ήταν του Κουβέλη!

Τελικά ο Παπανδρέου κατέβηκε υποσχόμενος «προοδευτική διακυβέρνηση» κι έχασε από τον Ανδρουλάκη με σαράντα μονάδες. Κέρδισε όμως τον Μαργαρίτη (όχι τον τραγουδιστή…) και τα παλαμάκια του προέδρου της ΓΣΕΕ.

Διηγήθηκα αυτή τη χαριτωμένη (ελπίζω) ιστορία για εκπαιδευτικούς λόγους.

Ο ίδιος ο Παπανδρέου είναι ίσως η καλύτερη προσωποποίηση μιας γενικότερης αλαβουζίας.

Εχασε, έχασε ξανά, κατέβηκε πάλι, κέρδισε, έπεσε, έφυγε κι έφτιαξε κόμμα, κατέβηκε και πάλι έχασε, γύρισε, ξανακατέβηκε για αρχηγός, έχασε ξανά, τέλος – υποθέτω…

Οπως είχε πει κι ο Τσόρτσιλ: «Επιτυχία στην πολιτική είναι να πηγαίνεις από αποτυχία σε αποτυχία χωρίς να χάνεις τον ενθουσιασμό σου».

Κάθε άνθρωπος έχει φυσικά την ευθύνη της πορείας του. Κι άλλωστε ο Στ. Μάνος καταθέτει μια διαφορετική άποψη για τον Παπανδρέου στο βιβλίο συνεντεύξεων που εξέδωσε με τον Α. Πορτοσάλτε («Τομή στην αδράνεια», Πρώτη Υλη, 2022).

«Τον κοροϊδεύουν αλλά τον αδικούν» λέει. Και εξηγεί: «Τον ανεβάζουν και τον κατεβάζουν ανόητο αλλά έχει μια ευγένεια ο Παπανδρέου και έχει κάνει πράγματα ή έχει προκαλέσει πράγματα τα οποία ήταν σωστά» (σ.σ. 211 και 274).

Οταν λοιπόν ο Ανδρουλάκης μιλάει για «γενίτσαρους» και ο Κακλαμάνης για «βυτιοφόρα» θα πρέπει κατ’ αρχάς να θυμούνται πως οι πρώτοι που έφυγαν από το ΠΑΣΟΚ ήταν οι «παπανδρεϊκοί». Και οι οποίοι τώρα κάθονται δίπλα τους.

Ενδεχομένως μετάνιωσαν. Η επιστροφή δεν είναι κακό, ούτε αξιόμεμπτο γεγονός, κάπως έτσι μεγαλώνουν τα κόμματα.

Ακόμη και σήμερα όμως οι περισσότεροι πασόκοι που έχουν μετακομίσει στον ΣΥΡΙΖΑ ήταν του «παπανδρεϊκού» στρατοπέδου (Ραγκούσης, Ξενογιαννακοπούλου, Μωραΐτης, Τζάκρη, Κουρουμπλής, Κασιμάτη, Τόλκας, Μπότσαρης, Τσιόκας κ.λπ.). Με λίγο Ακη στη γέμιση. Κάτι λέει…

Προ ημερών διάβασα ότι υπήρξε «συμφωνία» μεταξύ Ανδρουλάκη και Παπανδρέου για κάτι μοιρασιές (iefimerida.gr, 5/6).

Δεν ξέρω αν είναι ακριβές. Αλλά (παρεμπιπτόντως) αν ο Ανδρουλάκης χρειάζεται τη συμφωνία άλλων για να είναι αρχηγός του ΠΑΣΟΚ, να το πει εγκαίρως να ανεβάσουμε τα σωσίβια στο κατάστρωμα. Θα χρειαστούν.

Στη συνεδρίαση της περασμένης Κυριακής, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ μίλησε για όσους επιδιώκουν να ανακόψουν την πορεία του.

Λογικό. Κανείς δεν ενθουσιάζεται όταν πηγαίνει καλά ο αντίπαλός του.

Και περιττό. Καμία Δεξιά και κανένας ΣΥΡΙΖΑ δεν τον απειλούν. Μόνο το ΠΑΣΟΚ απειλεί το ΠΑΣΟΚ. Αλλωστε το ΠΑΣΟΚ ήταν πάντα ο χειρότερος εχθρός του εαυτού του.

Γι’ αυτό ο Ανδρουλάκης έχει μπροστά του έναν μπερδεμένο μονόδρομο. Οχι απλώς συμφωνίας αλλά και διαφωνίας. Να συμφωνήσει δηλαδή με όποιον νομίζει αλλά κυρίως να διαφωνήσει με ό,τι στοιχειοθέτησε την αποτυχία του ΠΑΣΟΚ την τελευταία δεκαπενταετία.

Σε τελευταία ανάλυση ούτε η Δεξιά τους έφταιξε, ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ, ούτε ο Θεός που τους μισεί. Το ΠΑΣΟΚ πήγε από το 44% στο 4% για συγκεκριμένους λόγους και με συγκεκριμένα πρόσωπα.

Αρκεί φυσικά να συμφωνήσουν τι έφταιξε.

Διότι το πραγματικά παράξενο είναι πως από τότε έχουν περάσει τέσσερις αρχηγοί (Παπανδρέου, Βενιζέλος, Γεννηματά, Ανδρουλάκης…) κι ακόμη δεν μας έχουν πει ούτε τι έφταιξε, ούτε ποιοι έφταιξαν.

Είναι παράξενο λοιπόν ότι το σημερινό ΠΑΣΟΚ καταλήγει να μην έχει συνολικό και πειστικό αφήγημα για την πορεία του. Για τα πάνω της και τα κάτω της. Απλώς συνυπάρχουν διαφορετικά και αντιφατικά προσωπικά αφηγήματα.

Αλλοι πιστεύουν ότι κάποιοι έριξαν τον Παπανδρέου υπονοώντας τον Βενιζέλο, αν και ποτέ δεν έριξε κάποιος τον Παπανδρέου.

Αλλοι καταγράφουν ότι ο Παπανδρέου «δεν το είχε», ξεπεράστηκε από τις δυσκολίες κι όταν κατέρρευσε, μόνος του παρέδωσε την εξουσία στην «τρικομματική» κυβέρνηση Παπαδήμου με τον Σαμαρά και τον Καρατζαφέρη.

Αλλοι θεωρούν ότι κάποιοι πρόδωσαν τον Βενιζέλο – ο Παπανδρέου δηλαδή που διέσπασε το ΠΑΣΟΚ…

Ο ίδιος ο Βενιζέλος δηλώνει ότι «η παράταξή μας πλήρωσε δυσανάλογα μεγάλο πολιτικό τίμημα την περίοδο της οικονομικής κρίσης» (21/5).

Είναι υποθέτω μια εκδοχή της θεωρίας ότι το ΠΑΣΟΚ θυσιάστηκε για την εθνική σωτηρία. Καμία αντίρρηση αλλά ποιο είναι το αναλογικό τίμημα για να μετρήσουμε και το δυσανάλογο;

Πολλοί αποδίδουν ευθύνες στον Σαμαρά για τα «Ζάππεια» ή στον Τσίπρα για τις «πλατείες», λες και οι ανταγωνιστές του ΠΑΣΟΚ είχαν καμία υποχρέωση να σώσουν το ΠΑΣΟΚ από την καταστροφή…

Και προσπερνώ δεκάδες άλλες μικρότερες ιστορίες με λιγότερο ενδιαφέρον και μεγαλύτερες πικρίες.

Αντε τώρα η ηγεσία Ανδρουλάκη να ενοποιήσει αυτά τα αντιφατικά αφηγήματα σε μια ενιαία αφήγηση που να τους εκφράζει (περίπου) όλους.

Δεν θα είναι εύκολο. Αλλά είναι απαραίτητο. Οχι προφανώς για να γίνει κάποια εκκαθάριση λογαριασμών – κανείς λογικός άνθρωπος δεν θα ζητούσε κάτι τέτοιο.

Αλλά επειδή πάλι εκείνος ο Τσόρτσιλ ήταν που έλεγε πως «ένας λαός που ξεχνάει το παρελθόν του είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει».

Δεν χρειάζεται να διευκρινίσω πως ό,τι ισχύει για τους λαούς, ισχύει στο πολλαπλάσιο για τα κόμματα.