Νίκολα Στέρτζον: Η «αντάρτισσα» μιας ανεξάρτητης Σκωτίας

Κάθε βράδυ η Νίκολα Στέρτζον προσπαθεί -κατά παλαιότερη δήλωσή της- να αποφορτίζεται διαβάζοντας έστω και λίγες σελίδες από κάποιο μυθιστόρημα.

Τις ημέρες ωστόσο επιλέγει την ωμή αλήθεια…

«Έπειτα από όλα όσα συνέβησαν -το Brexit, την COVID-19,  τον Μπόρις Τζόνσον– είναι καιρός να παρουσιάσουμε ένα διαφορετικό και καλύτερο όραμα», τόνισε σε συνέντευξη Τύπου την Τρίτη η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της τοπικής κυβέρνησης της Σκωτίας και επικεφαλής του κόμματος SNP.

«Είναι καιρός να μιλήσουμε για ανεξαρτησία»…

Η συζήτηση φυσικά δεν ανοίγει πρώτη φορά.

Το θέμα είχε τεθεί σε δημοψήφισμα το 2014, οπότε το «όχι» στην ανεξαρτησία επικράτησε του «ναι» με 55,3%.

Όμως έκτοτε έχουν πολλά αλλάξει.

Προέκυψε το «διαζύγιο» του Ηνωμένου Βασιλείου με την ΕΕ -αν και στο δημοψήφισμα του 2016 η Σκωτία το είχε απορρίψει με ποσοστό 62%.

Μεσολάβησε η περσινή πανηγυρική επανεκλογή της Στέρτζον, η οποία είχε υποσχεθεί ότι θα έφερνε ξανά σε δημοψήφισμα το ερώτημα της ανεξαρτησίας, αμέσως μόλις η Σκωτία θα εξερχόταν από την υγειονομική κρίση με την COVID-19.

Και τώρα, εν μέσω εκτίναξης του πληθωρισμού, το Λονδίνο βρίσκεται σε τροχιά νέας μετωπικής σύγκρουσης με την ΕΕ για το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας, διακινδυνεύοντας μέχρι και εμπορικό πόλεμο με τις Βρυξέλλες.

«Αυτή την κρίσιμη περίοδο, παραμένουμε συνδεδεμένοι με ένα βρετανικό οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο που μας υποχρεώνει σε απογοητευτικά οικονομικά και κοινωνικά αποτελέσματα;», έθεσε το δίλημμα η Στέρτζον.

«Ή θα εμπνευστούμε από συγκρίσιμες (με την περιοχή της Σκωτίας) χώρες σε όλη την Ευρώπη;».

Προς επίρρωση παρουσίασε σχετικό έγγραφο με τις επιδόσεις δέκα ευρωπαϊκών χωρών -όπως η Δανία, η Ιρλανδία ή η Νορβηγία- και με τη διαπίστωση ότι είναι «περισσότερο ευημερείς, δίκαιες και ευτυχείς από το Ηνωμένο Βασίλειο».

Many independent European nations are more successful than the UK.

So why not Scotland?

Discover how we can build a new Scotland together at https://t.co/GSg61IPSTY #ANewScotland pic.twitter.com/TknsJ7btUK

— Scottish Government (@scotgov) June 14, 2022

«Γιατί όχι και η Σκωτία;»

Με αυτό λοιπόν το ερώτημα η Στέρτζον θέλει να οργανώσει το επόμενο έτος ένα δεύτερο δημοψήφισμα που θα κρίνει την οριστική ή μη ρήξη με το Λονδίνο, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για επανένταξης της Σκωτίας -ως ανεξάρτητου πια κράτους- στην ΕΕ.

Ένας από τους στενότερους συνεργάτες της ανέφερε ως χρονικό ορίζοντα τον Οκτώβριο του 2023.

Από τα βασικά επιχειρήματα της κυβέρνησης του Εδιμβούργου για το ξαναστήσιμο της κάλπης είναι ότι έχει «αδιαμφισβήτητη δημοκρατική εντολή» προς αυτή την κατεύθυνση, μετά τη πανηγυρική νίκη της στις τοπικές εκλογές προ έτους.

Το Λονδίνο έχει ωστόσο άλλη γνώμη.

«Η απόφαση ελήφθη από τον λαό της Σκωτίας μόλις πριν από λίγα χρόνια», σχολίασε την Τετάρτη ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, «και πρέπει να τη σεβαστούμε».

«Θεωρώ επίσης ότι οφείλουμε να επικεντρωθούμε σε αυτό που θέλει ο λαός ολόκληρου του Ηνωμένου Βασιλείου -της Σκωτίας, της Αγγλίας, όλοι-», ανέφερε, «ήτοι στην οικονομική θέση μας, στις επιπτώσεις της πανδημίας στη χώρα και σε συναφή ζητήματα με τα οποία βρισκόμαστε αντιμέτωποι».

Πρακτικά, η Ντάουνινγκ Στριτ σηματοδότησε ότι το Γουεστμίνστερ δεν πρόκειται αυτή τη φορά να δώσει την απαραίτητη -βάσει του Άρθρου 30- έγκριση για να γίνει ένα δεύτερο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας.

Τουλάχιστον όχι νωρίτερα από «μία φορά τη γενιά», τουτέστιν κάθε 25 χρόνια, όπως φέρεται να διεμήνυσε στο Εδιμβούργο ο αρχηγός της Βουλής των Κοινοτήτων, Μαρκ Σπένσερ.

«Πρόκειται για μια κυβέρνηση που δεν σέβεται τη δημοκρατία», αντέτεινε η Στέρτζον, κηρύσσοντας λίγο-πολύ αντάρτικο στο Λονδίνο.

«Το καθήκον μου ως Πρώτη Υπουργός» -όπως είναι επίσημα το αξίωμά της- «είναι προς τον λαό της Σκωτίας, δεν είναι προς τον Μπόρις Τζόνσον ή προς κανέναν πρωθυπουργό των Τόρις», είπε.

Προανήγγειλε μάλιστα ότι θα παρουσιάσει σύντομα σχέδιο για μια νομικά ασφαλή εναλλακτική οδό ως προς τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, «εάν είναι απαραίτητο ακόμη και χωρίς το διάταγμα του άρθρου 30».

Την τελευταία λέξη αναμένεται, προφανώς, να έχουν τα δικαστήρια…

Δύο διαφορετικοί κόσμοι

Καταλύτης στις εξελίξεις θεωρούνται η πολιτική και οικονομική αστάθεια και οι νέες περιπέτειες με την ΕΕ στις οποίες δείχνει έτοιμος να βάλει το Ηνωμένο Βασίλειο ο Μπόρις Τζόνσον, καθώς δίνει τη δική του μάχη πολιτικής επιβίωσης ακόμη και μέσα στο ίδιο του το κόμμα.

Η αλήθεια είναι ωστόσο ότι το «γυαλί» στις σχέσεις μεταξύ Αγγλίας και Σκωτίας -ούτως ή άλλως ιστορικά συγκρουσιακές- έχει ραγίσει εδώ και πολύ καιρό εν μέσω των κραδασμών του Brexit.

Οι κελτικής καταγωγής Σκωτσέζοι έχουν άλλωστε να υπερηφανεύονται -πέρα από την πλούσια φυσική και πολιτιστική κληρονομιά τους- για τους άφθονους ενεργειακούς πόρους των εδαφών τους και μια σημαντική αγροδιατροφική βιομηχανία.

Χάρη στα τεράστια κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στα βάθη της Βόρειας Θάλασσας κατάφεραν να αντιστρέψουν τους όρους της οικονομικής εξάρτησης από την Αγγλία, επενδύοντας στον εκσυγχρονισμό της τοπικής οικονομίας.

Σε μια στροφή στην πράσινη ανάπτυξη, η Σκωτία έχει σήμερα από τα μεγαλύτερα θαλάσσια αιολικά πάρκα στην Ευρώπη -το 25% του συνολικού δυναμικού- και στοχεύει στην κάλυψη τουλάχιστον του 50% όλων των αναγκών της σε ενέργεια (όχι μόνο σε ηλεκτρική) από ανανεώσιμες πηγές μέχρι το 2030.

Η πολιτική του Λονδίνου θεωρείται πια για πολλούς στο Εδιμβούργο «βαρίδι» και η λαϊκή δυσαρέσκεια συσσωρεύεται για τη δομή και λειτουργία του Ηνωμένου Βασιλείου από την άνιση -όπως την εκλαμβάνουν- αντιμετώπισή τους από τη Ντάουνινγκ Στριτ, παρά τον πακτωλό εσόδων από τον βόρειο «συγγενή».

Ως εκ τούτου η ανεξαρτητοποίηση φαντάζει πια για πολλούς Σκωτσέζους ως μία ώριμη σκέψη, πολλώ δε μάλλον μετά το «στραπάτσο» με το Brexit.

Οσονούπω η κυβέρνηση Στέρτζον αναμένεται να παρουσιάσει μελέτες προς αυτή την κατεύθυνση, εξετάζοντας διάφορα καίρια ζητήματα για μία ανεξάρτητη Σκωτία.

Από την αλλαγή ή μη νομίσματος, τη δημοσιονομική σταθερότητα και τη φορολογική πολιτική, έως την κοινωνική ασφάλιση, το εμπόριο, την ασφάλεια και την -ορατή κατά πολλούς- προοπτική ένταξης στην ΕΕ.

Για την 52χρονη Στέρτζον, η οποία μεγάλωσε στη διάρκεια αυτού που η ίδια αποκαλεί «σκοτεινές μέρες της εποχής Θάτσερ», το ζήτημα της ανεξαρτησίας αποτελεί στόχο ζωής και η επιστροφή στην ευρωπαϊκή «οικογένεια» αταλάντευτη επιδίωξη.

«Ραγίζει το γυαλί»

«Εντείνεται η αίσθηση ότι, στην παρούσα μορφή του, το Ηνωμένο Βασίλειο δύσκολα μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες της Σκωτίας, της Ουαλίας, της Βόρειας Ιρλανδίας, ίσως ακόμη και της Αγγλίας» είχε δηλώσει αμέσως μετά την περσινή επανεκλογή της.

Οι πρόσφατες τοπικές εκλογές στη Βόρεια Ιρλανδία και η ιστορική νίκη του Σιν Φέιν ήρθαν να ενισχύσουν αυτή την εκτίμηση και να δώσουν νέα τροφή στα σενάρια μιας μελλοντικής ενανένωσης της διαιρεμένης νήσου.

Πρόσφατη δημοσκόπηση έδειξε ότι μόλις το 48% των Βορειοϊρλανδών στηρίζει πια την παραμονή στο Ηνωμένο Βασίλειο, από 54% που ήταν το 2020.

Το ένα τρίτο θα ψήφιζε άμεσα υπέρ της ένωσης με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας, που είναι μέλος της ΕΕ.

Το 63% θεωρεί μάλιστα πιθανό αυτό το σενάριο υπό τη «σκιά» του Brexit.

Οι… φυγόκεντρες τάσεις φαίνεται να ενισχύονται ακόμη και στην Ουαλία, που το 2016 είχε ψηφίσει υπέρ της εξόδου από την ΕΕ.

Πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν τους υποστηρικτές της ανεξαρτησίας στα εδάφη της πλέον να κυμαίνονται μεταξύ 21-30%, με τη στήριξη προς αυτή την κατεύθυνση μεγαλύτερη στις τάξεις των νέων.

Τάση που -όπως επισημαίνει σε πρόσφατο άρθρο του στον Guardian ο Ρίτσαρντ Γουν Τζόουνς, διευθυντής του Κέντρου Διακυβέρνησης Ουαλίας και κοσμήτορας στο Πανεπιστήμιο του Κάρντιφ- υποδαυλίζει ακούσια το ίδιο το Λονδίνο, καθώς η κυβέρνηση Τζόνσον χρησιμοποιεί το Brexit ως πρόσχημα για να περιορίσει την αποκέντρωση εξουσιών.