Το plan B για να αποτραπεί το μπλακ άουτ, αν κοπεί το ρωσικό αέριο

Πολύ πιθανά και στον ύψιστο βαθμό κινδύνου είναι τα σενάρια της διακοπής της τροφοδοσίας της χώρας με ρωσικό φυσικό αέριο τον ερχόμενο χειμώνα αλλά και της εκδήλωσης κυβερνοεπιθέσεων σε κρίσιμες ενεργειακές υποδομές ακόμη και από αυτό το καλοκαίρι.

Τα αποτελέσματα, αν συμβούν αυτά τα γεγονότα, θα είναι ακόμη και καταστροφικά: η πρόκληση ακόμη και ολικού μπλακάουτ στην ηλεκτροδότηση, η απώλεια ανθρώπινης ζωής, η διαρροή κρίσιμων και ευαίσθητων εθνικών πληροφοριών αλλά και ανυπολόγιστες οικονομικές επιπτώσεις στις επιχειρήσεις.

Στα συμπεράσματα αυτά καταλήγει το Σχέδιο Ετοιμότητας Αντιμετώπισης Κινδύνων στον τομέα ηλεκτρισμού της Ελλάδας που εκπόνησε η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας σε συνεργασία με τον ΑΔΜΗΕ.

Το κείμενο των 86 σελίδων περιλαμβάνει 16 σενάρια κινδύνων για την ασφάλεια και την ευστάθεια του συστήματος αλλά και τους τρόπους αντιμετώπισης αυτών. Πρόκειται για σχέδιο τετραετούς διάρκειας που εκπονείται κάθε χρόνο στο πλαίσιο σχετικού Ευρωπαϊκού Κανονισμού.

Ο Ρυθμιστής ετοίμασε το προαναφερόμενο σχέδιο συμπεριλαμβάνοντας για πρώτη φορά στα σενάρια αυτά (πλημμύρες, πυρκαγιές, ξηρασία, ανεμοθύελλες, χιόνια κ.λπ.) και τους γεωπολιτικούς κινδύνους της διακοπής εφοδιασμού της χώρας με ρωσικό αέριο.

Μάλιστα το σενάριο προβλέπει η παροχή του καυσίμου από την Gazprom να έχει διάρκεια τριών μηνών, και συγκεκριμένα από την 1η Ιανουαρίου του 2023 μέχρι τις 31 Μαρτίου του ίδιου έτους. Σε ό,τι αφορά την εκδήλωση κυβερνοεπιθέσεων, εκτιμά να έχει διάρκεια δύο ωρών εντός του καλοκαιριού και πέντε ωρών τον χειμώνα.

Ο λιγνίτης

Για τον κίνδυνο διακοπής της τροφοδοσίας φυσικού αερίου από τη Ρωσία η ΡΑΕ έλαβε υπόψη τόσο το ενδεχόμενο να είναι εντός λειτουργίας η νέα λιγνιτική μονάδα της ΔΕΗ (Πτολεμαΐδα V) όσο και να είναι σβηστή.

Επιπλέον, σύμφωνα με τον Ρυθμιστή, το σενάριο εξετάστηκε συνδυαστικά με σειρά από παραδοχές και εμφανίζονται επιπτώσεις τόσο σε εθνικό επίπεδο (προβλήματα επάρκειας, κυκλικές περικοπές φορτίου) όσο και σε διασυνοριακό επίπεδο καθώς εμφανίζεται αυξημένη πιθανότητα επιπτώσεων στο ισοζύγιο συναλλαγών, με δεδομένο ότι οι συνθήκες κρίσης ισχύουν για όλη την Ευρώπη.

Τις κυβερνοεπιθέσεις η ΡΑΕ τις κατηγοριοποιεί σε δύο επίπεδα. Η «Κυβερνοεπίθεση Α» αφορά κρίσιμα υποσυστήματα του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας (ΕΧΕ), με συνέπεια την πιθανότητα διακοπής της λειτουργίας ή αναστολής της διαθεσιμότητας της χρηματιστηριακής αγοράς, την πιθανότητα αλλοίωσης των δεδομένων χρηματιστηριακών συναλλαγών, την εμφάνιση σημαντικών οικονομικών απωλειών για τους συμμετέχοντες φορείς, τη ζημιά στην εικόνα και τη φήμη του ΕΧΕ κ.ά.

Η «Κυβερνοεπίθεση Β» αφορά συμβάν σε κρίσιμες υποδομές και συστήματα ενεργειακού φορέα που συνδέεται με το σύστημα (δίκτυο). Ενδεικτικά μπορεί να αφορά συστήματα του ΑΔΜΗΕ και του ΔΕΔΔΗΕ. Ως συνέπεια εμφάνισης τέτοιου συμβάντος μπορεί να είναι η εμφάνιση κινδύνων στην ασφάλεια τροφοδοσίας με ακραία περίπτωση την εμφάνιση blackout.

Σύμφωνα με το Σχέδιο Ετοιμότητας Αντιμετώπισης Κινδύνων στον Τομέα Ηλεκτρισμού, ο ΑΔΜΗΕ προκειμένου σε ένα από τα παραπάνω απρόβλεπτα γεγονότα να αποφύγει την κατάρρευση και καταστροφή του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας προχωρά σε σειρά ενεργειών.

Τα μέτρα

Το σύστημα τίθεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και προβλέπεται ακόμη και η χειροκίνητη, σε συνεργασία με τον ΔΕΔΔΗΕ, περικοπή φορτίων. Η διαδικασία αυτή ξεκινά π.χ. από τη διακοπή λειτουργίας των υδραντλητικών μονάδων, τη διακοπή εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας, την ενεργοποίηση εφεδρειών, την εφαρμογή του μηχανισμού κατανάλωσης σε μειωμένες ώρες κατανάλωσης και ως τελευταίο μέτρο λαμβάνεται η διακοπή ηλεκτροδότησης σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά.

Σε αυτό το σενάριο προτείνεται η εκ περιτροπής ηλεκτροδότηση των καταναλωτών. Για την αποτελεσματική διαχείριση της διακινδύνευσης, σύμφωνα με το σχέδιο της ΡΑΕ, συγκροτούνται τα ακόλουθα όργανα:

1. Ομάδα Διαχείρισης Διακινδύνευσης (ΟΔΔ).

2. Υπεύθυνος Διαχείρισης Κινδύνων Ασφάλειας Εφοδιασμού (ΥΔΚΑΕ).

3. Ομάδα Εργασίας για την Αξιολόγηση της Διακινδύνευσης (OEAΔ).