Άλλα τα μάτια του ψαριού: Γιατί τα υδρόβια ζώα βλέπουν τον κόσμο διαφορετικά

Στη φύση υπάρχει μία εξαιρετική ποικιλομορφία ως προς την όραση: πολλά είδη ζώων έχουν τη δυνατότητα να δουν σε μήκη κύματος τα οποία παραμένουν «αόρατα» από άλλα ζώα. Από πού προκύπτει όμως η διαφορετική όραση;

Σε νέα έρευνα, επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Αρκάνσας, συγκέντρωσαν δεδομένα από την όραση εκατοντάδων σπονδυλωτών και ασπόνδυλων, με σκοπό να μελετήσουν με ποιον τρόπο διαφοροποιείται η όραση ανάμεσα στα διαφορετικά είδη ζώων. Τα αποτελέσματα της έρευνας, τα οποία δημοσιεύτηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση Proceedings of the Royal Society Β, κατέδειξαν, μεταξύ άλλων, ότι τα ζώα τα οποία έχουν προσαρμοστεί να ζουν στο έδαφος βλέπουν περισσότερες αποχρώσεις σε σχέση με τα ζώα που ζουν στο νερό.

Η προσαρμογή της όρασης κατά την εξέλιξη

Προηγούμενες έρευνες έχουν καταδείξει ότι η όραση των ζώων καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από φυσιολογικά χαρακτηριστικά, τα οποία έχουν προκύψει κατά τη διάρκεια της εξέλιξης. Έτσι, παραδείγματος χάριν, τα ασπόνδυλα ζώα μπορούν να δουν σε μικρότερο μήκος κύματος σε σχέση με τα σπονδυλωτά. Η βασική υπόθεση των επιστημόνων είναι ότι η διαφορά αυτή προκύπτει από το διαφορετικό περιβάλλον στο οποίο ζει το κάθε είδος. «Οι επιστήμονες υποθέτουν εδώ και πολλά χρόνια ότι η όραση των ζώων έχει εξελιχθεί ώστε να ταιριάζει με τα χρώματα του φωτός που υπάρχουν στο περιβάλλον τους», ανέφερε σε σχετικές δηλώσεις της η δρ. Ερίκα Γουέστερμαν, συμπληρώνοντας ότι «αυτή η υπόθεση ωστόσο είναι δύσκολο να αποδειχθεί και υπάρχουν ακόμη πολλά που δεν γνωρίζουμε για την όραση των ζώων. Η συλλογή δεδομένων για εκατοντάδες είδη ζώων που ζουν σε ένα ευρύ φάσμα ενδιαιτημάτων είναι ένα μνημειώδες έργο, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς ότι τα ασπόνδυλα και τα σπονδυλωτά χρησιμοποιούν διαφορετικά είδη κυττάρων στα μάτια τους για να μετατρέψουν την ενέργεια του φωτός σε νευρωνικές αποκρίσεις».

Η ανάλυση

Για να μελετήσουν τις διαφορές στην όραση των ζώων, οι επιστήμονες πραγματοποίησαν μία φυλογενετική ανάλυση ως προς το μήκος κύματος που αξιοποιεί κάθε ζώο για την όρασή του. Η ανάλυση αυτή τους επέτρεψε να μελετήσουν τα χαρακτηριστικά της όρασης σε συνάρτηση με διάφορους παράγοντες, όπως η κατηγορία στην οποία ανήκουν τα ζώα ή το ενδιαίτημα στο οποίο ζουν.

Όραση ανάλογα με το περιβάλλον

Τα αποτελέσματα τα οποία προέκυψαν είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα, αφού έδειξαν ότι τα ζώα τα οποία ζουν στη στεριά μπορούν να δουν και σε μικρότερο μήκος κύματος σε σχέση με τα ζώα τα οποία ζουν στη θάλασσα. Όπως σημειώνουν οι ερευνητές στην επιστημονική δημοσίευση, το εύρημα αυτό δείχνει ότι η όραση των ζώων επηρεάστηκε όταν τα ζώα προσαρμόστηκαν από το υδάτινο περιβάλλον στην ξηρά. Ένα άλλο εύρημα είναι ότι τα ζώα τα οποία ζουν σε περιοχές του δάσους με μεγάλη σκίαση μπορούν να βλέπουν σε μεγαλύτερα μήκη κύματος σε σχέση με ζώα που δεν ζουν σε τέτοιου είδους ενδιαιτήματα. Αυτό υποδεικνύει ότι η όραση των ζώων έχει προσαρμοστεί στη σκίαση που προκύπτει από το φύλλωμα των δέντρων.

Τα μελλοντικά βήματα

Όπως σημειώνουν οι επιστήμονες, θα έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον να μελετηθούν τα συγκεκριμένα ευρήματα σε συνάρτηση με τις οψίνες, μία ομάδα πρωτεϊνών οι οποίες βρίσκονται σε κύτταρα του αμφιβληστροειδούς χιτώνα και μεσολαβούν στη μετατροπή των φωτονίων σε ηλεκτροχημικά σήματα. Τέτοιου είδους αναλύσεις θα διαλευκάνουν περεταίρω τους μηχανισμούς οι οποίοι βρίσκονται πίσω από τα διαφορετικά χαρακτηριστικά της όρασης των ζώων.